اوباما، کمپ دیوید و شیوخ بیمار

عین اله سوری

بدنبال صدور بیانیه لوزان پیرامون برنامه هسته ای ایران، اوباما رئیس جمهور امریکا رهبران شورای همکاری خلیج فارس را جهت برپایی نشستی مشترک طی 23 و 24 اردیبهشت ماه جاری در کمپ دیوید دعوت نمود. این دعوت از ابتدا تا کنون با پاسخ سرد و غیر معمول اعضای شورای همکاری مواجه شده که خود بیانگر آن است که آنها امیدی به نتایج مطلوب این نشست ندارند. با این حال اخبار منتشره دال بر آن است که ظاهرا دستور کار این نشست آماده شده است. جو بایدن معاون رئیس جمهور امریکا دستور کار این نشست را گسترش قابلیت دفاع هوایی و موشکی، حفاظت از زیرساخت های حیاتی و دفاع سایبری اعضای شورای همکاری خوانده است.

وزیر خارجه امریکا پس از ملاقات با وزرای خارجه شورای همکاری در پاریس هدف این نشست را توافق بر روی تدابیر امنیتی جدیدی خوانده که هدف آن مراقبت بیشتر در برابر آنچه که اقدامات ایران در این منطقه خوانده شده، اعلام کرده است. وی ابتكارات امنيتي جديد را فراتر از اقداماتی معرفی کرده که امریکا و شورای همکاری قبلا بصورت مشترک از آن برخوردار بوده اند. درک چولت، معاون اسبق وزارت دفاع امریکا اولویت این اجلاس را تسریع در تحول معماری امنیت منطقه - عناصری نظیر دفاع موشکی، امنیت دریایی و امنیت سایبری - معرفی کرده است.

وزیر خارجه بحرین با اشاره به اینکه منطقه وارد فاز مهمی شده دستور کار این نشست را توافق نامه هسته ای با ایران قلمداد کرده است. یوسف العطیه سفیر امارات در امریکا مذاکرات 10 ساعته کمپ دیوید را بررسی تهدیدات کوتاه مدت و میان مدت ایران علیه منطقه و امکان انعقاد توافقات مشترک به منظور تقویت روابط امنیتی شورای همکاری خلیج فارس با امریکا خوانده است. از نگاه او چنین توافقی بایستی مکتوب و نهادینه شده باشد . وی افزوده آنچه که ما را نگران می سازد رفتار ایران است نه اینکه پنج یا ده هزار سانتر فیوژ داشته باشد.

روزنامه الوطن عربستان دستور کار این نشست را موضوعات داغ شورای همکاری به صورت خاص و کشورهای عربی به صورت عام معرفی کرده که توافق نامه هسته ای ایران و بحران یمن در صدر آنها هستند.

روزنامه الحیات محور این دستور کار را مهار ایران معرفی کرده و خبرگزاری رویترز آنرا «جلب اعتماد امرای شورای همکاری خلیج فارس نسبت به توافق هسته ای ایران در مقابل فروش اقلام نظامی از جمله «سیستم دفاع موشکی تاد» معرفی نموده است.
از نظر روزنامه ‏«اكونوميست» اعضای شورای همکاری خلیج فارس تحت هدایت عربستان بدنبال دریافت ضمانت های ویژه ای هستند که توافق هسته ای امریکا با ایران، آن کشور را از سیاست سنتی اش در مهار ایران دور نسازد.

اخبار فوق بیانگر آن است که علت موجده برگزاری این نشست، ایران بوده و مابقی قضایا، اموری حاشیه ای بشمار می روند، به نحوی که منهای پدیده ایران، امکان برگزاری چنین نشتی قابل تصور نبوده است.

شواهد زیادی می توان برشمرد که امکان توافق طرفین در مورد «پدیده ایران» را دشوار می نماید. عربستان و بسیاری از شرکایش حیات و تداوم سیاست های گذشته خویش در منطقه را در گرو حفظ و گسترش پدیده ساختگی «ایران هراسی »تلقی می کنند. آنها نمی توانند و نمی خواهند از سیاست های ضد ایرانی خویش در 35 سال گذشته فاصله بگیرند زیرا علت شکل گیری شورای همکاری و حتی تداوم حیات آن، همان پدیده « ایران هراسی» بوده است.

در مقابل امریکا بدلایل مختلف « بصورتی کج دار و مریز و البته پایا» در حال فاصله گرفتن از این سیاست است. نه اینکه نمی خواهد از این سیاست پیروی کند بلکه نمی تواند به آن ادامه دهد زیرا به هزینه های سرسام آور مادی و معنوی حفظ و تداوم سیاست ایران هراسی و بی ثمری آن آگاه است. لذا در شرایط جاری اولویت و منافع طرفین در مورد ایران بصورتی غیرعادی غیر همسو شده است. مواضع چند سال اخیر طرفین در امور مختلف منطقه مملو از شواهد غیر همسو است. عربستان بیمار خاورمیانه است. این کشور منابع مالی فراوانی دارد اما انتخاب های بسیار محدودی دارد. از ان طرف محیط سیاسی منطقه نیز کمکی به درمان این بیمار نمی کند.

گمان می رود هدف امریکا از این نشست تلاش برای برقراری نوعی موازنه قوا بین ایران و شورای همکاری، حفظ بازارهای تسلیحاتی، جلوگیری از امکان غلطیدن آن در دامن رقبای فرصت طلبی مانند فرانسه و.. باشد.

با این حال اظهارات معاون رئیس جمهور امریکا و مخصوصا وزیر خارجه این کشور در مورد دستور کار اجلاس کمپ دیوید نا امید کننده است. زیرا بر مولفه هایی تاکید دارند که بیانگر از سرگیری بازیهای سیاسی غیر مناسب گذشته است که در هم ریختگی اوضاع جاری منطقه، بیماری عربستان، گسترش تروریسم و ظهور ایران به عنوان قدرت برتر منطقه و... مولود همان بازیها است.
اگر این نشست کمترین نشانه ای مبنی بر تلاش مشترک برای نمایاندن ایران به عنوان تهدید منطقه باشد به مفهوم بازگشت امریکا به پیگیری سیاست های غلط و بی حاصل گذشته مبنی بر جبهه بندی غیر ضروری و غیر عقلانی در مقابل ایران است که نهایتا به شکست مذاکرات جاری دو کشور منجر خواهد شد.

حاصل جنگ های امریکا در کویت، افغانستان و عراق، برد کامل ایران بوده است،البته بدون انکه برپاکنندگان این جنگ ها با چنین هدفی آنها را شروع کرده باشند. آنچه که موجب برد و دستاورد ایران در این جنگ ها شده نه «قدرت سخت ایران» بلکه «قدرت نرم»این کشور بوده است. نتیجه تجاوز غیر مشروع و سبوعانه جاری عربستان علیه کشور بی دفاع و مردم مظلوم یمن نیز فرجامی مشابه جنگ های افغانستان، کویت و عراق خواهد داشت. اما چرا چنین است؟

مدتهاست که منطقه خاورمیانه در حال یک زایش طبیعی است. این زایش ناشی از استقلال طلبی، آزادی خواهی و مخصوصا ضدیت با استبداد است. امریکا و شرکایش تلاش کرده اند و هنوز هم می توانند این زایش را اندکی با تاخیر مواجه نمایند اما نمی توانند مانع آن شوند. به هر میزانی که در جهت تاخیر این زایش گام بر داشته شود آسیب پذیری بیشتری برای مخالفین آن ببار خواهد آمد و این خود فی نفسه به افزایش میزان دستاورد ایران از آن زایش منجر خواهد شد.

4952