پوتین،چون تزار یا به مثابه برژنف

"كريمه را فراموش کنید،باشرق اوکراین هم کاری نداشته باشید.اکنون آماده گفتگو هستیم!".اين خلاصه همه آن چیزی ست که کرملین از جامعه جهانی ،اروپا و اوکرین انتظار دارد.آقای پوتین هنوز فکر می کند به عنوان یک افسر عملیاتی جاسوسی کی - جی - بی در برلین هیچکس از نیات و اهداف او آگاه نیست و همه وظیفه دارند در مقابل او بگویند "اظاعت رفیق فرمانده!"..
اواخر ساعات روز 5 شنبه آقای پوتین در مینسک وهمزمان با پایان مذاکرات 17 ساعته آتش بس اعلام کرد با نظارت اولاند و مرکل به توافقی برای آتش بس با پورشنکو دست یافته است. رئیس جمهور روسیه همچون یک رفیق فرمانده بدون اشاره به تعهدات خود و شورشیان شرق اوکراین به مفاد توافقنامه صرفا تأکید کرد" طبق قرار، ارتش اوکراین باید تجهیزات نظامی خود را از خط مقدم جبهه جنگ کنونی عقب بکشد". اینکه چنین توافقی که قرار است از روزیکشنبه 15 فوریه اجرایی شود ،الزاما به یک راه حل قابل قبول برای صلح منجر خواهد شد یانه؟از دید بسیاری کارشناسان سیاسی و دیپلمات های مقیم برلین پاسخ چندان خوشبینانه نیست .بیشتر به این دلیل که شورشیان مورد حمایت مسکو بارها نشان داده اند به هیچ آتش بسی پایبند نبوده اند. خصوصا که توافق 5 شنبه شب چیزی متفاوت تر از توافقنامه سپتامبر سال گذشته که در مینسک و با همین هدف امضا شد اما یک هفته هم دوام نیاورد، نیست.يكسال پيش در همين روزها ارتش نيمه سرخ روسيه با هجومي بي سابقه، شبه جزيره فوق استراتژيك کریمه را به بهانه آنچه مسکو دفاع از روس تبارها این منطقه خواند به اشغال خود در آورد.اکنون کرملین با همین منطق برژنفی در صدد است عملا شرق اوکراین را اگر نه به ضمیمه خاک خود،اما حداقل ازاوکراین جدا کند.
شاید خیلی بد بینانه به نظر برسد اما تحولات 72 ساعته گذشته ،در خوشبینانه ترین حالت می تواند تنها یک تغییرتاکتیکی ویا مانور سیاسی سیاسی از جانب مسکو به دلیل فشار های سیاسی و تحریم های اتحادیه اروپا و ایالات متحده تفسیر شود. البته مقامات روسیه چندان مایل نیستند اعلام کنند که این فشارها عامل اصلی تغییر رفتارآنها بوده ،اما واقعیات قابل مشاهده جایی برای انکار و ضد اعتراف کرملین باقی نمی گذارد. تحریم های گسترده که مرکل روز جمعه اعلام کرد در حال گسترش هستند و فشار زیادی به بدنه نه چندان آماده و قوی اقتصاد روسیه وارد کرده است . یک دیپلمات ارشد غربی مقیم برلین می گوید" فکر میکنم بحث بر سر تغییر رفتار روسیه دیگر مطرح نیست چون آنرا مشاهده میکنیم. اگر هم تاکتیکی باشد در آن گیر افتاده است. اکنون بحث تنها بر سر میزان و وسعت آن است. مسئله این است".
اما اگر دیدگاه این دیپلمات و نظرات مشابه آن درست باشد، رهبرروسیه به دنبال چه امتیازی ست و از همه مهم تر غرب حاظراست چه امتیازی بدهد؟ طرح چنین سوالاتی بیشتر از آن جهت اهمیت دارد که دادن هر گونه امتیاز ضرورتا به یک سنت مناقشه برانگیز در جامعه جهانی تبدیل خواهد شد که بالقوه ثبات و صلح بین المللی و تمامیت ارضی کشور ها خصوصا در شرق اروپا را با مخاطره و چالش روبرو خواهد کرد. کما اینکه دولت لیتوانی به نگرانی هایی از این دست اشاره کرده است.
اما گره کوری که پوتین مسئول آن است چگونه گشود خواهد شد؟.
3 راه حل بیشترقابل تصور نیست. اول، عقب نشینی روسیه و قطع حمایت از شورشیان که ضعیف ترین و نامحتمل ترین گزینه است. دوم ، اعطای امتیازاتی مشروط به شورشیان در قالب منطقه ایی خود مختاری در شرق از جانب کیف. منوط به حفظ تمامیت ارضی کشور که ظاهرا محتمل ترین گزینه است. خصوصا که پوتین می تواند مدعی شود به اهدافش در به آشوب کشاندن اوکراین دست یافته است. اما این امتیاز،منطقه را بالقوه به یک کانون دائمی بحران و تنش دائمی میان مسکو و کیف تبدیل خواهد کرد. سوم، شورشیان همچون گذشته ،پس از اندکی آرامش بار دیگر اقدام به نقض آتش بس کرده وبرای تحقق اهداف تجزیه طلبانه خود جنگ را ادامه دهند . به طور طبیعی مسکو هم در قبال آنها بی تفاوت نخواهد ماند.شاید همین نگرانی موجب شد رئیس جمهور اوباما روز 4 شنبه هفته گذشته در تماس تلفنی با آقای پوتین نسبت به تداوم دخالت روسیه در اوکراین هشدار دهد و متقابلا اعلام کند در صورت ادامه وضعیت کنونی پنتاگون ارتش اوکراین را برای مقابله با شورشیان تجهیز می کند. گزینه ایی که مسلما منجر به تشدید بحران خواهد شد. اما عوامل بحران کدام گزینه را انتخاب خواهند کرد ؟پاسخ ساده نیست. ولی اگر قرار است در عین نگرانی اندکی هم خوشبین باشیم با همه مخاطرات قابل پیش بینی، شاید گزینه دوم نه بهترین، اما ممکن ترین راه حل باشد. حداقل این ویژگی را دارد که تا مدتی ابعاد جنگ و خون ریزی را کنترل میکند ،اگرچه آنرا خاتمه نخواهد کرد.matinmos@gmail.com