پیامدهای تصویب لایحۀ به رسمیت شناختن کشتار ارامنه در پارلمان اروپا

روز چهارشنبه 26 فروردین، پارلمان اروپا قطعنامه کشتار یک و نیم میلیون ارمنی توسط نیروهای عثمانی ترکیه را (که ازسوی ارمنستان ادعا می‌شود) تصویب و این حرکت را نسل‌کشی خواند. اگرچه این قعطنامه تکرار همان ادبیاتی است که اروپا در سال 1987 استفاده کرده بود، اما می‌تواند بر تنش‌ها با چالشها با ترکیه دامن بزند.

در این رأی‌گیری اکثریت قریب به اتفاق اعضای پارلمان اروپا از این قطعنامه حمایت و تاکید کردند: اتفاقات فاجعه‌باری که در سال‌های 1917 - 1915 علیه ارامنه در قلمرو امپراتوری عثمانی رخ داده، نسل‌کشی است.

ادوارد نعلبندیان، وزیر امور خارجه ارمنستان با استقبال از این قطعنامه آن را اقدامی جهت حمایت از حقوق بشر خواند و در بیانیه‌ای اعلام کرد که این قطعنامه حاوی پیام مهمی به ترکیه برای استفاده از یادبود قرن نسل‌کشی ارامنه است تا از گذشته درس بگیرد، نسل‌کشی ارامنه را به رسمیت بشناسد و راه را برای آشتی حقیقی میان ملت و دولت ترکیه باز کند.

رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه پیش از رأی‌گیری این قطعنامه در مجلس اروپا گفته بود که نتایج حاصله تکراری برای وی حائز امنیت نیست. وزارت خارجه ترکیه نیز در واکنش به تصویب این قطعنامه، پارلمان اروپا را به تلاش برای بازنویسی تاریخ متهم کرد.

پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک‌های جهان نیز در سخنرانی چندروز پیش خود در کلیسای کاتولیک ارمنی سنت پیترز باسیلیکا در شهر واتیکان اعلام کرده بود که کشتار شهروندان ارامنه به عنوان نخستین نسل‌کشی قرن بیستم محسوب می‌شود. پاپ فرانسیس پس از واکنش مقامات ترکیه نیز از صحبت خود درباره نسل‌کشی ادعایی ارامنه درسال 1915دفاع کرد و گفت که وظیفه وی است که به مردان، زنان، کودکان و افراد مذهبی که بدون اتهام و منطق کشته شده‌اند، احترام بگذارد. وی در خطابه‌ خود افزود: امروز پیام کلیسا همان پیام و راه ترغیب مسیحیت و راه صراحت است.

رئیس جمهوری ترکیه صحبت‌های رهبر کاتولیک‌های جهان را درمورد نسل کشی ادعایی ارامنه بدست دولت عثمانی را محکوم و به وی هشدار داد که نباید یکبار دیگر چنین صحبت‌هایی را درباره نسل کشی ارامنه به زبان بیاورد.اردوغان که در جریان خطابه‌ای برای یک گروه اقتصادی و تجاری سخن می گفت خاطرنشان کرد که ترکیه اجازه نمی‌دهد که آن بخش از رخدادهای تاریخی که مفهوم خود را از دست داده اند، به عنوان ابزاری علیه کشورش مورد استفاده قرار گیرند.
صحبت‌های پاپ منجر به بروز تنش دیپلماتیک با ترکیه شده و همین اقدام باعث شد تا دولت آنکارا فرستاده واتیکان را احضار کند و فرستاده دولت ترکیه به واتیکان نیز به این کشور فراخوانده شد.

لازم به یادآوری است تاریخ‌نویسان ارمنی تخمین می‌زنند که حدود یک میلیون و پانصد هزار شهروند ارمنی توسط ترک‌های عثمانی در دوران جنگ جهانی اول کشته شده باشند. اما مقام‌های ترکیه نسل‌کشی ارامنه را تکذیب کرده و مدعی هستند که شمار شهروندان ارامنه کشته شده بسیار کمتر از میزان اعلام شده است و افراد کشته شده قربانیان درگیری‌های جنگ جهانی اول بودند.

برغم اینکه بسیاری از کشورهای آمریکای جنوبی و اروپا از واژه نسل کشی ارامنه استفاده می‌کنند واشنگتن از به کار بردن این واژه تاکنون اجتناب کرده است، این درحالیست که لابی نسبتا قوی ارمنی در آمریکا حضور دارد و تاکنون درچند نوبت کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا نسبت به تصویب قطعنامه شناسایی قتل عام ارامنه چراغ سبز نشان داده اما موفق به طرح موضوع درصحن مجلس نشده است.

دولت ترکیه در قبال تحرک برخی نمایندگان مجالس امریکا دررابطه با این موضوع به آنها هشدار داده در صورتی که استفاده از واژه نسل کشی ارامنه مورد تصویب قرار گیرد آنکارا همکاری نظامی خود را با آمریکا و ناتو قطع خواهد کرد.
نخست‌وزیر ترکیه هم روز چهارشنبه 26 فروردین در واکنش به سخنان پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک‌های جهان، در مراسمی که در آنکارا در رابطه با حزب حاکم این کشور و انتخابات آتی مجلس حضور داشت، گفت سخنان پاپ غیرمنصفانه بوده است. وی اضافه کرد حزب شیطان قبل از ما تشکیل شده است و اکنون پاپ به این حزب و برنامه‌های آن پیوسته است.

سخن آخر
قصه نسل کشی ارامنه بدست ترکان عثمانی در15 آوریل 1915 که دولت ارمنستان و لابیهای ارمنی در اروپا وآمریکا ومجامع و رسانه های بین المللی مدعی آن هستند، صدساله شد، هرچند ارمنیها درطول سالهای پس ازاستقلال ارمنستان در سال 1991 تا کنون بیشترین تلاش را برای شناسایی این ادعا مصروف داشته و موفق به شناسایی آن از سوی برخی کشورها و پارلمانها و ایالتهای اروپایی و آمریکایی گردیده است اما نتوانسته طرفی از آن بربندد.
دولت ارمنستان درطول قریب دو دهه و نیم اخیر با ادعای قتل عام ارامنه بدست ترکان عثمانی، ادعای ارضی نسبت به آغری داغ و برخی مناطق ترکیه دارد وهمینطور بیست درصد از خاک آذربایجان را اشغال کرده که همین مسئله منجر به قطع روابط با ترکیه و آذربایجان و محاصره ارضی، اقتصادی و انرژتیکی از طریق این دوکشور و تحت الحمایه شدن روسیه گردیده است. این مسئله ملت ارمنستان را با بحران عمیق اقتصادی، اجتماعی وامنیتی مواجه کرده که موجب افزایش موج مهاجرت مردم ارمنستان به کشورهای خارجی گردیده است.
از سوی دیگر اینگونه واکنشهای اروپا موجبات غرور کاذب ارمنستان را فراهم نموده و منجر به دوری بیشتر ترکیه از اروپا و به تأخیر افتادن برقراری روابط ارمنستان و ترکیه و تضعیف بیشتر ارمنستان خواهد شد.
بهترین راهبرد برای دولت ارمنستان، تلاش برای خروج از این بن بست و محاصره از سوی ترکیه و آذربایجان و رهایی از تحت الحمایگی روسیه است که به همین منظور گشودن آرشیوهای تاریخی از سوی دو کشور و سپردن موضوع قتل عام به دست تاریخ نویسان دو کشور و کشورهای بیطرف و آزادی اراضی اشغالی آذربایجان دراولویت تصمیمات سیاسی دولت این کشورقراردارد.

پارلمان اروپا و هرکشور مسیحی دیگری که تحت تاثیر مسیحیت و لابیهای ارمنی و باالهام از جنگهای صلیبی به حمایت از ارمنستان می پردازند بهتر است با رویکردی انساندوستانه و غیر ایدئولوژیک به این مقوله و تجاوز ارمنستان به آذربایجان بپردازند و دررابطه با کشتارهای تاریخی و دو دهه اخیر آذربایجانی های مسلمان به دست نطامیان ارمنی و روس موضع گیری نموده و قطعنامه صادر کنند.
آنچه ضرورت دارد این است که به هرگونه نقض حقوق بشر و ظلم به انسانها توسط هر دولتی در هرنقطه از جهان بدون توجه به دین، مذهب،عقیده انسانها و بدون در نظرگرفتن هرگونه منافع سیاسی و اقتصادی دولتها نگریسته و اتخاذ موضع شود که اگر جهان به این نقطه برسد میتوان ازاستقرار عدالت و رفع تروریسم سخن گفت.

متاسفانه جهان امروز با اعمال استانداردهای چندگانه ازسوی بازیگران مهم سیستم بین المللی در رابطه با موضوع حقوق بشر از یک سو و نهادینه نشدن دموکراسی و عدم امکان استفاده از ابزارهای تکنولوژی ارتباطات در اکثریت قاطع کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه با نقطه ایده آل عدالت همه جانبه بویژه عدالت حقوق بشری فاصله زیادی دارد.