بسیاری از سیاستمداران حوزه جنوب شرق آسیا امیدوار بودند که «شینزو آبه» نخست وزیر ژاپن در سخنان خود در کنگره آمریکا از نقش امپراطوری ژاپن در وقایع جنگ جهانی دوم در کشورهای همسایه عذرخواهی کند. عذرخواهی که به اعتقاد این سیاستمداران گام مهمی در حل مناقشات منطقه ای ارزیابی می شد، اما «آبه» به این انتظارات توجه نکرد.
در اینکه «فرهنگ عذرخواهی» در عرف بین الملل برای حل مناقشات بین المللی امری پذیرفته شده است، شکی نیست، اما این موضوع که اختلافات دیرینه ژاپن با برخی همسایگان بر سر وقایع دوران امپراطوری ژاپن در جنگ جهانی دوم با «عذرخواهی» حل خواهد شد، به نظر می رسد بیشتر از ناآشنایی با منطقه جنوب شرق آسیا حکایت داشته باشد.
«شینزو آبه» نخست وزیر ژاپن از ششم اردیبهشت ماه گذشته سفر خود به آمریکا را آغاز کرد، او پنجشنبه گذشته در کنگره آمریکا سخنرانی کرد و در سخنان خود در اشاره ای گذرا از نقش منفی کشورش در جنگ جهانی دوم، به طور کلی ابراز ناخرسندی کرد.
البته سخنان نخست وزیر ژاپن در کنگره آمریکا با واکنش برخی کشورهای همسایه روبرو شد و وزارت امور خارجه کره جنوبی در بیانیه ای نوشت: «اینکه در سخنرانی نخست وزیر ژاپن در کنگره آمریکا هیچ عذرخواهی صمیمانه یا روایت درست از تاریخ وجود ندارد، بسیار ناراحت کننده است».
در این بیانیه آمده است: سخنرانی آبه در کنگره می توانست به نقطه عطفی برای آشتی و همکاری ژاپن با کشورهای همسایه بر اساس درکی درست از تاریخ تبدیل شود، اما «آبه» از این فرصت استفاده نکرد.
کره ای ها به خاطر تجاوز نظامیان ژاپنی به زنان کره ای در جنگ جهانی دوم و چینی ها نیز به دلیل تجاوز ارتش ژاپن به کشورشان در سال های دور، همواره خواستار عذرخواهی رهبران ژاپنی بوده اند. برخی رسانه های کره ای و چینی نیز در مورد سفر یک هفته ای «شینزو آبه» به آمریکا نوشتند که واشنگتن باید از وی بخواهد که در کنگره عذرخواهی کند.
مطالعه در تاریخ نشان می دهد ایالات متحده آمریکا، کشوری است که نخستین و تنها تجربه استفاده از بمب اتمی را در جنگ جهانی دوم به نام خود ثبت کرد، از قضا ملتی که قربانی این تجربه تاریخی شد، ژاپنی ها بودند. آمریکا البته هرگز به خاطر بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی عذرخواهی نکرد. اما روابط دو کشور همواره استراتژیک باقی است.
به علاوه، اگر عذرخواهی به تنهایی می توانست کارساز باشد، تاکنون باید مناقشه های شرق آسیا پایان می یافت. از زمانی که «کیشی نوبوسوکه» نخست وزیر پیشین ژاپن، به خاطر رفتار کشورش در جنگ جهانی دوم، در سال 1957میلادی از ملت برمه که اکنون میانمار خوانده می شود، عذرخواهی کرد، تاکنون مقام های رسمی ژاپن در سخنرانی هایشان دستکم 51 بار از کشورهای همسایه خود، عذرخواهی کرده اند. بیشتر این پوزش ها خطاب به دو کشور چین و کره جنوبی بوده است.
در 26 نوامبر سال 1998 میلادی، «کِیزو اوبوچی» نخست وزیر وقت ژاپن، در بیانیه ای کتبی در باره ملاقات مقام های دو کشور، نوشت: ژاپنی ها از مسوولیتی که به خاطر وارد کردن رنج و آسیب به چینی ها در برهه ای از تاریخ برگردن دارند، آگاه هستند و طرف ژاپنی به این خاطر قلبا از نمایندگان چین عذرخواهی می کند. طرف چینی امیدوار است ژاپن از تاریخ درس بگیرد و در مسیر صلح و توسعه گام بردارد. بر این پایه، دو طرف برای گسترش روابط دوستانه خواهند کوشید.
هفتم دسامبر سال 2010 میلادی، «نائوتو کان» نخست وزیر وقت ژاپن، در صدمین سالگرد اشغال کره توسط ژاپنی ها، اعتراف کرد که امپراتوری ژاپن خلاف اراده ملت کره، آن کشور را استعمار کرده بود.
«نائوتو کان» تاکید کرد: من تاسف خود را اعلام می کنم و به خاطر همه آسیب ها و رنج هایی که حکومت استعماری ژاپن ایجاد کرد، قلبا عذر می خواهم.
مقام های ارشد ژاپن، بارها در دهه های گذشته از همه کشورهای آسیایی، حتی از استرالیا عذرخواهی کرده اند. اتفاقا آمریکا و اروپا هم از این عادت به عذرخواهی استقبال می کنند؛ چون تبلیغات در این زمینه، می تواند بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی توسط آمریکا «برای پایان دادن به شرارت های ژاپن» را توجیه کند.
البته «عذرخواهی» یک حرکت نمادین پس از حل مناقشه اصلی است و هرگز هیچ مناقشه ای با عذرخواهی حل و فصل نشده است. وضعیت در شرق آسیا نیز این گونه است. مطمئنا روزی که توکیو و سئول به ادعاهای مالکیت ژاپن بر سر جزایر «دوکدو» که در اختیار کره جنوبی است و در ژاپن «تاکه شیما» نامیده می شود، رسیدگی کنند، مناقشه میان دو کشور خود به خود، حل خواهد شد.
همچنین روزی که پکن و توکیو به ادعاها بر سر مالکیت جزایر سنکاکو که در اختیار ژاپن است و در چین «دیائویو» نامیده می شود، رسیدگی کنند، مناقشه میان چین و ژاپن نیز پایان خواهد یافت.
بالای سر ژاپن، جزایر بزرگی قرار دارد که ژاپنی ها آن را «سرزمین شمالی» و روس ها «جزایر کوریل» می نامند. این منطقه در جنگ جهانی دوم توسط ارتش شوروی تصرف شد و همچنان در مالکیت روسیه است. دعوای مالکیت تا حدی جدی است که ژاپن و روسیه پس از سال ها از پایان جنگ، هنوز پیمان صلح امضا نکرده اند. مسکو اگر بارها به خاطر رفتار ارتش سرخ شوروی عذرخواهی کند، تا وقتی تکلیف جزایر «کوریل» تعیین نشود، این پوزش پذیرفته نخواهد شد.
عکس این قضیه نیز صادق است. یعنی ژاپنی ها به دلیل نیازی که به نفت و گاز روسیه دارند، و روس ها به دلیل نیازی که به سرمایه و فناوری ژاپنی دارند، بارها اعلام کرده اند که آماده اند بر سر جزایر کوریل مذاکره و موضوع را حل و فصل کنند. در این صورت، قضیه پایان یافته خواهد بود.
4949
نظر شما