چندین سال بود که روزهای نخست ماه شعبان به مکه مشرف می شدیم و عمره انجام می دادیم. این سفر برای ما هم فال بود و هم تماشا. به واقع هم عمره و زیارت بود و هم راهی برای خرید کتابهای عربی برای کتابخانه های تخصصی از جمله تاریخ. به راستی این سفرهای با برکت، چه قدر به اندوخته کتابخانه تاریخ افزود. همین طور بقیه کتابخانه های تخصصی.
در این سفرها گاهی هم به دانشگاه ها و مراکز علمی و شماری از استادان سر می زدیم. هرچه بود، روزنه ای بود که در آن رفت و آمد علمی مختصری هم وجود داشت. حالا که وضع دنیای اسلام کاملا به هم ریخته است و عمره هم تعطیل شده. پیش از آن هم، بعد از آن که سالها از نمایشگاه کتاب دمشق استفاده کردیم، اوضاع در هم ریخت. سالهاست دیگر خبری از نمایشگاه کتاب سوریه خبری نیست. یاد ایامی بخیر که در اطراف مکتبه الاسد نمایشگاه کتاب بر پا می شد و ما پنج نفر (مهدوی راد، معراجی، مهریزی و عابدی و بنده) یک عالمه کتاب می گرفتیم. اما عمره چیز دیگری بود، زیارت رسول (ص) و مراقد بقیع و بعد هم مسجد الحرام و طواف خانه خدا. و جلسات شبانه با دوستان که که به گفتگو می گذشت. یاد بسیاری از آنها را در کتاب یاد یار و دیار آورده ام.
آن سفرها، در کنار توجه بنده به بحث اماکن و نیز فرهنگ حج و سفرنامه، کمکی به استمرار نوشتن و نگارش در باره حج بود. آخرین بار یکی از بهترین کارهایم یعنی لطائف الاذکار را که یک سفر حج از قرن ششم است، بیشتر در ایام عمره تصحیح کردم و چاپ شد. اثری نفیس که تقریبا هیچ از آن در سایت های کتابی جز آنچه مربوط به کتابخانه خودمان بود، گفته نشد، حتی یادی از آن نشد، با این که یک متن کهن فارسی، یک اثر اصیل جغرافیایی در باره ایران، و یک سفرنامه حج با آن قدمت بود.
این روزها باز چند کتاب در باره حج دیدم و به یاد ایامی که در عمره بودم، معرفی اجمالی می کنم. اما پیش از آن عرض کنم، مقاله ای که برای یک همایش بین المللی در ریاض نوشتم و البته نرفتم، این روزها در مجله میقات الحج شماره 43 (جمادی الثانیه 1436) منتشر شد. 
مجله میقات الحج، یک مجله عربی است که با تلاش مرکز تحقیقات حج در قم منتشر می شود. مقاله در صفحات 221 - 282 چاپ شده است. عنوان مقاله «الملک عبدالعزیز فی الوثائق الایرانیه» است. اسناد آن مقاله را از بیش از هزار سند انتخاب و در این مقاله آوردم.
مورد دیگر آن که دوست عزیزم جناب آقای ارطغرل ارتکین که سالهاست برای ترجمه آثار ایرانی و شیعی تلاش می کند و خودش هم صاحب قلم و در حوزه هنر شیعی صاحب نظر است، کتاب HAC حج را آورد که اثری هنری و بسیار نفیس و مشتمل بر صدها عکس قدیمی از مکه و مدینه و آثار حج است و چاپ 2014. این اثر را ایشان به رسم هدیه تقدیم کتابخانه تاریخ کردند. 
در بین آثاری که از نمایشگاه کتاب تهران خریدیم، اثری با عنوان «احتفالات الحج المصریه فی عصر سلاطین الممالیک» (648 ـ 923) بود که مربوط به جشن های برگزاری حج در مصر در دوره ممالیک است. در واقع این کتاب در باره حج در دوره مملوکی است و بخش هایی در باره فرهنگ حج، اقتصاد آن، اداره حج و امارت آن و مباحثی از این قبیل دارد. این اثر هم در 2014 منتشر شده است.
کتاب دیگر الرحلات الحجیه قراءة فی المتن و المضامین از یوسف حسن العارف است که ناشر آن الانتشار العربی و سال نشر 2014 است. در این کتاب، آثاری از سفرنامه های معروف برگزیده و تحلیل شده است. مع الاسف جای ادبیات سفرنامه ای حج ایرانی در این کتاب خالی است.
نظر شما