اصغر فرهادی: اگر «قصه‌ها» سیاه است پس سفید چیست؟

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، اصغر فرهادی پنجشنبه شب هفدهم اردیبهشت ماه در مراسمی که از سوی پژوهشکده فرهنگ و هنر جهاد دانشگاهی برای تقدیر از رخشان بنی‌اعتماد تدارک دیده شده بود، صحبت کرد.

براساس گزارش «ایسنا» فرهادی که همزمان با سالروز تولدش در مراسم نکوداشت رخشان بنی‌اعتماد  سخن می‌گفت، بیان کرد: در راه که می‌آمدم، فکر کردم چه نکته‌ای را درباره سرکار خانم بنی‌اعتماد بگویم و به این نتیجه رسیدم که درباره خود او و بعد «قصه‌ها» صحبت کنم.

او گفت: وقتی آثار یک هنرمند را در زمینه تصویر یا موسیقی می‌بینیم یا می‌شنویم، تصویری از آن هنرمند در ذهن ما نقش می‌بندد و این تصویر یک حرمتی پیدا می‌کند که شاید به خلق کردن و خالق بودن برمی‌گردد، چون در خلق کردن یک خدایی‌گونه وجود دارد.

این کارگردان ادامه داد:‌ اگر آن خلق کردن در ارتباط با مشکلات اجتماعی باشد، تصویری که از آن هنرمند در ذهن نقش می‌بندد در کنار آن حرمت و خدایی گونه، با یک نوع منجی بودن هم قرین می‌شود.

اصغر فرهادی با بیان اینکه «این تصویر به گونه‌ای است که حتی گاهی در هنگام مشکلات هم به آن رجوع می‌کنیم و می‌گوییم ای کاش او بود تا این مشکل را حل می‌کرد»، گفت: اما معدودند هنرمندانی که وقتی از نزدیک آن‌ها را می‌بینیم، این تصویر مخدوش نمی‌شود و من تجربه کرده‌ام و هنرمندانی را دیده‌ام که به خود گفتم ای کاش آن‌ها را از نزدیک نمی‌دیدم. البته این هم طبیعی است که گاهی تصویر، خیلی زیاد شکل عوض می‌کند.

کارگردان فیلم «گذشته» و «درباره الی» افزود: با این حال هنرمندان معدودی هم هستند که نه تنها تصویرشان مخدوش نمی‌شود بلکه دلدادگی به آثارشان جنبه آگاهانه پیدا می‌کند.

او با اشاره به اینکه یکی از این گونه هنرمندان رخشان بنی اعتماد است، اظهار کرد: او هم در رفتارش و هم در گفتارش شباهت زیادی به آثارش دارد. این موضوع مرا به این نکته می‌رساند که فیلم‌های او ماندگار شده، چون یک صداقت و پاکی در آثارش وجود دارد که برآمده از خود اوست و فاصله‌ای با آثارش ندارد.

فرهادی با اشاره به اینکه «من نمی توانم تصور کنم یکی از فیلم‌های او را کسی جز خودش با این حس و حال می‌توانست بسازد» گفت: من این نوع نزدیکی ایشان به آثارشان را ستایش می‌کنم و آرزو می‌کنم که جنس کار ما فیلم‌سازها و کسانی که در عرصه فرهنگ هستیم از این دست باشد.

اصغر فرهادی در ادامه صحبت‌های خود با بیان اینکه فیلم «قصه‌ها» را دوبار دیده است که اولین بار در خارج از کشور هنگام آماده شدن فیلم برای نمایش عمومی بوده است، ادامه داد: بعد از اولین باری که فیلم را تنها تماشا کردم، بار دیگر خارج از ایران در جایی که داور بودم همراه با چند هنرمند غیرایرانی از کشورهای لهستان، فلسطین، چین و سنگاپور «قصه‌ها» را دوباره نگاه کردم.

او گفت: آن زمان چون فیلم را دیده بودم و حرف و حدیث‌هایی که در ایران گفته می‌شد را هم شنیده بودم، مخصوصا کلمه "سیاه نمایی" را که خیلی از آن استفاده می‌شد و البته آن را بهانه‌ای می‌دانستم برای رفع مسئولیت عده‌ای، خیلی دوست داشتم بدانم این داوران غیرایرانی بعد از دیدن فیلم چه واکنشی نشان می‌دهند.

فرهادی در این‌باره اضافه کرد: پس از پایان فیلم داور لهستانی که بازیگر هم بود گفت، «من خیلی دوست دارم به کشور شما سفر کنم» و این برای من جالب بود که او بعد از دیدن فیلم ترغیب به سفر به ایران شده است.

وی ادامه داد: این هنرمند لهستانی درباره انگیزه خود از سفر به ایران توضیح داد که در فیلم‌های ایرانی این نکته را دیده که آدم‌ها غصه‌دار مشکلات دیگران هستند در حالی‌که در فیلم‌های خودشان یا شاید فیلم‌های اروپایی، آدم‌ها غصه‌دار مشکلات فردی هستند و این تفاوتی بود که او در سینمای ما نسبت به سینمای خودشان می‌دید. پس آیا فیلمی که غریبه‌ای را ترغیب کرده تا این وجه از مردم ایران را ببیند، می‌تواند سیاه باشد؟ اگر این فیلم سیاه است پس سفید چیست؟

فرهادی افزود: معتقدم این فیلم‌ها، فیلم‌های سفیدی هستند و شاید عده‌ای به دلیل پیش فرض‌هایی که از قبل برایشان تعریف شده و نمی‌خواهند آن را تغییر دهند نگاه دیگری دارند. شاید هم این نوع نگاه‌ها به این دلیل باشد که گاهی آدم‌های حقیر چیزهای بزرگ در ذهن‌شان جای نمی‌گیرد و باید آن را کوچک کنند تا بفهمند، به همین دلیل بُعد زیبایی را که پشت این فیلم‌ها است فراموش می‌کنند.

این فیلمساز اسکار گرفته ایرانی در بخش پایانی صحبت‌های خود گفت: آیا نشان دادن آدم‌هایی که گرفتار بدبختی‌ها و فقر و بعضی پلشتی‌های جامعه هستند به معنای سیاه نشان دادن خود به دیگران است؟ البته این می‌تواند باشد اگر آن رابطه‌ها و غمخواری برای دیگران و وجوه دیگر را لحاظ نکنید. برای همین خانم بنی اعتماد من، بابت همه خوبی‌های شما تبریک می‌گویم و منتظرم فیلم بعدی شما را ببینم.

در این مراسم که پیام رئیس دولت هفتم و هشتم توسط احمد مسجد جامعی (عضو شورای شهر تهران) خطاب به رخشان بنی‌اعتماد قرائت شد،‌ برخی دیگر از چهره‌های هنری، سیاسی و اجتماعی از جمله سید محمد بهشتی،‌ مصطفی معین (وزیر سابق علوم)، سهیلا جلودارزاده (مشاور وزیر معدن، صنعت و تجارت)،‌کولایی، حبیب رضایی، باران کوثری، جهانگیر کوثری، امیر اثباتی، فرید مصطفوی، کوهیار کلاری،‌ رویا تیموریان،‌ مسعود رایگان،‌ نغمه ثمینی، جعفر پناهی، لیلی گلستان، کامران شیردل و نیز برخی اساتید حوزه مطالعات زنان حضور داشتند.

5858