مشاور وزیر کشور در امور زنان: مهاجرت و حاشیه‌نشینی هم زنانه شده است/ آخرین وضعیت سند امنیت زنان و کودکان

زهرا تالانی: دفتر امور زنان وزارت کشور وظایف کلانی را در بخش کار ویژه زنان و خانواده برعهده دارد به طوری که این مرکز مسئولیت سیاستگذاری در پروژه‌های مرتبط با زنان و بهبود وضعیت آن‌ها را به عهده دارد. برنامه ریزی و سیاست گذاری در زمینه حضور و مشارکت گسترده زنان ، تحکیم بنیاد خانواده، بررسی آسیبهای زنان و... از جمله برنامه هایی هستند که در حال حاضر در این مرکز در حال بررسی هستند.

فهیمه فرهنمدپور مشاور وزیر کشور در امور زنان و خانواده معتقد است که با حضور کانون های فرهنگی - اجتماعی در سراسر کشور می توان حضور زنان در فعالیتهای اجتماعی را گسترش داد و تعبیر زنانه شدن آسیبها دقیق و درست نیست. او می گوید وزارت کشور برنامه های زیادی در حوزه سیاستگذاری برای زنان دارد که در برنامه ششم به آنها می پردازد.

مشروح گفت و گوی خبرآنلاین با مشاور وزیر کشور در امور زنان و خانواده را می خوانید؛

بخشی از فعالیت شما در وزارت کشور، تلاش برای افزایش مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان است. در این زمینه چه اقدامی انجام داده اید و چطور قصد دارید این مشارکت را افزایش دهید؟

در این زمینه، حمایت و تقویت سازمان های مردم نهاد در حوزه زنان و کانون های فرهنگی - اجتماعی زنان را در برنامه داریم. حمایت از سازمان های مردم نهاد سیاست عمومی دولت یازدهم است و طبعاً در موردNGO های زنان هم ما تأکید ویژه ای داریم. علاوه بر اینها، تشکل هایی با نام کانون های فرهنگی- اجتماعی زنان در کشور با دفاتر امور بانوان استانداری ها همکاری می کنند و مورد حمایت آنها هستند. دفاتر امور بانوان چون مجموعه های ستادی هستند و نباید به کار اجرایی ورود کنند، فعالیت های اجرایی خود را به این کانون ها که در واقع نوعی تشکل مردمی ویژه زنان هستند، برون سپاری می کنند. یکی از امتیازات این کانون ها این است که در شهرها و روستاهایی که حضور سازمان های مردم نهاد هنوز پررنگ نیست و یا مورد استقبال بسیاری از خانواده های سنتی قرار نگرفته است، مردم به دلیل اعتمادی که به استانداری ها دارند، از حضور و مشارکت زنان و دختران شان با این کانون ها استقبال می کنند و لذا این مراکز زمینه مشارکت اجتماعی زنان را حتی در سنتی ترین جوامع فراهم می کنند. در حال حاضر، بیش از 460 کانون فرهنگی و اجتماعی در کشور فعال هستند و ما گسترش و حمایت این نهادها را در سال جاری در برنامه داریم. از این رو برنامه های امسال شهرستان محور هستند تا برنامه های ما مخاطب عمومی خودشان را داشته باشند.

یکی از مسائلی که فعالان حوزه زنان و حتی مسئولان این روزها به آن توجه دارند ارائه برنامه هایی برای کاهش طلاق و افزایش ازدواج سالم است. در کارگروه زنان و خانواده هم به این موضوع می پردازید؟

ذیل شورای اجتماعی کشور، چند کارگروه تعریف شده که یکی از آنها، کارگروه تحکیم و تعالی خانواده است. و در آن هم، نمایندگان دستگاه های مرتبط با این حوزه فعال هستند. این کارگروه دو مأموریت اساسی به عهده دارد؛ بررسی و تبادل نظر در خصوص موضوعات مهم مرتبط با این حوزه در جهت تصمیم سازی برای طرح در شورای اجتماعی و در مرحله بعد اقدام در جهت عملیاتی شدن مصوبات شورا در موارد مرتبط با این حوزه. از انجا که موضوع ازدواج و طلاق هنوز در دستور شورای اجتماعی کشور قرار نگرفته، طبعاً در این کارگروه هم به بحث گذاشته نشده است.

بنابراین الان چه موضوعی را در دستور کارگروه دارید؟

موضوع حاشیه نشینی بسیار مهم است. ما رصد مسائل خاص زنان و خانواده در مناطق حاشیه نشین را با کارشناسان حوزه زنان وزارت بهداشت، علوم، آموزش و پرورش و بهزیستی انجام می دهیم، ناامنی از مسائل ویژه حاشیه نشینی است که برای زنان و دختران به طور ویژه خطرساز است. در گذشته الگوی مهاجرت در کشور ما در مردانه بود اما در دهه های اخیر، این الگو تغییر کرده است و الان حضور خانواده ها و حتی زنان سرپرست خانوار را هم در مناطق مهاجرپذیر و در میان حاشیه نشینان داریم. بهداشت و سلامت زنان در این مناطق برای ما مهم است؛ چون شاخص های سلامت و رفاه در این مناطق بسیار پایین است. این موضوعات یعنی سلامت، بهداشت، آموزش و امنیت زنان و دختران در این مناطق از محورهای مهم بررسی شده در کارگروه بودند.

در حاشیه نشینی موضوع مهم ازدواج زنان با اتباع خارجی به ویژه افاغنه و عراقی ها هم مطرح است. برای شناسنامه کودکان آنها چه برنامه ای دارید چون مدتی هم نمایندگان مجلس به دنبال این موضوع بودند؟

این، موضوع مهمی است و ما هم دغدغه زیادی نسبت به آن داریم اما ابعاد این موضوع بسیار گسترده تر از چیزی است که شما اشاره کردید. متأسفانه بسیاری از این ازدواج ها ثبت نشده هستند که یکی از پیامدهای آن بی هویتی فرزندان حاصل از این ازدواج هاست، بحث دیگر بلاتکلیف بودن خود این زنان است. برخی از این مردان چون مهاجر کار هستند در استان ها و شهرهای مختلف ازدواج مجدد می کنند و چندین زن را بلاتکلیف می کنند. خیلی از این دختران کم سن و سالی هستند با بچه‌های بی هویت؛ این ازدواج ها انواع آسیب های اجتماعی، فرهنگی، امنیتی، سیاسی، اقتصادی، حقوقی و عاطفی را موجب می شوند. به همین دلیل ما در سال گذشته کارگروهی را با حضور نماینده تمام دستگاه های مرتبط با موضوع تشکیل دادیم و موضوع را آسیب شناسی کردیم. در حال حاضر در صدد تدوین راهکار هستیم اما موضوع بسیار پیچیده است و به دلایل مختلف کار کُند پیش می رود چون با یک راهکار ممکن است یک مشکل مثلاً شناسنامه حل شود اما ابعاد اقتصادی یا سیاسی آن پیچیده تر می شود.

اکنون برنامه ششم در حال تدوین است. آیا طرح و برنامه خاصی برای زنان در این برنامه پیشنهاد داده اید؟

ما از سال گذشته، هم در جلسات نشست های منطقه ای مان با مدیران کل امور بانوان استانداری های سراسر کشور روی این موضوع کار کرده ایم و در جلسات کارگروه تحکیم و تعالی خانواده ذیل شورای اجتماعی و پیشنهادها و نظرات دستگاه های عضو کارگروه و مدیران سایر استان ها را تجمیع و منعکس کرده ایم.

شما در کارگروه، به موضوعات مطرح در شورای اجتماعی کشور می پردازید. یکی از مسائلی که وزیر کشور در این شورا به آن اشاره کرد، نیاز به نشاط و پایین بودن آستانه تحمل مردم است. آیا برنامه ای برای افزایش نشاط و شادی زنان دارید؟

بله ایشان اشاره ای به موضوع داشتند اما این موضوع هنوز به عنوان یک موضوع مستقل در دستور کار شورا قرار نگرفته است اما در قالب سایر عناوین مورد توجه هست. به هرحال نشاط زمانی پایین می آید که آسیب ها افزایش داشته باشد. الان بررسی وضعیت زنان و دختران در معرض آسیب، کارتن خواب و آسیب دیدگان در دستور کار کارگروه است تا با دریافت آمار و اطلاعات لازم بتوانیم یک گزارش کامل و برنامه مناسب در این زمینه تهیه کنیم.

در مورد نشاط زنان ممکن است به موضوع حضور زنان در ورزشگاه ها هم بپردازید؟

این موضوع در کارگروه یا شورای اجتماعی نیامده اما به عنوان یک موضوع مستقل، مورد بررسی و تعامل مشترک وزارت کشور، معاونت امور زنان و وزارت ورزش است که امیدواریم هرچه زودتر به نتیجه نهایی برسد.

اخیراً موضوع زنانه شدن آسیب ها بسیار مطرح می شود در کارگروه برای کاهش آسیبهای زنان چه کرده اید؟

من شخصاً تعبیر زنانه شدن آسیب ها را تعبیر دقیقی نمی دانم و قبول ندارم. به نظر من ما شاهد تغییر الگو هستیم. یعنی پیش از این بسیاری از آسیب ها صرفاً مردانه بودند یا مردانه تلقی می شدند اما الان کم کم این الگو در حال تغییر است اما این به معنای زنانه شدن الگو نیست. زنانه شدن یعنی ضریب آسیب دیدگی زنان بیشتر از مردان باشد اما آمار هنوز این را نشان نمی دهد. مثلاً در مورد اعتیاد، زنان 9 تا 10 درصد آمار معتادان را تشکیل می دهند پس با وجود آنکه اعتیاد دیگر یک آسیب صرفاً مردانه نیست اما زنانه هم نیست. البته این به آن معنا نیست که خیال ما راحت باشد و نگران موضوع نباشیم. به هرحال زنان هم بخشی از این آسیب هستند و نباید نادیده گرفته شوند. چون تقریباً یک دهم آمار را تشکیل می دهند پس باید مراکز ترک اعتیاد، مراکز حمایت از بهبود یافتگان از اعتیاد و بسته های حمایت اجتماعی برای آنها پیش بینی شود. اگر برنامه ریزی دقیق نداشته باشیم و وضع موجود را مدیریت نکنیم، این آمار می تواند افزایش هم داشته باشد.

سند امنیت زنان و کودکان در چه مرحله ای است؟

در ماده 227 برنامه پنجم توسعه، دولت مکلف شده در قالب فعالیت هماهنگ بین دستگاهی سند امنیت زنان و کودکان در روابط اجتماعی را تدوین کند. 9 دستگاه هم در این ماده نامبرده شده اند مانند وزارت کشور، وزارت تعاون، وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی، نیروی انتظامی، شهرداری، قوه قضاییه و... . با توجه به اینکه تآمین امنیت وظیفه ذاتی وزات کشور است، این مأموریت به این وزارتخانه سپرده شد و در وزارت کشور هم با ملاحظه موضوع امنیت یعنی زنان و کودکان، کار را به عهده حوزه زنان گذاشتند. متأسفانه حدود 3 سال اول برنامه در دولت گذشته کار اساسی و قابل عرضه ای در این مورد نشد و ما در دوره جدید کار را دنبال کردیم. مطابق تکلیف ماده227، مشارکت سایر دستگاه ها هم در این کار به طور جدی جلب شد و طی یک فرایند علمی، پیش نویس اولیه سند در سال 93 تدوین شد و به مراجع مربوطه برای اظهار نظر در این مرحله ارسال شد. در حال حاضر اظهار نظر آنها به دست ما رسیده و ما مشغول نهایی سازی نسخه پیش نویس هستیم تا با امضای وزیر کشور به دولت برود. البته همزمان با این کار، معاونت امور زنان در حال تدوین لایحه امنیت زنان هم بودند که احتمالا قرار است این دو ادغام شوند.

در این سند چه مواردی برای امنیت زنان و خانواده در نظر گرفته شده است؟

این سند، یک سند راهبردی است. ابعاد ناامنی زنان و کودکان بررسی شده و موضوعات راهبردی، اهداف راهبردی و راهبردهای منتهی به آن اهداف شناسایی شدهاند و شاخص های سنجش عملیاتی شدن این راهبردها هم تعیین شده اند. البته در نظر داشته باشید که این سند، سند راهبردی است و در صورت تصویب، باید نگاشت نهادی شود یعنی وظیفه هر دستگاه در راستای آن اهداف و راهبردها مشخص شود و لوازم تحقق آن در نظر گرفته شود. احتمالاً این تکالیف در قالب برنامه ششم باید مقرر شوند و طبعاً در برنامه بودجه هر سال از پنج ساله برنامه، اعتبار لازمش پیش بینی شود تا امکان اجرا پیدا کند. البته ما به وظیفه و تکلیف قانونی خود عمل کردیم اما باید تأکید کنم عنوان تکلیف مندرج در ماده 227 یعنی؛ سند امنیت زنان و کودکان در روابط اجتماعی به دلایلی قابل نقد و خدشه است؛ امنیت زنان و کودکان زوایای مشترکی دارند اما باید جدا و مستقل مورد توجه قرار گیرند، چرا با هم ادغام شده اند؟ به علاوه تفکیک امنیت در دو حوزه حریم خانواده و سطح جامعه و روابط اجتماعی غلط است. باید هر دو عرصه را با هم و پیوسته دیده شوند، چرا از هم تفکیک شده اند؟ در برنامه ششم باید برای رفع این موارد فکری بشود تا زمینه تحقق اهداف این سند فراهم آید.

47232