کاخ سفید روز شنبه پس از آنکه از مثبت بودن پاسخ عربستان اطمینان یافت، به طور رسمی اعلام کرد که پادشاه عربستان به همراه سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس طی روزهای چهارشنبه و پنج شنبه به آمریکا سفر میکنند تا در کاخ سفید و کمپ دیوید جلساتی در مورد مسائل امنیتی و دفاعی این کشورها در خاورمیانه بحث و تبادل نظر داشته باشند. نشستی که گفته میشد بیانگر نگرانی شدید اعراب از افزایش احتمال نهایی شدن توافق هستهای ایران و گروه ۱+۵ و افزایش قدرت جمهوری اسلامی در منطقه است.
اعراب به آمریکا میرفتند تا به طور رسمی از اوباما تضمین بگیرند که امنیت آنها امنیت آمریکا است و توافق هستهای خللی در امنیت منطقهای آنها ایجاد نمیکند اما به نظر میرسد اوباما آماده ارائه چنین تضمینی نبود که اعراب زیر میز زدند. ماده پنج ناتو میگوید هرگونه تجاوز یا حمله مسلحانه به کشوری از اعضای ناتو تجاوز به تمامی اعضای آن محسوب میشود و باید سازمان دفاعی مشترک این سازمان وارد فاز اجرایی شود. کشورهای عرب منطقه نیز خواهان یک تضمین امنیتی مکتوب از جانب آمریکا بودند که مشابه ماده پنج ناتو بود اما پس از رد این درخواست از سوی واشنگتن سرخوردگی آنها به اندازهای بود که ترجیح دادند معاونانشان به دیدار اوباما بروند. رد دعوت اوباما در گام نخست از سوی ملک سلمان و پس از آن چند کشور عربی دیگر بازتاب گستردهای در رسانههای خارجی داشت.
روزنامه اسرائیلی جروزالم پست در گزارشی با عنوان «صف آرایی آمریکا-اعراب پیش از نشست کمپ دیوید به تنش کشیده شد» نوشت: ملک سلمان، پادشاه عربستان که از تعاملات واشنگتن با تهران و قرار گرفتن آنها در آستانه توافق هستهای و همچنین پیشنهادات آمریکا به کشورهای حوزه خلیج فارس ناخرسند بود، در نشست مهم هفته جاری در واشنگتن شرکت نخواهد کرد و سه تن از سران کشورهای عرب نیز رویکردی مشابه را اتخاذ کردهاند.
این نشست با هدف تسکین نگرانیهای این کشورهای عرب در باب تغییر سیاست آمریکا در خاورمیانه به سمت همکاری با ایران برگزار میشود. سلمان و معاونانش طی هفته گذشته در ریاض و پاریس به جان کری، وزیر خارجه آمریکا اطمینان داده بودند که وی در این نشست شرکت خواهد کرد و همین مسئله باعث شد کاخ سفید در پایان هفته برگزاری این نشست را به طور رسمی اعلام کند.
سلمان از پنج ماه پیش که در پی درگذشت ملک عبدالله پادشاهی عربستان را به دست گرفت، این کشور را ترک نکرده و بر اساس گزارش رسانههای داخلی وی باید در عربستان بماند و آتش بس موقت با حوثیهای یمن را مدیریت کند.
جروزالم پست در ادامه مینویسد: مقامات کاخ سفید به طور خصوصی، تنشهای حل نشده با ریاض در مورد توافق هستهای احتمالی با ایران را تایید کردهاند. کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نگران توافقی هستند که ایران و فعالیتهای منطقهای آن را تقویت میکند و از همین جهت به دنبال یک تضمین محکم امنیتی از سوی آمریکا هستند.
از سوی دیگر طی چند هفته گذشته پیشنهاداتی در مورد ساختار امنیتی هماهنگی میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس -بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان و امارات- مطرح شده و در سطح مدیران سیاسی در جریان بوده است. قرار بود نشست کمپ دیوید طی هفته جاری محلی برای بحث در مورد این پیشنهادات با سران عرب باشد. اما تنها چند روز پیش از برگزاری این نشست تمامی سران عرب بجز دو کشور قطر و کویت دعوت رئیس جمهوری آمریکا را رد کردند.
وال استریت ژورنال نیز طی گزارشی با تاکید بر اینکه مذاکره با اعراب حتی بدون حضور سران نیز برگزار خواهد شد نوشت: کاخ سفید تاکید میکند که توافق امنیتی و تسلیحاتی انجام خواهد شد، حتی اگر سران عرب در خانه بمانند.
وال استریت ژورنال با اشاره به اینکه غیبت سران عرب بر این گردهمایی که اقدامی تاریخی محسوب میشد، سایه انداخته به نقل از راب مالی، مدیر ارشد شورای امنیت ملی آمریکا نوشت: «آنها میخواهند اطمینان بیابند که آمریکا با آنها خواهد بود و این بخش عمده مسئلهای است که در کمپ دیوید در جریان خواهد بود.»
با این حال مقامات آمریکایی و عرب روز دوشنبه احتمال اینکه در پی نشست کمپ دیوید شاهد انتشار اعلامیهای مهم باشیم، اندک است و مقامات دولت اوباما نیز گفتند که این نشست احتمالا با انتشار بیانیهای رسمی در مورد تعهد آمریکا و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس بر مسائل امنیتی، از جمله رزمایشهای نظامی بیشتر و همگرایی بهتر در حوزه دفاعی پایان خواهد یافت.
ضمن اینکه کاخ سفید اعلام کرد اوباما روز دوشنبه در تماس تلفنی با ملک سلمان در مورد این نشست گفتگو کرده است.
وال استریت ژورنال در بخشی از گزارش خود تاکید میکند که کاخ سفید جمعه شب از تصمیم این پادشاهی برای عدم سفر به واشنگتن شگفت زده شد و این در حالی است که جروزالم پست مینویسد کاخ سفید پس از اطمینان از حضور وی در این نشست بود که روز شنبه برگزاری دیدار اوباما و سلمان در کاخ ریاست جمهوری را به طور رسمی اعلام کرد.
نیویورک تایمز نیز در گزارشی که طی آن روابط آمریکا-سعودی را به ازدواجی بیهدف تعبیر کرده، تصمیم اخیر پادشاه عربستان را بازتاب یک واقعیت جدید برای دو کشوری دانست که نسلها است اهداف مشترکی در خاورمیانه دارند اما حال به طور اساسی در تضاد با یکدیگر قرار گرفتهاند.
این روزنامه آمریکایی مینویسد: هر دو کشور روز دوشنبه تاکید کردند که غیبت پادشاه عربستان به معنای سردی یا کم محلی نبوده، با این حال نمیتوان چهار عامل اصلی که منجر به افزایش تنشها بین دو کشور شد را نادیده گرفت: پیگیری دولت اوباما برای دستیابی به توافق هستهای با ایران، خیزش داعش در منطقه، ناآرامیهای منطقهای که به بهار عربی شهرت یافت و دگرگونی بازارهای انرژی جهان. رونق نفتی آمریکا به خصوص باعث آزادی آمریکا از وابستگی به ریاض شده و پویایی چنددههای قدرت را تغییر داده است. نشست هفته جاری قرار بود بامحوریت بررسی همین مسائل برگزار شود و این فرصت از دست رفت. اگر دو کشور دو مسیر متفاوت را برای تامین امنیت خود در پیش بگیرند، شرایط در آینده به مراتب پیچیدهتر خواهد شد.
طی هفتاد سال گذشته، از زمان دیدار فرانکین روزولت با شاه عبدالعزیز، روابط آمریکا و عربستان یک ازدواج پیچیده از منافع مشترک و ارزشهای متضاد بوده و مخرج مشترک آن تمایل به ثبات محسوب میشده اما حال دو طرف تعریفی متفاوت از آن دارند.
از نظر اوباما یک توافق دیپلماتیک با ایران که منجر به توقف برنامه هستهای شود، بهترین فرصت برای ممانعت از تشدید ناآرامیها در منطقه است. برای دولت سنی عربستان اما لغو تحریمها باعث میشود ایران به عنوان یک کشور با اکثریت شیعه، میلیاردها دلار برای فعالیتهای منطقهای خود در اختیار داشته باشد.
تامارا کوفمن میتس، معاون دستیار وزیر امور خارجه سابق در دولت اوباما در رابطه با این نشست میگوید: «اینکه فکر کنیم چنین نشستی در میانه تمام اتفاقاتی که در جریان است، میتوانست نتیجهای به دنبال داشته باشد که تمامی مسائل را در برگیرد، واقعا یک شوخی است.»
رویترز نیز در گزارشی عنوان کرد چند مقام آمریکایی در یک کنفرانس تلفنی به خبرنگاران گفتهاند نشست «باراک اوباما»، رئیسجمهور آمریکا با سران کشورهای حاشیه خلیج فارس در کاخ سفید و مجموعه کمپدیوید به صدور بیانیهای منجر میشود که تعهدات تمامی طرفها در آن مشخص شده است.
طبق گزارش رویترز، مقامات آمریکایی همچنین به خبرنگاران گفتند که در این نشست اعلامیهای درباره یکپارچهسازی معماری پدافند دفاع موشکی و همچنین انجام مانورهای نظامی بیشتر صادر خواهد شد. هدف از این اقدامات رفع چالشهای دریایی، هوایی، ضد تروریسم و پدافندهای موشکی عنوان شده است. به گفته این مقامات سران کشورها همچنین درباره روشهای همکاری برای تقویت زیرساختهای دولتی علیه حملات سایبری هم رایزنی خواهند کرد.
نیویورک تایمز در گزارشی دیگر تحت عنوان «عربستان علیرغم نارضایتی از آمریکا، با یک وابستگی بلندمدت روبرو است» نوشت: سران عرب به رهبری عربستان پیامهای علنی از نارضایتی خود از سیاستهای دولت اوباما در خاورمیانه را ارسال میکنند و این در حالی است که باراک اوباما به دنبال اطمینان بخشی دوباره به آنها در نشست کمپ دیوید است.
این روزنامه در ادامه با اشاره به اینکه سران عرب از توافق احتمالی هستهای آمریکا با ایران ناراضی هستند، به این مسئله میپردازند که عربستان و متحدان این کشور در حوزه خلیج فارس با یک دوراهی مواجه شدهاند: با وجود آنکه نقش فعال تری در حوزه دفاعی خود ایفا میکنند، همچنان برای تامین امنیت خود به طور کامل به واشنگتن وابسته هستند.
52308
نظر شما