نزدیک چهار سال است که سوریه رنگ آرامش و ثبات به خود ندیده و اعتراضات خیابانی، جنبش های مخالفتی، اقدامات تروریستی و جنگ داخلی و در نهایت تهدید به حمله خارجی بر آسمان سوریه سنگینی می کند. در روزگاری که همه روزشمار افتادن اسد را می شمردند و عموم گمانه ها حاکی از این بود که پس از همتایان مصری، تونسی و لیبیایی اسد حالا دیگر نوبت خود اوست که سقوط کند ولی شاید بازی های پنهان اندر پرده و چرخ گردون روزگار، اوضاع را به سود پسر حافظ اسد تغییر داد.
بعد از آن همه کش و قوس و حتی تهدید جدی غرب برای حمله به سوریه بالاخره طرح روسیه که با هدایت و همراهی ایران حاصل شده بود مفید واقع و اوضاع در کاخ ریاست جمهوری دمشق روز به روز برای بشار امن تر شد.
حالا کار به جایی رسیده که دشمن شماره یک منطقه ای بشار هم حاضر شده با شرایط و شروطی ادامه حضور رژیم کنونی سوریه در قدرت را به رسمیت بشناسد.
این تحولات در هفته ای که گذشت پیچ و خم و اتفاقات تازه کم نداشت. از احتمال رایزنی های عمان برای دیدار میان وزاری خارجه عربستان (عادل جبیر) با همتای سوری اش (ولید معلم) آغاز شد و در ادامه هم دیدارهای مقامات امنیتی دمشق و ریاض گرفته تا رایزنی های فشرده ظریف در تهران، بیروت و دمشق. {اینجا}
این تغییر و تحولات به باور برخی از کارشناسان ریشه روسی داشت. بدین ترتیب که کرملین تلاش کرد با کسب رضایت عربستان سعودی بر مناقشه طولانی شده سوریه نقطه پایانی ببخشد. محمد ایرانی سفیر پیشین ایران در اردن در این رابطه به خبرآنلاین می گوید: به نظر می رسد روسیه مایل است در بحران هایی که عربستان سعودی در آنها حضور دارد نقش آفرینی نماید. مانند بحران های غیر از سوریه مانند موضوع یمن. ضمن اینکه مسکو علاقه مند است در روندهای موجود در شورای همکاری خلیج فارس حضور و نقش آفرینی داشته باشد. بر همین اساس شاهدیم که نقش آفرینی مسکو در بحران سوریه جدی تر شده و زمزمه ها برای دیدار و گفتگو میان مقامات سوریه و عربستان بیش از گذشته به گوش می رسد. زمزمه هایی که بیش از همه ریشه روسی دارند. {اینجا}
در ادامه این بازار گمانه ها خبر اختصاصی روزنامه السفیر بیش از گذشته احتمال حضور پررنگ روسیه در بحران سوریه را قوت بخشید. این روزنامه اوایل هفته جاری فاش کرد: ولید المعلم وزیر امور خارجه سوریه دوشنبه آینده به مسکو سفر می کند.
السفیر با طرح این سوال که "آیا فرصتی برای ملاقات بین عربستان وسوریه زیر نظر روسیه وجود خواهد داشت"؟ ، نوشت: کسی تا این لحظه نمی تواند پاسخ قاطعی به این سوال بدهد؛ بویژه که روزنامه سوری الوطن پیشتر به طور تلویحی از امکان برگزاری نشستی سه جانبه بین وزیران خارجه سوریه ، عربستان و ایران در مسقط سخن گفته بود.
در این میان شورای امنیت سازمان ملل هم تصویب کرد که گروه تحقیقاتی در خصوص استفاده از گازهای شیمیایی در سوریه تشکیل شود. این گروه تحقیقاتی که ظاهرا قرار است در خصوص نوع گازهای استفاده شده و همچنین کسانی که از آنها استفاده کرده اند تحقیق کند از همان ابتدا با چالش هایی مواجه شد. نماینده سوریه در سازمان ملل خواهان این شد که ای گروه بی طرف باشد. نماینده روسیه ویتالی چورکین هم اظهار داشت که هنوز نمی دانند چه کسی از گاز کلر استفاده کرده است. در حالی که خانم سامانتا پاور نماینده ایالات متحده در این سازمان تاکید کرده بود گازهای شیمیایی به صورتی هدفمند در سوریه مورد استفاده قرار گرفته است.
از سوی دیگر خبری تازه احتمال شادی بیشتری را برای بشار اسد به ارمغان آورده است. خبر این بود: احتمال حضور اسد در اجلاس اتحادیه عرب. پایگاه خبری «میدل ایست پانوراما» در گزارشی اعلان کرد: تلاش ها در اتحادیه عرب برای فراهم کردن مقدمات برگزاری اجلاس سران کشورهای عضو این اتحادیه که در ماه مارس سال 2016 برگزار خواهد شد، آغاز شده است. شماری از پادشاهان و رؤسای جمهور کشورهای عربی خواستار حضور بشار اسد رئیس جمهور سوریه در اجلاس آینده شده اند و به همین علت احتمال مشارکت اسد در این اجلاس وجود دارد. این در حالی است که اتحادیه عرب عضویت سوریه در این اتحادیه را به حال تعلیق درآورده است.
پس از خبر العربیه وب سایت روزنامه عربی الحیات نیز خبر داد که برخی مقامات سعودی اخیر با رئیس دفتر امنیت ملی سوریه در جده دیدار و گفتگو کرده اند. آنگونه که روزنامه الحیات از این دیدار پرده برداشته است این دیدارها حول محور تکفیری های سوریه و اینکه عربستان تا کجا می خواهد از آنها حمایت کند بوده است. این روزنامه چاپ لندن به نقل از منابع بلندپایه سعودی فاش کرده است که این دیدار روز هفتم ژوئیه در جده برگزار شده و مهمان ویژه آن، علی مملوک رئیس دفتر امنیت ملی سوریه بوده است.
در این نشست عربستان برای دست برداشتن از حمایت خود از تکفیری ها برای دولت اسد شروطی گذاشته است از جمله اینکه نیروهای حزب الله لبنان و مستشاران نظامی ایران و کلیه شبه نظامیان شیعی از این کشور خارج شوند.
ریاض قول داده است در این صورت دست از حمایت تکفیری ها بردارد و اجازه دهد راه حلی سوری ـ سوری برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی و آرام کردن اوضاع به جریان بیفتد. الحیات مستقیما اشاره کرده است که این دیدار با میانجیگری روسیه برگزار شده است.این روزنامه همچنین مدعی شده است که عربستان در این دیدار حسن نیت خود در قبال سوریه را به روس ها و مقامات سوریه ثابت کرده است. {اینجا}
رسانه های روسی هم بر موضوع تلاش های کرملین برای پایان دادن به بحران سوریه اشاره کردند و اصلی ترین مانع برای این امر را اقدامات ایالات متحده ارزیابی کردند. رسانه های روسی در سلسله گزارش هایی تاکید کردند تلاش های دیپلماتیک روسیه همزمان با موج جدید اقدامات ضدسوری آمریکا آغاز شده است که با آموزش و اعزام معارضان مسلح آموزش دیده در ترکیه و اردن به خاک سوریه تبلور یافته است. {اینجا}
پس از فضا سازی ابتدایی رسانه های روسی، وزیر خارجه روسیه هم کنایه ای به آمریکا زد. سرگی لاوروف در سخنانی تاکید کرد آمریکا باید با بشار اسد علیه داعش همکاری کند و این امر مستلزم ائتلافی بین المللی است که تکفیری ها را «دشمن مشترک» به شمار آورد.
اما این تنها اقدام تازه وزیر خارجه روسیه نبود. لاوروف در هفته ای که گذشت در تماس تلفنی با همتایان خود در برخی کشورهای عربی، درباره شرایط منطقه خاورمیانه به ویژه مساله سوریه گفت‌وگو کرد. همزمان منابع خبری از سفر وزیر خارجه عربستان به مسکو خبر داده‌اند. وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای با تاکید بر تماس تلفنی سرگئی لاوروف، وزیر خارجه این کشور با وزرای خارجه مصر، امارات و کویت اعلام کرد که در این گفت‌وگو طرفین درباره شرایط منطقه خاورمیانه به ویژه تحولات سوریه به تبادل‌نظر پرداخته و بر اهمیت ادامه تلاش‌ها برای حل این بحران از راه سیاسی در سریع‌ترین زمان ممکن تاکید کردند و همچنین حمایت بین‌المللی برای دستیابی به توافق ملی در سوریه را ضروری دانستند. {اینجا}
همزمان روزنامه فرامنطقه‌ای الشرق الاوسط به نقل از منابع رسمی روس نوشت: عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان در راستای مقدمه‌سازی سفر سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه این کشور در پاییز آتی و نیز تهیه دستورالعمل‌های بین‌المللی منطقه‌ای برای حل بحران سوریه و یمن و مقابله با تروریسم، به مسکو سفر کرده است. {اینجا} منابع روس فاش کردند که مسکو به رایزنی‌های خود با نمایندگان ائتلاف مخالفان سوریه و دیگر طرف‌های سوری برای حل بحران ادامه خواهد داد.
در ادامه گمانه زنی های رسانه ای جهان عرب یک روزنامه لبنانی از وجود زمزمه هایی درباره دیدار پادشاه عربستان سعودی با رئیس جمهور سوریه در قاهره خبر داد و اعلام کرد روسیه و آمریکا در این خصوص به تفاهم رسیده اند.
روزنامه «الدیار» لبنان مدعی شد: ظرف چند ماه آینده کشورهای عربی و مجامع بین المللی دچار شگفتی خواهند شد و آن زمانی خواهد بود که سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان سعودی با بشار اسد رئیس جمهور سوریه دیدار کند. برنامه ریزی و زمینه سازی این دیدار در حال انجام است.
پس از گمانه زنی های بسیار بالاخره وزرای خارجه روسیه و عربستان سه‌شنبه در کنفرانس خبری مشترک بر لزوم افزایش تلاش‌ها در مبارزه با تروریسم و حل سیاسی بحران یمن و سوریه تاکید کردند.
به گزارش شبکه خبری اسکای نیوز عربی، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در این کنفرانس خبری اعلام کرد: دیدارمان با جبیر مثبت بود و ما برخلاف برخی اختلافات در بیشتر مسائل موضع مطابق یکدیگر داریم. وی اظهار داشت که همچنان درباره سرنوشت بشار اسد اختلاف داریم و اصول بیانیه ژنو 1 بر حفظ سازمان‌های نظام سوریه از جمله ارتش تاکید دارد و ارتش سوریه باید در تلاش‌ها برای مبارزه با داعش مشارکت داشته باشد.
وزیر خارجه روسیه خاطرنشان کرد: درباره بحران سوریه توافق کردیم که باید راه‌های لازم‌الاجرا برای ازسرگیری دولت و مخالفان سوری تحت نظارت دی‌میستورا فرستاده سازمان ملل به سوریه ادامه یابد. {اینجا}
اما پس از آرام شدن نسبی فضای بین دمشق و ریاض، اظهارات تند عادل جبیر پس از دیدار با لاوروف جنجال ساز شد و واکنش قاطع وزارت خارجه سوریه را با خود به همراه داشت. این وزارتخانه با انتشار بیانیه ای آل سعود را پدید آورنده جریان تروریست و وحشی داعش خواند و ضمن تاکید بر نقش ویرانگر رژیم وهابی آل سعود اداعش را الهام گرفته از اندیشه های تکفیری و جاهلانه آن در تجاوز به سوریه دانست. {اینجا}
هرچند بالا گرفتن دوباره درگیری های لفظی میان دمشق و ریاض را می توان عاملی ناامید کننده بر سر حل و فصل بحران سوریه و پایان حمایت های نظامی سعودی از نیروهای تکفیری و معارض و مخالف و داعشی در منطقه دانست اما شاید تلاش های روسیه با هدایت های تهران بتواند مهر پایانی باشد برای خواب ناآرام مردم سوریه و آغاز امید برای آنانی که حدود ۴ سال است رنگ ثبات را ندیده اند.
تلاش هایی که با همراهی ایران و روسیه در منطقه در حال رخ نمایی است و دور تازه سفرهای وزیر خارجه کشورمان به سوریه و لبنان را هم می توان در همین راستا ارزیابی کرد.
49308
نظر شما