دود و آتش: موبایل من کو؟

روز سه شنبه هواپیمایی بویینگ 777 پرواز 2276 شرکت هواپیمایی بریتیش ایرویز در ابتدای باند پرواز فرودگاه بین المللی مک کاران شهر لاس وگاس ایالات متحده آماده بلند شدن بود که خلبان به دلیل نقص فنی موتور سمت چپ هواپیما را متوقف کرد. لحظاتی بعد موتور سمت چپ منفجر شد و آتش و دود کابین را پر کرد. ساعت 4:13 دقیقه بعد از ظهر را نشان می داد. صدای آرام کاپیتان هنکی، خلبان 63 ساله هواپیما با 42 سال سابقه پرواز، دستور ترک هواپیما را به 157 مسافر و 13 عضو گروه پروازی داد. سرسره های فرار باز شدند و مسافرین ترک هواپیما را شروع کردند.

4:15 بعد از ظهر آتش خاموش شده است و مسافران پرواز در اطراف باند پراکنده هستند، آنها از یکی از خطرناکترین موقعیتهای ممکن جان سالم دربرده اند. اگر آتش به باکهای بنزین تعبیه شده در بال هواپیما نفوذ پیدا کرده بود، انفجار بزرگتری در راه بود. برای جلوگیری از تلفات جانی در صورت گسترش آتش است که خدمه پرواز هر هواپیمایی مستقل از نوع هواپیما و تعداد مسافران تنها نود ثانیه برای تخلیه آن وقت دارند. هر ثانیه یعنی جان چند ده نفر. برای همین است که دستور العمل تخلیه هواپیما بسیار واضح است "کمربندها را باز کنید، هیچ چیزی برندارید و به طرف خروجی بروید و بپرید روی سرسره". با اینحال تصاویر مخابره شده از رویداد روز سه شنبه تعداد زیادی از مسافران را نشان می دهند که ساکهای دستی و بار دستی خود را همراه خود از هواپیما بیرون آورده اند. این تصاویر انتفاد شدید کارشناسان ایمنی پرواز، خلبانان و مردم عادی را از خدمه و این گروه از مسافران بدنبال داشته است.
یک گروه دیده بان حقوق مسافرین و مصرف کنندگان در بریتانیا این عده را "احمق و خودخواه" خطاب کرده است. کار این افراد در اتلاف وقت و بستن راه عبور مسافران برای برداشتن ساکهای خود در شرایطی که موتور در حال سوختن در آتش بوده است می توانسته است این رویداد را به یک فاجعه تمام عیار تبدیل کند. بعد از ایجاد تاخیر برای برداشتن بار همراه خود این مسافران فرآیند خروج را مختل کرده اند، چرا که پریدن روی سرسره و بیرون رفتن از هواپیما به همراه یک یا دو ساک دستی کار راحتی نیست. بویژه در این سانحه که سطح زمین پوشیده از ضایعات ناشی از آتش سوزی بوده است.
خواندن نظرات بیان شده در شبکه های اجتماعی در اینباره جالب است. گروهی مسافران مذکور را احمق و خودخواه و جانی بالفطره خطاب می کنند. ولی هستند گروهی که می گویند کیف دستی یا ساک آنها معمولا حاوی مدارک بسیار مهم کاری، گذرنامه و داروها یا تجهیزات پزشکی مورد احتیاجشان است. در این لحظه بحرانی این فرد تصمیم گیرنده است که تصمیم می گیرد چکار کند. این واقعیت که بسیاری از مسافران وابستگی بیشتری به کیف حاوی مدارک دارند یا جان عزیزشان نکته قابل توجهیست که نباید آنرا دست کم گرفت. این روزها برای بسیاری تلفن همراه یا دستگاه لپ تاپ حکم بایگانی اداری و آلبوم خانوادگی را دارد. خیلی ها نمی توانند آنها را رها کنند. بنظر می رسد برای خیلی از افراد هزینه رها کردن کیف همراهشان به شدت افزایش پیدا کرده است. برای همین است که می توان در اکثر سوانح هواپیمایی رفتار مشابهی را از مسافران انتظار داشت. پرسش اینجاست که شما حاضر هستید در شعله های آتش بسوزید تا نفر جلویی کیف سنگینش را با خودش بیرون ببرد؟
شرکتهای هواپیمایی و تولیدکنندگان هواپیما با چالش تازه ای مواجه هستند. در دنیایی که مردم خود را ناچار به حمل بار همراهشان در شرایط اضطراری می دانند چکار باید کرد؟ برخی مهندسین و خلبانان پیشنهاد می کنند که در طراحی هواپیما فضای نگهداری بار در بالای سر مسافرین طوری طراحی شود که بتوان آنرا در شرایط اضطراری به طور مرکزی قفل کرد و مانع از اتلاف وقت توسط مسافران شد. گروه دیگری تاکید می کنند که خدمه پروازی باید در این مواقع مانع از این بشوند که مسافری وقت بقیه را تلف کند. کاری که حتی در این پرواز نیمه خالی (ظرفیت بویینگ 777 بیش از 200 مسافر است) دشوار بوده است. بازنگری در توصیه های ایمنی هم در اینجا ضروریست. یک مسافر همیشگی پروازهای بریتیش ایرویز که برای فعالیتهای اقتصادی ناچار به سفرهای زیادیست در سایت بی بی سی می گوید که او همیشه در هنگام برخاستن و نشستن هواپیما تلفن و ای پد خود را به همراه گذرنامه، کیف پول و مدارک مهم در جیب لباسش می گذارد تا در صورت سانحه مدارکش اصلیش را از دست ندهد. فرد دیگری می گوید او یک کیف دستی کوچک مخصوص دارد که همیشه جلوی پایش است و برداشتنش همراه با برخاستن ممکن است. دیگری می گوید در هر حال او کیفش را لازم دارد حتی اگر باید صبر کند بعد از بقیه پیاده شود.
سانحه روز سه شنبه به خیر گذشته است مسافران پرواز 2276 بریتیش ایرویز قبل از هر چیزی خوش شانس بودند. در پرواز آنها تنها 58 درصد صندلیها پر بود، اگر تمام صندلیها پر بود وقت بیشتری برای برداشتن بار همراه لازم بود و چه بسا بجای 14 نفر مجروح تعداد بیشتری عازم بیمارستان می شدند و شاید چند نفری به سردخانه می رفتند. همیشه نمی توان امیدوار بود که برداشتن آن کیف سنگین باعث مرگ نمی شود. آیا درسهای این سانحه باعث تغییر آموزشها و دستورالعمل تخلیه اضطراری هواپیما می شود؟ آینده پاسخ این پرسش را می دهد ولی فعلا همه هواپیمایها باید هوشیار شده باشند که اولویتهای مسافرین در وضعیت اضطراری تغییر کرده است.

منبع: در نوشتن این متن از نظرات خوانندگان گزارشهای مربوط در وبسایت انگلیسی زبان بی بی سی استفاده شده است.