یک کارشناس روس معتقد است خوش بینی عوامانه ای نسبت به سفر مقامات بلند پایه سعودی به روسیه در محافل دیپلماتیک این کشور پدید آمده است حال آنکه در پس این ظاهر سازی ها دام های خطرناکی برای روسیه گسترانده شده است.

به گزارش خبرآنلاین به نقل از وب سایت ایران رو، ولادیمیر یفیموف در مقاله ای متذکر شده است که این خوش بینی ها  کاملا بی مورد است چرا که در حقیقت امر، هیچ اتفاق خاصی نیفتاده است. کشور سعودی به روسیه میلیاردها دلار نداده است. یادداشت های تفاهم طرفین در زمینه همکاری نظامی فنی، نفت، انرژی هسته ای، امور فضایی و سرمایه گذاری هنوز چیزی جز یک بیانیه لفظی نیست.

این کارشناس روس معتقد است آمریکا همچنان روسیه را در منطقه خطر می داند و معتقد است مادامیکه که روسیه تضعیف نشده نمی تواند به جنگ چین برود لذا این تصور که عربستان سعودی در چنین شرایطی به روس ها میلیاردها دلار کمک کند غیر واقعی است. 

دلایل این کارشناس روسیه درباره فریب بودن تحرکات جدیدی که عربستان در قبال روسیه در پیش گرفته است را در تحلیل او با عنوان دام هایی که سعودی برای روسیه گسترانده است بخوانید: 

ولادیمیر یفیموف:

حضور هیأت نمایندگی بزرگ و معتبر عربستان سعودی تحت ریاست شاهزاده محمد، معاون ولی عهد، وزیر دفاع و پسر پادشاه سلمان در مجمع اقتصادی سن پترزبورگ، جو استقبال ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه از این هیأت و یادداشت های تفاهم و توافقنامه های ده ها میلیارد دلاری که در پی مذاکرات به امضا رسید، باعث پخش شایعات و شنیده های فراوانی درباره ماوقع شده است. از قرار معلوم، ریاض به مسکو علاقه چندانی ندارد. افزون بر آن، این گونه پیشرفت های تاریخی تا کنون بارها اعلام شده است، از جمله در جریان سفر سال 2007 ولادیمیر پوتین به عربستان سعودی ولی نتیجه همه توافقات پیشین برابر صفر بود. علاوه بر آن، مواضع روسیه و عربستان سعودی در جریان بهار عربی با هم تضاد قطبی داشته است: مسکو مخالف سرنگونی رژیم های سوریه، لیبی، یمن و کشورهای دیگر بود در حالی که عربستان سعودی نه تنها این روند را تشویق کرده و برای آن پول می داد بلکه چوب لای چرخ تلاش های روسیه در جهت پایان دادن به بی بند و باری افراطیون اسلامی می گذاشت. بالاخره چه اتفاقی افتاده است؟ این حادثه ناگهانی، آن هم از دو طرف، چه علتی دارد؟

تصویر خارجی
در حقیقت امر، هیچ اتفاق خاصی نیفتاده است. کشور سعودی به روسیه میلیاردها دلار نداده است. یادداشت های تفاهم طرفین در زمینه همکاری نظامی فنی، نفت، انرژی هسته ای، امور فضایی و سرمایه گذاری هنوز چیزی جز یک بیانیه لفظی نیست. تنها قرارداد ها را می توان به عنوان نتایج ملموس و واقعی مذاکرات تلقی کرد. زمانی در زمینه همکاری نظامی فنی نه فقط توافقات بلکه قراردادهای پاراف شده ای وجود داشتند ولی به کاغذ پاره تبدیل شدند. به محض اینکه مسکو در شورای امنیت سازمان ملل متحد به قطعنامه پیشنهادی غرب درباره اعمال تحریم های بین المللی علیه ایران رأی داد، سعودی ها این هویج شیرین را از روسیه گرفتند. طعمه سعودی کار خود را کرد و مسکو به تله افتاد. روسیه بر اثر آن تحولات امکان توسعه همکاری با ایران را از دست داد ولی از سعودی ها چیزی در عوض دریافت نکرد و در عمل در راستای سیاست آمریکا و عربستان سعودی قرار گرفت. تله های جذاب چندین میلیاردی دیگر هم وجود داشتند. شاهزاده سلطان بندر که مسئول سرویس های ویژه پادشاهی بود، در این زمینه تخصص داشت. وی در آستانه بازی های المپیک سوچی دو بار پیش ولادیمیر پوتین آمده و پیشنهادهای جالب پولی و حتی وعده های پیشگیری از اعمال تروریستی در خاک روسیه در جریان بازی های المپیک را آورده بود. ولی تیر او به سنگ خورد. در آن زمان حرف امیر بندر را باور نکردند. ولی چند هفته قبل از افتتاح بازی ها، در دو شهر ولگاگراد و پیاتیگورسک دو عمل بزرگ تروریستی رخ دادند.

الآن چه اتفاقی افتاده است؟ مگر ریاض بهتر از گذشته شده است؟ آیا برخورد آن با روسیه تغییر کرده است؟ در این صورت ادامه خط قدیمی سرنگونی رژیم حاکم بر دمشق و آغاز جنگ هوایی علیه یمن در زمان سلمان پادشاه جدید چه معنایی دارد؟ نخیر، حالت تجاوزکارانه سیاسی ریاست جدید پادشاهی بعد از وفات ملک عبدالله فقط افزایش یافته است. به ویژه وقتی سلمان، محمد، پسر محبوب خود و مهمان اخیر سن پترزبورگ را به مقام های معاون ولی عهد و وزیر دفاع منصوب کرد. محمد طرفدار دو آتشه آغاز عملیات جنگی علیه حوثی ها در یمن است ولو اینکه فقط 33 سال دارد و از هیچ تجربه فرماندهی نظامی برخوردار نیست. او حتی موفق شد نائف ولی عهد، شخصی که سن بیشتری دارد و پسر عموی او می باشد، از عملیات جنگی در یمن بر کنار کند. چه رسد به سوریه و ایران. برخورد خصمانه مقامات جدید سعودی با تهران شدت یافته است. حکام فعلی ریاض نهایت تلاش های خود را به عمل آوردند تا از انعقاد معامله درباره برنامه هسته ای ایران بین گروه 1+5 بین المللی (یعنی آمریکا) و جمهوری اسلامی ایران ممانعت کنند. سلمان حتی به طور نمایشی از شرکت در ملاقات باراک اوباما با سران شورای همکاری کشورهای عربی خلیج فارس خودداری کرد تا مراتب ناخرسندی خود را از سیاست واشنگتن مورد تأکید قرار دهد.

ولی به نظر می آید که برخی تحلیلگران روس به دریافت میلیارد های سعودی امیدوار شده اند که به همین علت موج تبلیغاتی بلند کرده و ادعا نمودند که می توان با نسل جدید سعودی ها کنار آمد. ترکیب هیأت نمایندگی که دربرگیرنده عادل الجبیر وزیر خارجه و علی النعیمی وزیر نفت و نیز مسئولین بلندپایه در زمینه سرمایه گذاری، اقتصاد و امور نظامی بود، بر آنها اثر گذاشت. اصل کار این است که این سفر با شکوه و پر طمطراق در شرایطی برگزار شد که ایالات متحده و اتحادیه اروپا تحریم های اقتصادی علیه روسیه را اعمال کرده و شدت می بخشند. «کارشناسان» مذکور بر همین اساس به مقامات روسیه تلقین کردند که از این به بعد مسیر حرکت ریاض با مسیر واشنگتن مطابقت ندارد زیرا سعودی ها گویا از ایالات متحده که روند ازسرگیری روابط با تهران را شروع کرده است، نومید شده اند.

البته عربستان سعودی که در محورهای زیادی اعم از یمن و سوریه تا عراق و ایران شکست خورده است، به وضعیت خود با دقت بیشتری نگاه کرده و متوجه شده است که ایالات متحده بیش از این تنها بازیگر با نفوذ خاور میانه نیست و اینکه باید دنبال شرکای جدید بگردد. حکام این پادشاهی بالاخره حالی اشان شده است که روسیه به ایفای نقش مهمتر در زمینه سوریه، یمن، عراق و ایران پرداخته است و اینکه بیش از این نمی توان روسیه را نادیده گرفت. گفتنی است که عبد الرحمن الرشید، کارشناس معتبر عربی در روزنامه الشرق الاوسط که در لندن با پول سعودی منتشر می شود، به این نتیجه رسید که «عربستان سعودی مایل است روسیه را به طرف خود جلب کند زیرا روسیه به عامل مهم امور منطقه در سوریه، یمن و لبنان و نیز در زمینه برقراری موازنه نظامی با ایران تبدیل شده است. ولی تمرکز خاطر و استمرار کار برای حل این مسأله لازم است». به زبان ساده تر، او می گوید که سعودی ها باید سعی کنند مسکو را با پول گزافی بخرند تا از کمک به کشورهای مذکور دست بکشد.

بدیهی است که این حرکت نمایشی ریاض در سن پترزبورگ، در حد معینی واکنش سعودی ها به تغییرات در خط آمریکا در خاور میانه یعنی نزدیکی روابط واشنگتن با ایران و بی میلی به اعزام نیروهای آمریکایی برای کمک به عربستان سعودی متحد اساسی خود که در یمن و سوریه در مانده است، می باشد. ولی تنها کارشناسی که به امور سعودی آگاهی کافی نداشته باشد، می تواند واقعاً باور کند که نزدیکی روابط سعودی - روسی، واکنش عربستان سعودی به سیاست ایالات متحده در منطقه است. البته استفاده از این ادعا برای مصرف خارجی امکان پذیر است. به خصوص اگر آمریکایی ها سعی کرده باشند ریاض را به توطئه جدید ضد روسی جلب کنند.


واقعیت چیست؟
مشکل بتوان تحولات جاری در روابط مسکو - ریاض را جدی گرفت که این امر چند علت دارد ولی کافی است دو علت عنوان شود.

1- عربستان سعودی قدرت منطقه ای مستقلی نیست که بتواند همینطور بی خیال بر دارد و به روسیه صد میلیارد دلار بدهد. این کشور نیک می فهمد که ایالات متحده چنین حرکتی را به این سادگی قورت نخواهد داد. تمام نظام مالی عربستان سعودی به رزرو فدرال آمریکا وابسته است. برای واشنگتن کافی است انگشتی تکان دهد تا عربستان سعودی بی پول بماند. همه پرداخت های بزرگ بابت همه معاملات با تأیید رزرو فدرال انجام می شوند و وزارت دارایی عربستان سعودی توسط همان رزرو کنترل می شود. مستشاران آمریکایی به طور فیزیکی و واقعی در همه نهادهای دولتی سعودی که با پول ارتباط دارند - از جمله در وزارت نفت، نشسته اند. ولی حتی در این شرایط در مسکو کسانی پیدا می شوند که خیال می کنند که آمریکایی ها به سعودی ها در شرایط جنگ فعلی به صورت تحریم های اقتصادی واشنگتن علیه مسکو، اجازه می دهند به روسیه حد اقل 5 میلیارد دلار بدهند. آیا در میان نخبگان دولتی روسیه واقعاً کسانی باقی مانده اند که خیال بچگانه ای می کنند که تلاش های فعلی ایالات متحده و تمام غرب در جهت خفه کردن روسیه از طریق سرنگونی ولادیمیر پوتین، بازی نیست بلکه هدف راهبردی است؟

ایالات متحده بدون نابود کردن روسیه نمی تواند جلوی رشد چین از جمله در زمینه نظامی را بگیرد. چین در شرایط کنونی بدون روسیه که توان بزرگ هسته ای و انرژی دارد، حریف آمریکا نمی شود. اگر روسیه را له کنند، بعد از آن مهم ترین مرحله اجرای راهبرد آمریکایی شروع خواهد شد و آن خفه کردن خود چین است. ولی در این شرایط سعودی های مهربانی که گویا از سیاست باراک اوباما خشمگین شده اند، ناگهانی در شرایط ادامه افت اقتصاد کشورمان به روسیه 100 میلیارد دلار تقدیم می کنند. واشنگتن در ازای این کار همه «حکام جدید» ریاض را ظرف چند روز با افراد هوشیار تر عوض خواهد کرد. این فقط حرف نیست. کافی است یادآوری شود کدام نیروهای مسلح نیرومند ایالات متحده عربستان سعودی را احاطه کرده است. این نیروها شامل بزرگترین پایگاه نیروی هوایی در منطقه در العدید (قطر)، پایگاه ناوگان پنجم آمریکایی در بحرین و 45 هزار نظامی آمریکایی در کویت است. هزارها سرباز آمریکایی در کشورهای عربی دیگر حاشیه خلیج فارس و از جمله در خود عربستان سعودی مستقر شده اند. فراموش نشود که در داخل خانواده حاکم آل سعود هم ناراضیان از حکام فعلی که همه چیز را زیر گرفته اند، فراوان هستند. ولی ارتش سعودی ضعیف است. الآن این ارتش در یمن شکست می خورد. حوثی ها با مساعدت شیعیان نجران بخشی از سرزمین سعودی و پایگاه نظامی بزرگ آن را به تصرف خود در آورده اند. لذا چند صد نفر از نیروهای ویژه آمریکا با پشتیبانی شاهزاده های آمریکا گرای آل سعود می توانند به سرعت و به آسانی هر پادشاه جدید عربستان سعودی را وادار کنند که پاها را از گلیم خود درازتر نکند. فقط چند ساعت وقت لازم است. لذا از همه این تحولات یک نتیجه آشکار به دست می آید که سفر محمد بن سلمان به مسکو و وعده های سخاوتمندانه وی، یک عملیات برنامه ریزی شده و هماهنگ شده با واشنگتن در جهت ادامه فشردن گلوی روسیه است. حتی اگر به سعودی ها اجازه دهند در بخش انرژی هسته ای روسیه که لقمه لذیذی می باشد، پولی سرمایه گذاری کنند، چیزی از دست نمی دهند. آمریکایی ها از طریق سرمایه گذاری های سعودی در صنایع هسته ای روسیه می توانند به پیشرفته ترین فناوری های هسته ای در جهان دست یابند که مسکو دارد. آنها هنوز موفق نشده اند به این فناوری ها دست یابند.

سرمایه گذاری های سعودی در انرژی هسته ای - چنانچه به عمل آید - در هر حال صحیح و سالم خواهد ماند. واشنگتن اعتقاد دارد که بعد از گذشت یک سال یا یک سال و نیم حکومت فعلی روسیه با حکومت وابسته به آمریکا عوض خواهد شد. مقامات جدید روسیه موفق نخواهند شد به گونه ای از چنگ غرب در روند که ولادیمیر پوتین طی 10 سال اخیر این کار را کرده است. آمریکایی ها خیال می کنند که این دفعه به روسیه برای همیشه آمده و همه عرصه های زندگی کشور اعم از بخش انرژی تا سیاست خارجی را کنترل خواهند نمود. مسکو ظاهراً اوضاع کشور در زمان یلتسین و کوزیرف را فراموش کرده است. لذا ریاض می تواند قول پرداخت حتی هزار میلیارد دلار را بدهد ولی این پول به روسیه سودی نخواهد داد.

2- از نظر رژیم وهابی عربستان سعودی که افغانستان در دوران شوروی و سوریه، لیبی، یمن، عراق و ایران تحت ریاست مقامات کنونی را فراموش نکرده است، روسیه بدترین دشمن عربستان است. روسیه با برنامه های ریاض در زمینه گسترش مکتب سلفی سازگار نیست و فقط از یکسره کردن مسایل سوریه، یمن، عراق و ایران ممانعت می کند. در همه کشورهای مذکور، شیعیان، دشمنان قسم خورده عربستان سعودی، روی کار هستند. ولی روسیه با رفتار خود همه برنامه های عربستان سعودی را بر هم می زند. برنامه های این پادشاهی در زمینه شمال قفقاز و سواحل رود ولگا - و نیز آسیای مرکزی - با سیاست مسکو تضاد اصولی دارد.
عربستان سعودی در حقیقت امر به روسیه چه نیازی دارد؟

می توانیم گویا ترین تفسیرهای سعودی از سفر محمد بن سلمان به مسکو را بیاوریم. روزنامه سعودی الشرق الاوسط چاپ لندن می نویسد: «تمایل عربستان سعودی به گسترش تماس ها با روسیه در امور هسته ای بدان معناست که این کشور واقعاً تصمیم گرفته است به عضویت باشگاه قدرت های هسته ای در آید. امضای موافقتنامه سعودی - روسی درباره استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای، دلیل دوم بر وجود این تمایل است. به عنوان دلیل اول می توان به تصمیم یک ماه پیش وزیر آموزش سعودی مبنی بر اعزام یک هزار دانشجو به خارج از کشور برای کسب تحصیل در زمینه انرژی و از جمله انرژی هسته ای اشاره کرد. طبیعتاً نمی توان تصور نمود که عربستان سعودی موضع گیری خود را در قبال هم پیمانی با ایالات متحده منقلب کند».

روزنامه الوطن چاپ ریاض نوشت که عربستان سعودی و روسیه دو ساعت است که به هم نزدیک می شوند. منظورش طول ملاقات محمد بن سلمان با ولادیمیر پوتین بود. ولی این روزنامه و جراید دیگر سعودی درباره پیشرفت جهشی در روابط دوجانبه هیچ تفسیری درج نکردند و به نقل دیدگاه کارشناسان بسنده نمودند. این رفتار قابل درک است.
عبدالرحمن الزمیل رئیس شورای اتاق های بازرگانی و صنعتی و عضو هیأت نمایندگی سعودی اظهار داشت که عربستان سعودی به «استفاده از تجربه روسی و فناوری های روسی علاقه مند است چرا که روسیه در این زمینه پیشرفت محسوسی حاصل کرده است». ولی به گفته وی، طرف سعودی که به منابع جدید نیروی برق احتیاج دارد، «در رابطه با ساختارهای بین المللی دیگر هم ابتکارات مشابهی مطرح کرده و به پیشرفت قابل اعتنایی در این زمینه دست یافته است». بعید به نظر می آید که این مذاکرات با طرف روس واقعاً به معنی پیشرفت جهشی باشد.

علی النعیمی وزیر نفت و منابع طبیعی عربستان سعودی با صداقت بیشتری اظهار نظر کرد. وی در مصاحبه با روزنامه الشرق الاوسط اظهار داشت که کشور سعودی به هدف مهمی دست یافته است و آن وابسته کردن سیاست نفتی روسیه به منافع خود از جمله از نظر احتمال نزدیک بازگشت ایران به بازار جهانی نفت.
شاهزاده ترکی بن سعود بن محمد یادداشت تفاهم درباره تمایلات مشترک در زمینه فضا را که در سن پترزبورگ به امضا رسید، چنین تفسیر کرد: «ما هنوز برنامه های فضایی خود را مشخص نکرده ایم. انشاء الله فقط در آینده این کار را خواهیم کرد. در هر حال، ما برنامه فضایی جدی خواهیم داشت که باید آمادگی نیروی فنی سعودی را در برگیرد». لذا روسیه باید خیلی صبر کند تا شاید بالاخره بتواند از توسعه همکاری های فضایی با ریاض درآمد های واقعی به دست آورد.

******
آیا روسیه به شریک عربستان سعودی تبدیل می شود؟ چنین چیزی بعید است. تردیدی نیست که سطح بالای شراکت عربستان سعودی با ایالات متحده استمرار می یابد و قرائن نشان نمی دهد که توسعه روابط با روسیه از حدود خط سنتی سعودی مبنی بر متنوع کردن روابط اقتصادی خارجی پا فراتر بگذارد، آن هم فقط در بهترین فرصت. ولی می توان به یک نکته جالب توجه جلب کرد. روزنامه الحیات که با پول سعودی منتشر می شود، در شماره 19 ژوئن خود اطلاع داد که در قسمت غیر علنی ملاقات محمد بن سلمان با ولادیمیر پوتین «بحث و بررسی مفصل اوضاع یمن، سوریه، عراق و لیبی و سایر مسایل منطقه ای و بین المللی به عمل آمد». به گفته عادل الجبیر رئیس نهاد سیاست خارجی سعودی، «سفر ولی عهد به روسیه به حل و فصل بسیاری از چالش های فراروی عربستان سعودی در منطقه مساعدت کرده است که این امر در توسعه روابط همه جانبه با روسیه سهم خود را ایفا خواهد کرد». فقط یک تعبیر این حرف ها قابل تأمل است و آن این است که روسیه به احتمال قوی به گذشت های مورد خرسندی طرف سعودی در زمینه مسایل سیاسی خاور میانه تن داده است. نشانه های این امر به دست آمده است. بنا به اطلاعات اخیر، گویا هیأت نمایندگی حوثی های یمن و طرفداران علی عبدالله صالح سفر خود را به فدراسیون روسیه به تعویق انداخته اند. کافی است صبر کنیم و ببینیم ملاقات ولادیمیر پوتین و حسن روحانی در اوفا در چه جوی و با چه لحنی برگزار خواهد شد و اینکه در آینده نزدیک در سوریه و عراق چه اتفاق هایی خواهد افتاد.

 4949

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 432158

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
3 + 6 =