زهرا تالانی: برخی تناقض های ساختاری و ناهنجاری‌های فرهنگی جامعه سبب می‌شود که برخی از دختران و پسران به دلیل فشارهای خانگی، محدودیت‌ها، خشونت‌ها و طلب آزادی از خانه بگریزند. هرچند که بیرون از خانه، اتفاقات بهتری در انتظارشان نیست؛ مشکلات فراوانی مانند اعتیاد، تن فروشی و ... به وجود می آید که از این رو برخی از آنها مدتی بعد دوباره به خانواده باز می گردند.
اما آیا برخورد یکسانی از جانب خانواده‌ها با دختری که از خانه فرار کرده در مقایسه با پسری که از خانه گریخته وجود دارد؟ ظاهرا پاسخ منفی است. بسیاری از پسران پس از فرار از خانه و گذراندن زمانی بیرون از آن، بار دیگر مجدد با آغوش باز خانواده مواجه می‌شوند، اما در مورد دختران اینگونه نیست و خانواده‌ها یا آنها را نمی‌پذیرند و یا به سختی می‌پذیرند.
چندی پیش ویر تعاون، کار و رفاه اجتماعی خبر داد که نخستین مرکز نگهداری از دختران فراری در تهران راه اندازی می شود. (اینجا و اینجا را بخوانید)
اما روزبه کردانی مدیر کل امور آسیب های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی معتقد است که رسانه و نخبگان هم باید نقش خود را افزایش آگاهی خانواده ها در ایجاد ارتباط با اینگونه موارد افزایش دهند .
مشروح گفتگوی خبرآنلاین با این مدیر وزارت رفاه را می خوانید؛
آقای دکتر چرا برخی دختران و پسران برای دوری از مشکلات و مسائل خانه فرار می کنند و به خیابان پناه می برند؟
فرار جوانان از منزل که در دهه های 70 و 80 میلادی بیشتر به عنوان یک شورش جوانانه مورد تحلیل قرار می گرفت با یک تغییر نگرشی در دو سه دهه گذشته به منزله یک نشانه از مشکلات عاطفی و یا ناتوانی در زندگی در یک محیط امن در کنار خانواده و وابستگان مورد تحلیل قرار گرفته است . به عبارت دیگر جوانان فراری از خانه به مثابه قربانی و پدیده فرار از منزل به عنوان یک مشکل و مساله اجتماعی که بیانگر ضعف کارکردی در خانواده وارتباط بین والدین و فرزندان است، نگریسته می شود. محققین در این موضوع توافق دارند که علت های اصلی برای فرار از خانه مسائلی نظیر تحقیر، طرد و تجارب دردناک از مورد سوء استفاده و استثمار قرار گرفتن است. در تحقیقی که در سال 1996 منتشر شده است تاکید می شود سوء استفاده های جنسی مهمترین علت فرار دختران از منزل است. باید دقت شود که طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی حدود 70 درصد جوانان فراری دختر و 30 درصد پسر هستند یعنی دختران بیشتر فرار می کنند.
یعنی آنها ترجیح می دهند به خاطر این مشکلات به جایی پناه ببرند که شناختی از آن ندارند و مسائل بیشتری برای آنها به وجود می آورد؟
مطالعات نشان می دهد تصمیم دختران برای فرار از منزل یک تصمیم سریع و یکدفعه ای و در واکنش به یک اتفاق منفرد نیست بلکه حاصل یک پروسه چندین ماهه و حتی چند ساله است .
چطور می توان با این آسیب اجتماعی برخورد کرد؟
نکته مهم در خصوص مواجه سیاستی با پدیده فرار از منزل مشکل بودن برآورد تعداد دقیق این گروه از افراد هم به دلیل خاصیت متحرک بودن و جابجایی آنان و هم بدلیل امتناع این افراد و خانواده آنان از اعلام فرار منزل است. البته در برخی کشورها مانند آمریکا در سرشماری های شمارش جوانان فراری هم در دستور کار قرار می گیرد. برای مثال در یک سرشماری انجام شده در این کشور مشخص شده است که بین 6 تا 7 درصد بزرگسالان این کشور تجربه فرار از منزل در دوران نوجوانی و جوانی را داشته اند. در ایران هم مساله دختران فراری موضوعی است که هم در محافل دانشگاهی، هم در حوزه های عمومی و هم در سطح سیاست گذاران مورد توجه است. هم اکنون خانه های سلامت در سازمان بهزیستی دخترانی را که از خانه فرار کرده و به شهرهای دیگر رفته‌اند را اسکان می دهند. بهزیستی در این خانه‌ها نسبت به برگرداندن دختران به نزد خانواده‌هایشان مسئول است و در جهت ارائه خدمات مشاوره‌ای و روان‌شناختی به آنها اقدام می‌کند.
این مراکز چقدر می تواند به دختران کمک کند؟
وجود این مراکز می تواند یک عامل مهم برای کنترل و کاهش پیامدهای فرار دختران نظیر گرفتار شدن در سرقت، روسپيگري و توزیع مواد مخدر مشروبات الكلي و كالاهاي غيرمجاز شود. باید دقت شود اگر جایی برای دختران فراری در نظر گرفته نشود، آنها به ناچار به افرادی پناه می‌برند که صلاحیت نداشته و به همین دلیل مورد سو استفاده نیز قرار می‌گیرند. اگر دختران بعد از فرار به مرکز حمایتی روی‌آورند دیگر درگیر آسیبهای اجتماعی متعدد نمی شوند اما در غیر این صورت این امکان وحود دارد که این دختران مورد سو استفاده و بهره برداری های مختلف قرار می‌گیرند. در این میان نکته مهمی که اخیرا در صحبتهای وزیر رفاه به آن اشاره شده است ضرورت ورود خیرین به حوزه های اجتماعی است. واقعیت این است که در مسائل اجتماعی بدون همراهی و مشارکت عمومی همگانی امکان موفقیت در کنترل و کاهش آسیب های اجتماعی زیاد نخواهد بود. اشاره وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به ورود خیرین کشور برای ساخت مرکز راه‌اندازی مرکزی برای نگهداری دختران فراری از آن رو اهمیت دارد که نشان دهنده گسترش نقش خیرین در حوزه های اجتماعی است. به نظر می رسد در این حوزه نقش رسانه های جمعی، نخبگان و گروه های مرجع برای گفتمان سازی در خصوص ضرورت حضور و مشارکت بیشتر خیرین در حوزه های اجتماعی ، بسیار کلیدی است . باید با تشریح وضعیت اجتماعی فرهنگی کشور و ایجاد حساسیت در بین سیاست گذاران و افکار عمومی همراه با تبیین نقشی که خیرین در این مسیر می توانند ایفا کنند زمینه برای مشارکت بیشتر خیرین اجتماعی را فراهم کرد
بیشترین فرار در چه سنی انجام می شود؟
مطالعات جهانی بیانگر این است که بیشترین فرار جوانان بین سنین 12 تا 17 سال رخ می دهد . که در این میان حدود 65 درصد بین سنین 15 تا 17 سال و 35 درصد بین سنین 12 تا 15 سال هستند .
یکی از رویکردهای سازمان بهزیستی بازگردان این دختران فراری به خانواده است. با توجه به عرف جامعه آیا خانواده حاضربه پذیرش این دختران است؟
اگر بخواهیم رویکرد سیاستی به مسائل اجتماعی داشته باشیم باید دقت کنیم که در این حوزه نمی توان حکم کلی صادر کرد . علت فراراز منزل ، مدت فرار از منزل، مسائل بعد از فرار ، موقعیت جغرافیایی و فرهنگی و نحوه مواجه جامعه با دختران فراری همگی در سرنوشت این دختران بویژه در بازگشت آنان به خانواده موثر هستند . هم اکنون در 31 مرکزی که در سازمان بهزیستی فعال هستند خدمات مددکاری ، روان شناسی و توانمندسازی با هدف بازگشت این دختران به منزل انجام می شود . اما نکته مهم دقت در این مساله است که حوزه رسانه و نخبگان هم باید نقش خود را افزایش آگاهی خانواده ها در ایجاد ارتباط با اینگونه موارد افزایش دهند .
47232
نظر شما