مریم یعقوبی
در ساعت چهار صبح روز پنجم خرداد ماه ۱۲۸۷ خورشیدی برابر با ۲۶ ماه مه ۱۹۰۸ میلادی، مته حفاری از ضخامت زمینی به قطر 350 متر عبور کرد و آخرین ضربات خود را به صخره عظیمی که روی منبع نفت قرار داشت فرود آورد. در نتیجه در عمق (۳۶۰ متری) نفت با فشار زیادی تا ۱۵ متر یعنی بالاتر از نوک دکل حفاری فوران کرد و کارگران را در خود غرقه ساخت. بدین ترتیب فصل جدیدی در تاریخ کشور رخ داد و ایران به جمع کشورهای نفت خیز جهان پیوست.
این چاه که به " چاه نفت شماره یک" معروف شد اولین حلقه چاه خاورمیانه بود که در زمان سلطنت مظفرالدین شاه، توسط ویلیام ناکس دارسی و تیم حفاری او در طی 7 سال در مناطق جنوب و جنوب غربی کشور شناسایی و حفر شد.
در ابتدا مبلغ ۲۰٫۰۰۰ پوند برای اکتشاف، در یک میلیون و دویست هزار کیلومتر مربع، پیشنهاد شد، که در صورت کشف نفت، این امتیاز، برای مدت شصت سال، از شاه قاجار گرفته شود. در مقابل، دولت ایران، ۱۶٪ درصد از سود سالانه این شرکت را، به خود اختصاص داد. البته دولت بریتانیا تا سالها پس از اتمام قرارداد سندیکای دارسی، از ذخائر عظیم نفت ایران، برداشت کرد و سودی بسیار زیادتر از آنچه که دارسی بدست آورد، به دولت بریتانیا تعلق یافت.
عملیات حفاری اولین چاه در سال1280 شمسی (1901میلادی) در"چاه سرخ" واقع در قصر شیرین و همچنین "شاردین" رامهرمز آغاز و همزمان مقدمات حفاری در منطقه "نفتون" مسجد سلیمان مهیا شده بود. اما پس از دو سال حفاری در شاردین گروه حفاری به این نتیجه رسیدند که در این نقطه نمی‌توانند به نفت برسند.
در همان زمان علائم موجود و وجود آتشگاه و نیز حوضچه‌ای که خود به خود قیر از آن می‌جوشید و یادداشت‌های مورخین و باستان شناسان که تصریح کرده بودند در ناحیه نفتون نفت فراوان به دست می‌آید. به همین دلیل گروه حفاری انگلیسی وسایل و تجهیزات خود را به مسجد سلیمان و منطقه نفتون منتقل و در اواخر سال 1287 شمسی(ژانویه سال 1908) حفاری چاه نفتون آغاز شد.
گروه سرمایه گذاری دارسی که 8 سال برای اکتشاف چاه نفت در این مناطق سرمایه گذاری کرده بود به این نتیجه رسید که در این مناطق به نفت دست پیدا نخواهد کرد. به همین دلیل دستور قطع عملیات را صادر کرد. اما گروه حفاری که به نشانه ها و دست نوشته های قدیم اعتمماد بیشتری داشت و بدون اعتنا به دستور اتمام عملیات به کار خود ادامه داد.
سرانجام در بامداد پنجمین روز از ماه خرداد سال 1287 اولین چاه نفت خاور میانه در منطقه نفتون مسجد سلیمان با فوران نفت خام خود را به دنیای صنعت نفت دنیا معرفی کرد. این اتفاق، که نخستین اکتشاف نفت در خاورمیانه به شمار می‌رفت، حیات اقتصادی و اجتماعی مسجد سلیمان و ایران را دگرگون کرد، چنان‌که از این چاه روزانه ۳۶۰۰۰ لیتر (معادل ۸۰۰۰ گالن) نفت استخراج می‌شد و بعدها در این شهر حداقل ۳۰۰ چاه نفت حفر شد.
این شهرک باستانی به یک شهر مدرن و پر رونق بدل شد. جمعیت آن افزایش یافته، خانه‌ها و محله‌های جدید برای کارکنان شرکت نفت از مدیران ارشد گرفته تا کارگران ساخته شد. شرکت نفت ابتدا اقدام به ایجاد یک دستگاه آب شیرین کن نموده و سپس برای انتقال آب رود کارون به شهر، لوله کشی منازل را به انجام رساند. همچنین خط آهنی توسط این شرکت تأسیس شد که تا درخزینه، روستایی در نزدیکی شوشتر، امتداد می‌یافت. بدین ترتیب مسجد سلیمان از یک قصبه به شهری بزرگ بدل شد و مردم از اطراف برای کار به این شهر مهاجرت کردند.
22339
نظر شما