در حالی که دور جدید مذاکرات اتمی ایران با قدرت های جهانی در وین آغاز شده است، مواضع اخیر مقامات فرانسوی این سوال را مطرح کرده"آیا تلاش های 2 سال اخیراگرنه در آستانه شکست،حداقل در برابر بن بستی بزرگ قرارگرفته است؟.
فابیوس وزیر خارجه فرانسه تا کنون دو بار از لزوم بازدید مراکز نظامی ایران سخن گفته و تاکید کرده است "چنانچه ایران با بازدید از این مراکز موافقت نکند کشورش هیچ توافقنامه ایی را امضا نخواهد کرد".اما مواضع جدید فابیوس که ارتباطی با برنامه اتمی ایران ندارد و اورا اکنون به سیاستمداری نفرت انگیز نزدایرانیان تبدیل کرده،در کوتاه مدت تاثیر شکننده ایی بر مذاکرات خواهد گذاشت؟. پاسخ منفی درست نیست و گزینه مثبت هم دقیق نیست،چراکه در مجموع به نظر نمی رسد اگر همه شرکای ایران در مذاکرات اتمی بر روی یک توافق برون رفتی ونه الزاما مطلوب به اجماع برسند،پاریس مایل باشد راه خود را از متحدان غربی جدا کند. خصوصا که در چنین حالت مفروضی روسیه و چین مترصدند زودتر از دیگران سد رفع تحریم هارا(البته در چارچوب توافقنامه) بشکنند.برای اولین شکننده سد تحریم ها آنروز یک خاطره ماندگارخواهد شد؛خصوصا در ذهن ایرانیان. شاید به همین دلیل باشد که وزیر خارجه چین روز 5 شنبه تصریح کرد" نباید مطالبات جدیدی در مذاکره با ایران مطرح شود".
با این حال اصرار فابیوس چقدر می تواند یک موضع تعیین کننده باشد؟. تا آنجا که به تاثیر روانی کوتاه مدت"دیپلماسی فشار" مربوط می شود، تاحد زیادی موثر است و میتواند زمان دست یابی به یک توافق را به تعویق بیاندازد.ولی در میان و بلند مدت اینگونه نیست و چنین منطقی ضد خود عمل میکند .یک درک استراتژیک از نحوه ارتباطات درونی و منافع استراتژیک متحدان غربی مذاکره کننده با ایران ،خصوصا درآنچه که به ایالات متحده مربوط می شود، تا حدی زیادی ما را قانع می کند که حتی اگرمواضع فرانسه منفعت طلبانه هم باشد، در لحظات آخرتوافق (صرف نظر از زمان آن) شرکای غربی الیزه را به یک مصالحه قانع خواهند کرد.
در تحلیل نهایی، گفتگو های جاری با 2گزینه روبروست. یا با شکست مواجه می شود که بنا به دلایل متعدد تصور بسیاردور از ذهنی ست،اگرچه تاملات دیپلماسی فرضی اینچنین را رد نمی کند.یا توافقی "برون رفتی" تا 30 ژوئن یا هفته اول ماه جولای حاصل خواهد شد. "برون رفتی" به این اعتبار که ممکن است تا موعدپایان ژوئن توافق مورد نظر طرفین حاصل نشود،اما امکان ادامه مذاکرات را برای خود معتبر نگه دارند. در هردومورد مواضع فرانسوی ها فرع بر اصل موضوع خواهد بود،نه بیشتر. پاره ایی تحلیل گران و دیپلمات های نزدیک به تیم های مذاکره کننده اروپایی مدعی شده اند" طرفین اکنون به تمدید کوتاه مدت مذاکرات نهایی مثلا برای بیشتر از1 ماه و کمتر از 2 ماه جدی ترفکر می کنند. گزینه ایی ناچاری اما به بهای نجات مذاکرات که تبعات منفی غیر قابل پیش بینی هم به همراه خواهد داشت".البته فرض دوم (تمدید) که به باور من تقریبا قطعی ست ، در صورتی می تواند مطرح وموثر واقع شود که تیم های مذاکرات کنونی بتوانند تا 30 ژوئن به یک چارچوب معین در حوزه های فنی، مانند تعداد سانتریوفیوژه ها و آبشارهای فعال، میزان،درصدومکانیزم غنی سازی،بانک سوخت،نحوه فعالیت مراکزی مانند فردو و اراک و مواردی از این قبیل دست یابند.پس از عبور از این مرحله،آنگاه تهران و گروه 1+5باید مترصد باشند با خرید زمانی محدود،این چارچوب ها را در یک مدالیته سیاسی مشترک و از دید تهران تضمین شده برای رفع تحریم های تعریف و اجرایی کنند.مشکل اصلی همینجاست.چراکه بحث رفع تحریم های ایران که منطقا باید متناسب با همکاری های فنی این کشور باشد در بخش مناقشه برانگیز سیاسی متمرکز شده که تاکنون با پیشرفتی قابل توجه،حداقل آنطور که انتظار میرود روبرو نشده است. البته باید متوجه بود خواست دیپلمات های ارشد ایرانی در مذاکرات از یک منطق اولیه نیز تبعیت می کند.
" قدرت های جهانی چنانچه مترصدند ایران را در نحوه پذیرش و اجرای مفاد ان - پی - تی و پروتکل الحاقی به یک "استثنا" در جامعه بین المللی تبدیل کنند،به فرض تهران در چارچوب همکاری برای برون رفت از بن ست، سطح متفاوت تری از همکاری ها را بپذیرد، متقابلا این خواست و انتظار مطرح می شود "چرا نباید رفع آن بخش از تحریم ها مربوط به برنامه هسته ایی ایران(شورای امنیت- اتحادیه اروپا - ایالات متحده) به یک "استثنا" متوازن اطمینان بخش برای تداوم همکاری تبدیل شود؟.انتظار سخاوتمندی یک جانبه از سوی هیچ طرفی پذیرفته نمی شود،کما اینکه تیم رویایی دیپلماسی اتمی حسن روحانی تسلیم چنین منطق یک طرفه ایی نشده اند.آنها در عرصه دیپلماسی،با تبدیل مفروضات دور به احتمالات نزدیک و احتمالات نزدیک به قطعیات ملموس تاکنون واقع بینانه موفق به کنترل شرایط و ادامه مذاکرات شده اند. دلیلی ندارد نتوانند پروژه را تا به انتها پیش ببرند.(روزنامه شهروند)matinmos@gmail.com
نظر شما