صادق روحاني: دولت يازدهم مرد اقتصادي کم ندارد. از طيب نيا و سيف گرفته که پست هاي اقتصادي را در اختيار گرفته اند تا نوبخت و نهاونديان که اگرچه پست هاي سياسي را مديريت مي کنند اما همه آن ها را به عنوان مرداني اقتصادي مي شناسند. در اين ميان اما نهاونديان يک وجه مميزه ويژه دارد. او سال ها رئيس اتاق بازرگاني و صنايع و معادن تهران و ايران بوده است. جايي که به پارلمان بخش خصوصي شهره است و در حقيقت صداي فعالين اقتصادي است. او به نوعي دغدغه هاي بخش خصوصي را نيز به دولت انتقال مي دهد.
محمد جوان و شاگردي شهيد مطهري
اما رئيس دفتري رئيس جمهور و رياست اتاق بازرگاني تنها مسئوليت هاي او نبوده است. زندگي نهاونديان بالا و پايين هاي زيادي دارد. نهاونديان پسر حاج جعفر است و آنگونه که در زندگينامه خود او در صفحات مجازي يافت مي شود، حاج جعفر بنيانگذار حسينيه زنجاني ها در تهران است. او درس خواندن را در مدرسه جعفري آغاز کرد. مدرسه جعفري از مدارس اسلامي است که جامعه تعلميات اسلامي پيش از انقلاب بنيان نهاده است. او بعد از اين، به مدرسه علوي رفته و جالب است بدانيد، بعد از تحصيلات مقدماتي اول تصميم مي گيرد به حوزه علميه برود. او در دوران طلبگي اش با شهيد مطهري آشنا مي شود و پاي جلسات درس او مي رود. اما به ناگاه تصميم مي گيرد به جاي حوزه، به دانشگاه برود. او در رشته اقتصاد دانشگاه تهران مشغول به تحصيل مي شود و همين تغيير مسير او را تا دانشگاه جرج واشنگتن و رشته اقتصاد مي کشاند. اما نکته جالب اينجاست که اين دوره زندگي نهاونديان اثر ماندگاري در زندگي او مي گذارد. او بعدها به گرايش اقتصاد اسلامي علاقه مند مي شود و به همراه چند تن از بازاريان شوراي اقتصاد اسلامي را پايه گذاري مي کند. او که در کلاس هاي فلسفه تاريخ شهيد مطهري شرکت مي کرد با همفکري او جلسات اقتصاد اسلامي در دانشگاه تهران برگزار مي کنند.
نهاونديان انقلابي و خدمت در وزارت بازرگاني
انقلاب که مي شود زندگي همه دگرگون مي شود و بيش از همه خود انقلابيون. محمدنهاونديان جوان که تازه توانسته است ليسانس اقتصاد خود را اخذ کند، درس و تحصيل را کنار مي گذارد و مشغول خدمت به انقلاب مي شود.او در سال هاي 59 و 60 همزمان نماينده نخست وزير در بنادر و گمرکات جنوب و نيز مشاور وزير بازرگاني است. بعد به عنوان معاون هماهنگي امورمجلس وزارت بازرگاني مشغول کار مي شود. او تا سال 62 عضو شوراي پول و اعتبار بوده و همچنين مدتي هم به عنوان معاون طرح و برنامه وزارت بازرگاني مشغول فعاليت مي شود.
نهاونديان در جرج واشنگتن
اما نهاونديان آينده خود را دست کم در کوتاه مدت در کار اجرايي نمي بيند. او سال 64 همه مسئوليت ها را رها مي کند و دست همسر و چهار فرزندش را مي گيرد و راهي آمريکا مي شود تا در دانشگاه جرج واشنگتن به تحصيل اقتصاد بپردازد. او تا سال 72 در آمريکا مي ماند و فوق ليسانس و دکترايش را همان جا اخذ مي کند. او البته به واسطه اقامت طولاني مدت در آمريکا موفق به اخذ گرين کارت آمريکا هم مي شود که بعدها منجر به ماجرايي مي شود که به آن خواهيم پرداخت.
بازگشت به ايران و وزارت بازرگاني
محمدنهاوندياني که در سال هاي اوليه انقلاب معاون وزير بازرگاني بود اين بار با درجه دکترا به ايران، به وزارت بازرگاني و به معاونت طرح و برنامه اين وزارتخانه باز مي گردد. در آن سال ها يحيي آل اسحاق عضو شوراي مرکزي حزب موتلفه مسئوليت وزارتخانه را بر عهده داشت. نهاونديان شخصيتي چند بعدي دارد. او که در دولت هاشمي رفسنجاني به وزارتخانه رفته بود تا سال 80 و در ميانه دولت خاتمي به مسئوليت خود در اين وزارتخانه ادامه مي دهد و علاوه بر معاونت به سمت مشاورت رئيس جمهور و رئيس مرکز ملي جهاني شدن نيز منصوب مي شود. اما او در دولت دوم اصلاحات راه خود را جدا مي کند و به صدا و سيمايي مي رود که رياستش با علي لاريجاني است و تا سال 84 رياست شوراي اقتصادي صدا و سيما را بر عهده دارد.
وقتي نهاونديان در ميانه چپ و راست، اعتدال را بر مي گزيند
در سال 84 انتخابات سرنوشت ساز رياست جمهوري برگزار مي شود. اينجاست که نهاونديان راه اعتدال را پيش مي گيرد. او نه به سمت اصلاح طلبان متمايل مي شود و نه به نسل تازه از راه رسيده اصولگرايان مي پيوندند. او سرونوشت خود را به سرونوشت علي لاريجاني گره مي زند و در انتخابات، مديريت برنامه اقتصادي او را بر عهده مي گيرد.
گرين کارتي که رسانه اي شد
لاريجان در آن انتخابات شکست مي خورد و به جاي اينکه به پاستور برود، چند خيابان آن طرف تر و به دبيرخانه شوراي عالي امنيت ملي مي رود تا دبيري مهمترين شوراي عالي کشور را بر عهده بگيرد. نهاونديان هم با او مي رود و مشاور اقتصادي دبير شوراي عالي امنيت ملي مي شود. در اين دوره لاريجاني مسئول مستقيم پرونده هسته اي است و در بحبوحه مذاکراتش با طرف هاي غربي طي يک جريان نام محمد نهاونديان به ميان مي آيد. سال 85 است و مذاکرات علي لاريجاني درباره پرونده هسته اي به شدت در جريان است. در اين بين روزنامه فايننشال تايمز آمريکا مدعي مي شود که مشاور اقتصادي مذاکره کننده ايران به آمريکا سفر کرده و با مقامات آمريکايي مذاکره کرده است. در آن سال بسياري از مقامات آمريکايي منکر مذاکره با نهاونديان شدند و حتي پيگير اين موضوع شدند که چه کسي به يک مقام عالي رتبه ايراني ويزاي ورود به آمريکا را داده است. اين درحالي بود که نهاونديان به واسطه تحصيل در آمريکا خود گرين کارت اين کشور را داشته و نيازي به ويزا نداشت. در آن زمان علی لاریجانی درباره سفر مشاور خود به آمریکا توضیح داد که «از آنجایی که آمریکا به دیپلمات‌های ایرانی ویزا نمی‌دهد، ما از سفر محمد نهاوندیان به آمریکا استفاده کردیم تا مطالب مورد نظر خود را به محمدجواد ظریف نماینده ایران در سازمان ملل منتقل کنیم.» وزارت خارجه ایران رسماً اعلام کرد که سفر نهاوندیان شخصی است و هیچ ارتباطی به مناسبات دو کشور ندارد.
رئيس پارلمان بخش خصوصي و پاياني بر يک امپراطوري 30 ساله
نهاونديان در سال 86 از کارهاي دولتي خارج مي شود و به سمت بخش خصوصي مي رود. او در اين سال در انتخابات اتاق بازرگاني، صنايع و معادن ايران شرکت مي کند و با 165 راي رئيس بزرگترين نهاد خصوصي ايران مي شود. براي اينکه متوجه جايگاه اين نهاد شويم بايد اول مختصري از تاريخچه آن بگوييم. اتاق بازرگاني ايران نهادي است که اعضاي آن با راي فعالين اقتصادي انتخاب مي شوند. اين نهاد در همه طول دهه شصت و زمان جنگ در اختيار بازرگاناني از بدنه مذهبي بازار و نزديک به موتلفه بود. علينقي خاموشي، اسدالله عسگراولادي، علاء الدين ميرمحمدصادقي از سرشناس ترين اعضاي اين اتاق در اين سال ها بودند. پس از جنگ نيز همين بازاريان توانستند مناصب اين اتاق را به دست آورند. در اولين انتخابات در دولت هاشمي يک بار ديگر علينقي خاموشي به رياست اين اتاق برگزيده شد. خاموشی طی چهار دوره همزمان رییس اتاق بازرگانی تهران و اتاق ایران بود. اساسا در این دوران این دو نهاد قابل تفکیک از یکدیگر نبودند و محل اتاق بازرگانی پایتخت٬ در دل اتاق بازرگانی ایران قرار داشت و طبقه‌ای از ساختمان اتاق ایران در خیابان طالقانی بود. در پنجمين دوره انتخابات اتاق بازرگاني که همزمان بود با دوره دوم دولت سيد محمد خاتمي ، نسل جديدي از تجار و بازرگانان در صدد برآمدند که مهر پاياني بر حضور خاموشي و موتلفه در اتاق بازرگاني ايران بزنند و سردمدار اين جريان هم محمد بهزاديان بود که پيش از آن معاون عبدالله نوري در وزارت کشور دولت هاشمي رفسنجاني بود. همه تلاش بهزاديان و اصلاح طلبان براي پايان دادن به رياست خاموشي منجر به جدا شدن اتاق تهران از اتاق ايران شد و بهزاديان در نهايت توانست رئيس اتاق تهران شود. خاموشي همچنان به عنوان رئيس اتاق ايران باقي ماند.
با روي کار آمدن دولت محمود احمدي نژاد، فشارها بر بخش خصوصي و نماينده آن يعني اتاق بازرگاني ايران نيز افزايش پيدا کرد. طي اين فشارها بهزاديان از رياست اتاق تهران بازماند و محمد نهاونديان که چهره اي آشنا بود جايگزين آن شد. نهاونديان که از حمايت علي لاريجاني که اکنون رئيس مجلس هم شده بود برخوردار بود، داراي يک وزن سياسي بالا بود. اما نکته جالب اينجاست که در جريان انتخابات دوره ششم اتاق بازرگاني، دولت احمدي نژاد که همچنان به اين نهاد بخش خصوصي فشار مي آورد، مانع ورود بهزاديان و جريان تحولخواه اتاق شد و آنان در اين انتخابات رد صلاحيت شدند. اما با وجود اينکه شرايط براي رياست دوباره خاموشي فراهم بود، جريان موتلفه در انتخابات نتوانست توفيقي حاصل کند و محمد نهاونديان به سال ها رياست خاموشي بر اتاق بازرگاني ايران خاتمه داد. موتلفه در اين انتخابات تنها توانست اتاق تهران را از آن خود کند و يحيي آل اسحق به رياست آن رسيد. نهاونديان تا پايان دولت دهم رئيس پارلمان بخش خصوصي باقي ماند.
آقاي رئيس دفتر
به هر ترتيب انتخابات رياست جمهوري برگزار شد و حسن روحاني با راي ملت به نهاد رياست جمهوري رفت. اين مسئله فصل جديدي را براي نهاونديان رقم زد. او با حکم رئيس جمهور رياست دفتر او را بر عهده گرفت. منصبي که تا امروز بر عهده داشته است. او در تمام اين دو سالي که رياست دفتر رئيس جمهور را بر عهده داشته است، سعي کرده است که نقش واسط را ميان بخش خصوصي و دولت بازي کند. برگزاري چند جلسه با اتاق بازرگاني در قامت رئيس دفتر رئيس جمهور از جمله اقدامات او بوده است. نهاونديان همچنين بارها به دفاع از عملکرد دولت برخاسته است. عملکردي که خود بخشي از آن بوده است.
2929
نظر شما