امید قالیباف، مجری برنامه گفتگوی ویژه خبری شب گذشته در اجرای خود، باز هم برنامه پربرخوردی را اجرا کرد، اما این بار او نتوانست مهمانانش را غافلگیر کند، چون به ناگهان توپ موسسات غیرمجاز اعتباری به زمین صدا و سیما افتاد و این سازمان متهم شد که با یکی از این موسسات زد و بند کرده و تبلیغات فراوانی را گرفته. این مسئله به اندازه ای برای رسانه ملی سنگین بود که بلافاصله مدیرکل روابط عمومی سازمان صدا و سیما به صورت تلفنی در برنامه حاضر شد و او هم توپ را به زمین قوه قضاییه شوت کرد.
قالیباف در مقدمه این برنامه گفت: یک زخم کهنه در اقتصاد ما دوباره دهان باز کرد و با موسسات مالی غیر مجاز که به اقتصاد ما ضربه و خسارت می زنند، چقدر برخورد شده؟ او که نام برنامه خود را "موسسه های مالی و اعتباری غیر مجاز با پشتوانه های نامرئی" گذاشته بود از تهران فر معاون نظارتی بانک مرکزی نقل قول کرد که گفته بود 6 هزار موسسه غیرمجاز 20 درصد پول مردم را جمع کرده اند.
صدا و سیما چند سال برای یک موسسه غیرمجاز تبلیغ می کرد
این برنامه امشب میزبان سید محمود احمدی دبیر کل بانک مرکزی و بحرینی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس به صورت حضوری بود و در ادامه برنامه مرتضی بختیاری معاون دادستان کل کشور و داوود نعمتی مدیر کل روابط عمومی صدا و سیما را به صورت تلفنی در میزگردش شرکت داد، مجری به عنوان اولین سئوال پرسید: سخنان آقای سیف رئیس کل بانک مرکزی درباره نرخ سود سپرده امروز ما را شوکه کرد که گفته بود موسسات غیرمجاز این سود را تعیین می کنند و بانکها دنباله روی آنهاست، این مسئله یعنی چه؟
سیدمحمود احمدی دبیرکل بانک مرکزی در پاسخ گفت: من اینطور که شما می گویید ارزیابی نمی کنم و این را ضعف بانک مرکزی نمی بینم. شاید مبنای دیگر سخن رئیس کل بانک مرکزی این است که رسانه ملی چندسال پرمخاطب ترین برنامه ش در زمان افطار را در اختیار یکی از متخلف ترین موسسات اعتباری کشور گذاشته و این باعث تاسف است.
واقعیت این است که شما اگر به صدا وسیما بگویید یک شامپو استاندارد نیست، اجازه پخش تبلیغات آن را نمی دهد، ولی موسسه ای اعتباری غیرمجازی را رئیس کل بانک مرکزی 4 بار به صدا و سیما نامه نوشت که این موسسه متخلف است، متاسفانه رسانه ملی توجهی نکرد و ما در نهایت برای جلوگیری از پخش تبلیغات این موسسه دست به دامان هیات نظارت بر صدا و سیما شدیم. اگر قرار است رسانه ملی به عنوان برند تبلیغاتی به میدان می آید، مردم هم به تبلیغات این رسانه اعتماد می کنند.
قالیباف مجری برنامه که پیدا بود انتظار این پاسخ را نداشت، گفت صحبتهای من درباره سخنان امروز بود، نه مسایل سه سال پیش، و از محمد حسین حسین زاده بحرینی زاده خواست در این باره توضیح دهد.
این نماینده مجلس گفت: بالاترین مقام پولی کشور صادقانه می گوید چنین مشکلی داریم و کتمان نمی کند، الان موسسات غیرمجازی که در بازار پولی جاخوش کرده اند، ما نیز معتقدیم اقتدارشان از موسسات بامجوز بیشتر است.
ابزارهای نظارتی بانک مرکزی می گوید نرخ سود در حدی باید تثبیت شود و سقف می گذارد. موسسه مجاز باید 10 یا 13 درصد ذخیره قانونی نزد بانک مرکزی داشته باشد و باید همه دستورات را موبه مو اجرا کند. موسسه غیرمجاز نیازی به اینها ندارد. اگر اینها اندازه شان در اقتصاد ما کوچک بود، جای نگرانی نداشت، ولی حسب اقرار مقامات پولی کشور این 20 درصد نقدینگی کشور را در اختیار دارند.
مجری گفت: فضایی باز شده که به راحتی درباره سخنان رئیس کل بانک مرکزی و ایرادات آنها صحبت می کنیم و این مثبت است، ولی بحثی که درباره صدا و سیما شد را چطور ارزیابی می کنید؟
بحرینی در پاسخ چیزی را گفت که انگار باز هم مجری جنجالی صدا و سیما انتظار نداشت. نماینده مشهد گفت: حتما صدا و سیما نیز دستی در آتش دارد و اگر قرار است تقصیر موسسات را بسنجیم، صدا وسیما در بالای لیست است، خیلی هم کم تقصیر نیستید شما.
نیروی انتظامی به 5 هزار قرض الحسنه مجوزداد
قالیباف، مجری برنامه این کنایه را زد که: "ظاهرا ارتباط خوبی بین بانک مرکزی و مجلس پیش آمده" و از دبیر کل بانک مرکزی پرسید: شما شکایت هم از این موسسات غیرمجاز کردید؟
احمدی گفت: بله، شکایت هم کردیم، صحبتهای من متوقف شد، اجازه بدهید توقعات از بانک مرکزی را بگویم.
در بازار غیرمتشکل پولی 4 حوزه مشغول به کارند، صرافیها، قرض الحسنه ها، تعاونی ها و لیزینگها، 5 هزار صندوق قرض الحسنه را نیروی انتظامی مجوز داده، یک دانه را بانک مرکزی در جریان نبوده، زمانی اطلاعات را گرفتیم که 5 هزار صندوق مجوز گرفته.
در لیزینگ ها، ما 37 موسسه را مجوز داده ایم ولی الان 300 موسسه در حال کلاهبرداری از مردم هستند. بانک مرکزی اسلحه و دستبند ندارد و کف خیابان پخش نیست. ما باید از نیروی انتظامی برای اینها کمک بخواهیم. بیش از 1000 تعاونی اعتباری را وزارت تعاون مجوز داده و بانک مرکزی اصلا در جریان نبوده. اینها از حدود 20 سال پیش تاکنون بوده.
مجری باز پرسید: آیا از سوی شما شکایتی عنوان شده؟
احمدی گفت: از همه شان شکایت کرده ایم. در کشور وقتی فعالیتی شکل می گیرد، اهلیت آن شخص فعال مهم است. شما اجازه نمی دهد در تولید لبنیات، تولید و سلامت آن فرد تولید کننده بررسی نشود.
وقتی در حوزه بازار غیرمتشکل، اهلیت یک موسسه توسط بانک مرکزی تایید نشده، مشخص است شکایت می شود. شکایتهایی که شده پیداست و بیش از 1000 صفحه مکاتبه کرده ایم. درباره نرخ سود وقتی مدیرعامل بانکها در جلسه دیروز احضار شدند، رئیس کل بانک مرکزی با قاطعیت در میان 50 مدیرعامل بانکها صحبت کرد ولی وقتی 20 درصد پول کشور در اختیار موسساتی است که هیچ اطلاعاتی از شعبه ها، اعضای هیات مدیره و پولشان نداریم و آنها اطلاعات نمی دهند چه انتظار دیگری دارید؟
قالیباف باز هم کنایه زد: البته قبول دارم این حرف اعتراف تلخی است ولی شجاعت می خواهد! او از مرتضی بختیاری معاون دادستان کل کشور که تلفنی در برنامه حضور داشت، پرسید: شکایتهایی که بانک مرکزی از موسسات غیرمجاز کرده، به کجا رسیده؟
بختیاری گفت: باید دید به کدام مرجع قضایی شکایت کرده اند تا بیایم اطلاعاتش را بگیرم. در قانون برنامه پنجم، بانک مرکزی متولی مسایل پولی است و موسسات اعتباری که از وزارت تعاون مجوز می گیرد، باز هم نظارت بر آنها بر عهده بانک مرکزی است و بانک مرکزی در این باره مستقیما مسئولیت دارد.
مجری پرسید درباره مجوزهای نیروی انتظامی چطور؟
بختیاری گفت: مجوز صندوقهای قرض الحسنه را زمانی نیروی انتظامی می داده، از زمانی که ماده 96 در قانون برنامه پنجم توسعه تصویب شده، نیروی انتظامی دیگر حق دادن مجوز ندارد، مجوزها فقط با بانک مرکزی است و کسی دیگر حق ندارد مجوز بدهد.
مجری از او درباره عملکرد بانک مرکزی در خصوص موسسات غیرمجاز پرسید؟
بختیاری معاون دادستان کل کشور گفت: وزیر اقتصاد مطلب درستی فرمودند که برخی از موسسات غیرمجاز مالی 2 میلیون عضو دارند. اگر بخواهد کسی یک مغازه لبنیاتی راه اندازی کند، جلویش را اگر غیرمجاز باشد می گیرند، چطور این موسسات غیرمجاز 15 تا 20 سال است حضور دارند و کسی جلوشان را نمی گیرد.
گردش پول 140 هزار میلیاردی غیرمجاز در کشور
مجری از نماینده مجلس پرسید: ارزیابی شما از عملکرد بانک مرکزی دراین باره چیست؟
بحرینی گفت: در بحث آقای دکتر احمدی، گزارشی عنوان شد که ما چند هزار موسسه غیرمجاز داریم. می خواهم ذهن بینندگان را روشن کنیم و ما نیز صورت مسئله را اشتباه بیان نکنیم. 5 هزار موسسه قرض الحسنه غیرمجاز داریم. اینها مشکل اقتصاد ما نیستند، بلکه کمک اقتصاد هستند.
تعدادی صندوق غیرمجاز متخلف داریم که باید با آنها برخورد شود ولی شاکله این صندوقهای قرض الحسنه در جهت خدمت به اقتصاد است. صورت مسئله کوچکتر از این چند هزار است. سایت بانک مرکزی را ببینید، مجازها را اعلام کرده و هر چه غیر از آنهاست می شود غیرمجاز. مسئولان مرتب آماری می گویند ولی نمی دانم ماخذش کجاست.
مسئولان می گویند 20 درصد نقدینگی کشور یعنی 20 درصد از 700 هزار میلیارد تومان یعنی حدود 140 هزار میلیارد تومان در اختیار اینهاست و به نظر من عملکرد بانک مرکزی در این باره کاملا منفی است.
بانک مرکزی یک شخصیت حقوقی پیوسته است و بنده به مسئولان قبلی هم نقد دارم. دکتر احمدی می گوید ما شکایت کردیم و دستگاه قضایی کار خود را انجام نداده. در قانون تنظیم بازار متشکل پولی همه وظایف مطرح شده. ما می پرسیم این 140 هزار میلیارد تومان که توسط چند موسسه مدیریت می شود، خزانه اش کجاست؟ آخر وقت اداری باید در یک خزانه باشد. پول که در جامعه ولو نیست.
احمدی در پاسخ گفت: غیر از بخش نقدی که نگه می دارند و پولهایی که جای دیگر سرمایه گذاری کرده اند و زمین و ملک خریده اند و بازارهای دیگر را بهم ریخته اند، بخش عمده ای از این پول در بستر شبکه بانکی مجاز ما دارد فعالیت می کند و در این تردید نکنید.
بحرینی گفت: یعنی این موسسه غیرمجاز برای اینکه به حیات خود ادامه دهد، باید به یک بانک مجاز وصل شود.
قالیباف باز هم وارد بحث شد و گفت: من توضیح بدهم؛ صورت مسئله این است که بانک غیرمجاز، منابعی را با سود بالا جذب می کند و این را در بانک مجاز به ودیعه می گذارد. گاهی در یک موسسه غیرمجاز حساب باز می کنید و یک دسته چک بانک رسمی به شما بدهند، این تنیدگی است.
فعالیت موسسات غیرمجاز در بستر مجاز پولی کشور
احمدی، دبیرکل بانک مرکزی گفت: اشراف به مسایل پولی برای ما مهم است. اطلاع از این تخلف و اعداد و ارقام باعث شده این مسایل توسط رئیس کل بانک مرکزی اعلام شود. یکی از بحثهایی که دیروز در جلسه رئیس کل بانک مرکزی و مدیران عامل بانکهای کشور تذکر داده شد همین بحث بود که بلافاصله این ارتباط باید قطع شود.
یک سری از سامانه هایی که در داخل بانک مرکزی راه اندازی شده، شرایط را برای ما شفاف کرده و کمک می کند بفهمیم در بازار پولی چه خبر است. همین صدور دسته چک در سامانه چکاوک ثبت می شود و ما می توانیم آن را بفهمیم.
او درباره پاسخ آخر بحرینی نماینده مشهد هم گفت: ما یک دفعه با یک موسسه ای مواجه می شویم که بی خبر بودیم، علی رغم اینکه نامه نگاری های زیادی کردیم یک دفعه با یک موسسه با 600 شعبه و 2 میلیون سپرده گذار و 5 هزار کارمند مواجه می شویم. وقتی بگویند چرا برخورد نمی کنید ما ممکن است وارد ماجرایی شویم که در حد ملی تاثیرگذار در اقتصاد داشته باشد.
بحرینی گفت: مشکل اینجاست که وقتی سراغ مسایل کوچک می رویم که ابعاد مختلف یافته و با منافع مردم گره خورده که اصلا وحشت داریم. صحبت این است که این پدیده در بستر زمان شکل گرفته. این سامانه های جدید بسیار خوب بوده، اینها کمک کرده برای کشف مشکل، ولی چیزهایی هست که سامانه نمی خواهد.
در شهر مشهد، یک موسسه تشکیل شده و اینقدر بزرگ بود که داخل آن موسسه شعبه بانک زده بودند. صحبت زمان شما نیست. این که رئیس کل محترم بانک مرکزی مکرر بیایند مانند من نماینده، مطالبه کنند، این مشکل را حل نمی کند. از این سو هم بگوییم دستگاه قضایی همکاری نمی کند، ممکن است اینطور باشد. ولی دستگاه قضایی اگر صورت مسئله را دقیق بگوییم کارشان را انجام می دهد. ولی از اینها گذشته، درون سامانه های خودتان، یک ابزاری دارید که مشخص می کند هر موسسه غیرمجاز پولش کجا می چرخد؟
قالیباف هم فرصت را مهیا دانست و گفت شاید باید پرسید پشت این موسسات کی ها هستند؟ آیا در روند رسیدگی به پرونده ها، بحث سرعت و دقت که گلایه های بانک مرکزی از دستگاه قضایی بوده نیز اوضاعش بهتر شده؟
بختیاری پشت خط تلفن نبود تا به این سئوال پاسخ دهد. در عوض، احمدی دبیر کل بانک مرکزی ترجیح داد موضوع را اینطور شرح دهد: همکاری قوه قضاییه برای جمع کردن این شرایط و ساماندهی بازار، بسیار خوب است. معاون دادستانی کشور غالب اوقاتش را در بانک مرکزی می گذارد. آقای محسنی اژه ای (معاون اول دستگاه قضا) نیز تمام قد همکاری می کند.
همه کارشان را خوب انجام می دهند پس پرتقال فروش کجاست؟
قالیباف پرسید: پس پیدا کنید پرتقال فروش را؟
احمدی گفت: عرض می کنم پرتقال فروش کجاست. پریروز کسی به من ایمیل زده و گفته من 70 هزار دلار خریده ام و 30 هزار دلارش تقلبی بوده. پرسیدم از کجا خریده ای؟ گفت من در یکی از شوهای لباس که از ترکیه لباس می آورند، لباس خریدم و بعد گفتند من ارز هم دارم، روی هر دلار هم 100 تومان تخفیف گرفته ام. ما این همه صرافی مجاز داریم ولی اگر کسی رفت در شوی لباس ارز خرید یا در موسسه غیرمجاز پول گذاشت، ما مسئول نیستیم.
بحرینی نماینده مجلس گفت: اصلا مشکل ما این نیست کسی 50هزار دلار ارز تقلبی خریده. مشکل ما این است که شما 5 هزار قرض الحسنه و این همه صرافی غیرمجاز را بگذارید کنار و به همین 6 تا موسسه عمده غیرمجاز که 20 درصد بازار ما را تسخیر کرده اند، برسید.
مافیا یا یقه سفیدها؛ چه کسی پشت موسسات غیرمجاز است؟
قالیباف پرسید: پشت این موسسات غیرمجاز کیست؟
احمدی گفت: فرصت بگذارید طی یک برنامه بگوییم در این مدت برای این 6 موسسه چه کرده ایم. پشت اینها دو دسته مردم هستند، یک عده افرادی که از روی دلسوزی می گویند با اینها برخورد نکنید و دغدغه مشکلات اجتماعی، شغل کارمندان، افتادن این موسسات را دارند. اینها افراد خیرخواه هستند و مسئول هستند. وزارت کشور می گوید مراقب باشید مشکل درست نشود. افراد دیگری هم کسانی هستند که وقتی قدرت و پول جایی جمع شد می آیند.
قالیباف اعتراض کرد که کلی گویی نکنید!
احمدی هم گفت: به هیچ وجه کلی نمی گویم، ولی ما پلیس آگاهی نیستیم. وقتی عزیزی، نماینده مجلسی، مسئولی توصیه می کند، ما نمی دانیم اینها چه ارتباطی با موسسات دارند، ما پلیس آگاهی نیستیم، انگشت نگاری هم نمی کنیم، نیاز به کمک نیروی انتظامی داریم.
خلاصه در یک جمله، بانک مرکزی به تنهایی و بدون کمک تمام مراجع و قوا هرگز نخواهد توانست بازار آشفته پولی و مالی کشور را سامان بدهد. در این دو سال مسئولان بانک مرکزی با تمام قوا همه وارد شدند و این نشان می دهد یک نظارت خوب در جریان است.
قالیباف هم برای اینکه کم نیاورد گفت: شما اصلا در برنامه ما دائم الدعوه هستید. اگر دکتر نوبخت (سخنگوی دولت) لطفش شامل حال ما نمی شد، شما شاید اینجا نبودید؟
احمدی باز هم گفت: در این دو باری که خدمت شما رسیدیم، این مسایل نبوده.
قالیباف از بحرینی نماینده مشهد پرسید: انگار افراد پر نفوذی هستند. شما بگویید چه کسانی پشت این موسسه ها هستند؟
بحرینی گفت: نمی شود قبول کرد پشت این برندهای پولی غیرمجاز، آدمهای پرنفوذی نیستند ولی صادقانه بگویم نمی دانم چه کسانی هستند.
قالیباف پرسید: می شود گفت مافیا است؟
بحرینی گفت: شما می گویید کلی نگویید این بالاخره باز هم کلی گویی می شود.
قالیباف حرفش را عوض کرد و گفت: یقه سفیدها هستند؟ مردم دارند گوش می دهند، ما هی سالهاست می گوییم این موسسات باید منحل شود. مجلس می گوید کار ما نیست، ایشان (احمدی) می گوید من آگاهی نیستم. بالاخره کسی باید بگوید بافت این قدرت کیست؟
بحرینی گفت: این کار دستگاه قضایی است و شان نزول این دستگاه همین است.
قالیباف گفت: توپ افتاد به زمین قضاییه. به بختیاری که با تلفن پاسخ می داد گفت: افراد پر قدرت پشت این جریانات کی هستند؟
بختیاری گفت: من فرمایشات آقای بحرینی را صددرصد تایید می کنم.
قالیباف سئوالش را تکرار کرد: پشت موسسات غیر مجاز چه افراد هستند که نمی شود با آنها مقابله کرد؟ آقای بحرینی می گوید من نماینده مجلس هستم و خبر ندارم. آقای احمدی می گوید آگاهی نیست. شما بگویید چه کسانی پشت این موسسات هستند؟
بختیاری در پاسخ گفت: آقای احمدی بگوید چند شکایت کتبی شده به دستگاه قضایی و ما رسیدگی نکرده ایم؟ بانک مرکزی متولی این مسایل است و این مسایل مربوط به دیروز و امروز نیست. مجموعه هایی که 20 درصد پول کشور را در اختیار دارند، مربوط به یکی دو سال اخیر نیست. بانک مرکزی باید از همه ظرفیتهای خود استفاده کند و بگوید این موسسات قانونی نیستند. کجا صدا و سیما گفته اینها قانونی نیستند که مردم پول نگذارند؟ کجا شکایت به دستگاه قضایی کردند؟ بگویند تا ما پیگیری کنیم!
دفاع صدا و سیما از تبلیغی که سالها برای یک موسسه غیرمجاز کرده
در این بخش از برنامه، داوود نعمتی مدیر کل روابط عمومی صدا و سیما پشت خط آمد و مجری گفت: صحبتهای آقای احمدی درباره تبلیغات غیر مجاز را شنیدید و چه پاسخی دارید؟
نعمتی گفت: صدا و سیما به عنوان رسانه ملی تابع قانون است و هرگاه دستگاه قضایی کشور غیرقانونی بودن یک موسسه را اعلام کرد مسلما تبلیغات آن سازمان نیز قطع می شود وقتی هیچ حکم قضایی برای غیرقانونی بودن این موسسات اعلام نشده، نمی شود انتظار داشت که ما تبلیغات نکنیم.
به نظر می رسد این تلاش شده که توپ به زمین سازمان صدا و سیما بیفتد. آقای بختیاری گفتند که از طریق بانک مرکزی اسامی غیرمجاز باید اعلام شود و اگر آگهی هم پخش شود، نسبت به عدم پخش این تبلیغات اقدام می شود.
احمدی دبیرکل بانک مرکزی درپاسخ گفت: ما مجوزدارها را اعلام می کنیم. قرار نیست غیرمجازها را اعلام کنیم. ما مصوبه شورای عالی امنیت ملی داریم از کسانی که مجوز ندارند، تبلیغات پخش نکنند. خواهش مان از مردم این است که طرف موسسات غیرمجاز مالی نروند.
مجری هم در پایان برنامه جمع بندی کرد: سود بالا ممکن است انگیزه برای سپرده گذاری باشد، ولی بهترین دلیل برای این کار نیست. از همه می خواهیم با حواس جمع، پولی را که با سختی به به دست می آورند در جاهایی که نمی دانند بر آن نظارت می شود یا نه، به سپرده نگذارند.
17231
نظر شما