ماجرای برداشت آب فولاد و ماهی های دریاچه های دوقلو/ فولاد مبارکه چقدر ازآب زاینده رود برداشت دارد؟

امید سلیمی بنی: .توضیحات وزیر نیرو درباره خشک شدن زاینده رود با سفر خبرنگاران خبرآنلاین به حوضه آبریز این رودخانه و بازدید از تاسیسات برداشت آب توسط شرکت فولاد مبارکه همزمان بود. پیش از این نیز گزارشی درباره خشک شدن زاینده رود و نقش کارخانه فولاد مبارکه در خبرگزاری منتشر شده بود. (اینجا)

بحث بردن آب زاینده رود به مراکز صنعتی استان اصفهان هفته گذشته در مجلس به اندازه ای داغ بود که حسن کامران، نماینده مردم اصفهان، با انتقاد از کارخانه فولادمبارکه در صحن علنی مجلس خطاب به وزیر نیرو گفته بود: حرام بودن عدم پرداخت حق‌آبه کشاورزان از سوی آیت‌الله العظمی مظاهری، اعلام شده.

حقایقی درباره برداشت آب توسط کارخانه فولاد مبارکه
 بند کارخانه فولادمبارکه اصفهان محل برداشت آب از زاینده رود برای این کارخانه است که طبق قانون می تواند به مقدار مجاز 1.5 درصد از این رود برداشت کند.این کارخانه با احداث خط لوله انتقال آب از قسمت علیای منطقه نکوآباد، اقدام به برداشتن آب از زاینده رود می کند.

بند فولاد مبارکه، در روی رودخانه زاینده رود احداث شده و مکانی است که با قراردادن موانعی در بستر رودخانه، سطح آب بالا می آید و امکان برداشت آب از کانالهای کناری وجود دارد.

سه کانال آب، آب زاینده رود را به تصفیه خانه فولاد مبارکه که در همان بند است، منتقل می کنند.

در تصفیه خانه، عملیات تصفیه و سختی گیری آب، انجام می شود تا در نهایت، این آب به صورت استاندارد در اختیار خط تولید قرار گیرد.

 این کارخانه با داشتن کنتورهای الکترونیکی دقیق، برداشت آب در اندازه ای نزدیک به ساعتی ۳۶۰۰ متر مکعب (یا ثانیه ای یک متر مکعب) را ثبت کرده است. لازم به ذکر است دو کنتور بر برداشت آب زاینده رود توسط این کارخانه نظارت دارد. یک کنتور در محل خروجی تصفیه خانه در بند فولاد مبارکه نصب شده و کنتور دیگر در محل ورود آب به کارخانه قرار دارد.

 در بند فولاد مبارکه در کنار رودخانه زاینده، در جوار خط اول برداشت آب این کارخانه از آب زاینده رود، خط دومی در حال احداث است که جواد نیلی از مسئولان فولاد مبارکه و مدیر ارشد خدمات فنی و پشتیبانی درباره این خط انتقال آب جدید گفت: این خط برای پشتیبانی از خط اول انتخاب آب احداث شده است. این خط با این استدلال که ممکن است خط اول انتقال آب دچار مشکل، فروریزی یا گرفتگی شود، احداث شده و در شرایط عادی، آبی از آن عبور نمی کند. تنها در شرایطی فعال می شود که برای جلوگیری از توقف تولید فولاد به دلیل مشکل در خط اول انتقال آب، نیاز به انتقال آب از خط دوم احساس شود.

اندکی پایین تر از بند فولادمبارکه، جریان رودخانه زاینده رود به سمت سد نکوآباد که متعلق به شرکت آب منطقه ای اصفهان است، جریان دارد. در پل روستای بوداق آباد، رود هنوز به میزان مشهودی آب دارد. ولی این رودخانه به سد نکوآباد که می رسدتقریبا  می خشکد

چرا صنعت فولاد به آب نیاز دارد؟
همه فولادسازان به آب نیاز دارد. آنها با حرارت دادن ترکیبات سنگ آهن، تا حدود ۲۰۰۰ درجه سانتیگراد، آهن مذاب را در بخش ریخته گری خود به آهن جامد تبدیل می کنند. خنک شدن آهن جامد در فولاد مبارکه (نوارها یا اسلب های بیش از ۱۰ تن) نیاز به آب دارد ولی عمده ترین بخش نیاز صنعت فولاد به آب، هنگامی است که این نوارها به محصول نهایی تبدیل می شود.

در کارخانه فولادمبارکه، اسلب های سنگین آهن، در بخش نورد گرم، مجددا تا ۱۰۰۰ درجه، حرارت داده می شود و در انتقال از خط تولید، بارها توسط چکشهای بسیار بزرگی، کوبیده می شود تا به ابعاد ورقهای فولاد به قطر ۳دهم میلیمتر به بالا دربیاید.

اینجاست که بیشترین آب در فولاد مبارکه مصرف می شود. زمانی که ورقه های ملتهب آهن، باید پس از نورد و تبدیل شدن به کلافهای چند تنی، بلافاصله سرد شوند تا امکان انبارش و بارگیری و انتقال آنها وجود داشته باشد.
خط نورد گرم فولاد مبارکه در ساعات عادی کاری بیش از ۲ هزار متر مکعب آب را مصرف می کند. آبی که به شدت روی ورقهای ملتهب آهن پاشیده می شود تا آنها را خنک کند.

ترکیب آهن زنگ زده و آب، باعث می شود رنگ خروجی این آب کدر شده تا جایی که خروجی نهایی پس از حدود ۸ مرتبه استفاده در خط نقاله نورد گرم، آبی لجن مانند و متعفن است.

بازیافت و تصفیه این آب در سیستم تصفیه فاضلاب و در حوضچه های بزرگی صورت گرفته که باعث شده آب خروجی قابل استفاده مجدد در خط تولید فولاد و همچنین آبیاری درختان غیرمثمر در محوطه ای به ابعاد ۱۶۰۰ هکتار باشد.

بخشی از عرصه کارخانه فولاد مبارکه به دریاچه های دوقلویی اختصاص دارد که آب تصفیه شده از خروجی خط تولید فولاد را ذخیره می کنند.

در این دریاچه های مصنوعی، برای اثبات سالم بودن آب، ماهی های کپور پرورش داده می شود که به گفته مسئول محیط زیست کارخانه، اداره شیلات استان نیز بر پرورش این ماهی ها و صید آنها نظارت دارد.

همچنین در کنار این دریاچه ها در فصل مهاجرت پرندگان، گونه های جانوری مانند فلامینگو و قو دیده می شود.

در کنار این سیستم گردش آب منظم و تصفیه پساب نیاز فولاد مبارکه به آب روز به روز بیشتر می شود چون قرار است تولید این کارخانه هر سال افزایش یابد. مسئولان کارخانه می گویند این اضافه مصرف را با گردش بیشتر آب در سیستم تصفیه پساب صنعتی و همچنین با تصفیه فاضلاب شهرهای اطراف جبران خواهند کرد و قصد برداشت بیشتر از آب زاینده رود را ندارند.

45۲۳۱