سعید جعفری - فکر می‌کردند به سادگی و طی حملات هوایی محدود می‌توانند کنترل یمن را به دست گیرند، اما گذشت زمان نشان داد که اوضاع آن‌طور که مهاجمین فکر می‌کردند نیست و حالا زمزمه هایی از میانجیگری کشورهای ثالث برای مدیریت محترمانه شرایط در یمن شنیده می شود. محمد ایرانی معتقد است عربستان هم دریافته که نمی‌تواند به تنهایی شرایط را پیش ببرد و حالا نیازمند تغییر نگرش در رفتارهای خود در قبال یمن است. در ادامه مشروح گفتگوی خبرآنلاین با سفیر پیشین ایران در لبنان و کارشناس مسائل خاورمیانه را می‌خوانید.
در حالی که در ابتدای حمله به یمن پیش بینی کشورهای موسوم به جریان ائتلاف این بود که در اندک زمانی می‌توانند بر شرایط فایق آیند و کنترل اوضاع را به دست بگیرند ولی به نظر می‌رسد شرایط پیچیده‌تر از آنی است که کشورهای مهاجم انتظار داشتند. وضعیت یمن را چگونه تحلیل می‌کنید؟
موضوعات مربوط به یمن و دخالت عربستان در این کشور هر روز نسبت به روز گذشته حادتر و پیچیده تر می‌شود. به نظر می رسد عربستان فکر می‌کرد با تشکیل جریانی فراتر از ائتلاف عربی و منطقه ای که کشورهایی چون ترکیه و پاکستان هم در آن حضور داشته باشند می‌تواند به سرعت فضا را مدیریت کند اما با گذشت زمان دیدیم که آنها به بن بست برخورد کردند. نخستین برنامه کاری سعودی برای کنترل اوضاع یمن درگیر کردن کشورهای خارج از منطقه مانند پاکستان و مصر و ترکیه و در ادامه دخالت زمینی بود. اتفاقی که نیفتاد و ما شاهد بودیم پاکستان در این روند با ریاض همکاری‌های لازم را نکرد. از آن سو تظاهرات مردم مصر در مقابل سفارت عربستان در قاهره هم موجب شد دست دولت مصر برای گسترش همکاری‌ها با عربستان دشوار شود.
بر این اساس آیا عربستان به این نتیجه رسیده که تغییری در روندهای خود ایجاد کند؟ زمزمه هایی هم در خصوص پیام احتمالی اردوغان به تهران هم در اخبار شنیده شد. بر این مبنا که محمد بن نایف از اردوغان خواسته میان تهران و عربستان میانجیگری کند.
بله من هم در اخبار این موضوع را دیدم. من هم فکر می کنم با توجه به اینکه اردوغان پیش از سفر به تهران دیداری با محمد بن نایف داشت به احتمال زیاد رئیس جمهور ترکیه پیامی برای تهران آورده که شرایط در یمن از این بحران خارج شود و مذاکرات یمنی میان گروه های یمنی در کشوری ثالث که حتی عربستان هم نباشد فعال شود تا در نهایت اوضاع از این بن بست خارج شود. به نظر من آل سعود به این جمع بندی رسیده است که ادامه و استمرار این وضعیت به سودش نیست. ضمن اینکه ادامه این شرایط برای مردم یمن هم جز آوارگی و معضلات چیز دیگری به همراه نخواهد داشت.
حمایت‌های بین‌المللی از جریان موسوم به ائتلاف در ابتدای این ماجرا جدی بود اما به نظر می رسد با گذشت زمان این موج هم رو به سردی گراییده است. دلیل این تغییر مواضع را چه می‌دانید؟
بله همینطور است. عربستان انتظار داشت پس از حمله به یمن حمایت‌های همه جانبه‌ای را در کنار خود داشته باشد اما در همان مرحله اول هم چنین اتفاقی نیفتاد. ضمن اینکه در ادامه و به دلیل استمرار کشتار غیر نظامیان به تدریج حمایت‌های بین المللی از این جریان کاسته شد. ما شاهد بودیم هم اتحادیه اروپا، هم دبیر کل سازمان ملل و هم نماینده ویژه سازمان ملل در امور یمن یعنی آقای جمال بن عمر خواستار توقف حملات یمن شدند. ضمن اینکه مایلم به این نکته هم اشاره کنم که یکی دیگر از مشکلات عربستان این است که مردم عربستان به دلایل تاریخی و فرهنگی علاقه ای به حضور این کشور در سرزمین خود ندارند.
به علاقه داخلی مردم یمن اشاره کردید، همانطور که می‌دانید مسائل قومی و قبیله‌ای هم به پیچیدگی‌های اوضاع یمن افزوده است. با این شرایط آینده این کشور بحرانی‌تر نخواهد شد؟
در مطالعه وضعیت یمن باید به این نکته توجه داشته باشید که هیچ گروه یمنی به تنهایی نمی‌تواند کنترل امور را به دست بگیرد. فرقی هم نمی‌کند این گروه کدام طرفی و متمایل به کجا باشد. چه در دور پیشین و چه در دورهای قبل‌تر تنوع احزاب و قبایل و جریان‌های مختلف به ویژه در جنوب این کشور باعث شده هیچ گروهی نتواند به تنهایی بر امور مسلط باشد. در نتیجه هر جریانی که بخواهد اداره این کشور را به دست بگیرد باید با دیگر گروه های سیاسی و قبایل هم هم نظر باشد و نظر مساعد آنها را جلب کند.
بر این اساس به نظر شما پیگیری چه رویکردی از سوی جمهوری اسلامی ایران می‌تواند معقول و منطقی باشد؟
هرگونه دخالت خارجی اعم از ایران و یا هر کشور دیگری به مصلحت نیست. این موضوع یمنی هاست و دخالت و حضور نظامی و فیزیکی هر کشور دیگری تنها به پیچیده تر شدن اوضاع منتج می‌شود. بر این اساس من فکر می‌کنم طرح چهار ماده‌ای که دکتر ظریف ارائه داده می‌تواند مفید باشد. طرحی که درآن آتش بس فوری و شروع مذاکرات یمنی مورد تاکید قرار گرفته است. ضمن اینکه بر شروع سریع ارسال کمک‌های انسان‌دوستانه و بهداشتی و درمانی تاکید شده است. کمک‌هایی که هم از سوی کشورها و هم از سوی نهادها و سازمان‌های بین‌المللی باید در دستور کار قرار گیرد. ضمن اینکه طرح تشکیل دولت ائتلافی در پس این گفتگوها می‌تواند مفید به فایده باشد.
پیش بینی شما از آینده این وضعیت چیست؟ با تمام این تفاسیر چه آینده‌ای در انتظار یمن خواهد بود؟
برای پیش‌بینی دقیق باید منتظر ماند که حملات هوایی عربستان تا کی ادامه می‌یابد. به عبارت دیگر باید دید آل سعود تا چه زمانی این رویه خود را مفید می‌داند. در این شرایط پا درمیانی کشورهایی مانند عمان و ترکیه می‌تواند در مدیریت اوضاع موثر باشد. اما در مجموعه تا زمانی که شرایط فعلی ادامه دارد پیش بینی آینده یمن دشوار است. ولی به نظر می رسد آینده یمن به سمت راه حل منطقی پیش رود. ضمن اینکه خود سعودی ها هم این تجربه را دارند که یک گروه به تنهایی نمی تواند امور را پیش ببرد.
49308
نظر شما