مذاکرات هسته ای، پیچیده ترین مذاکراتی است که ایران تاکنون در تاریخ خود داشته است. ایران هیچگاه با 5 عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل چنین رودرو و همزمان مذاکره نکرده است.
هر چه به روزهای یازدهم فروردین 94 نزدیکتر می شویم، تلاش های دیپلماتیک و مذاکرات هسته ای حساس تر و پرشتاب تر می شود. لذا، تدوین چارچوب نهایی برای توافق هسته ای بسیار مهم و راهبردی برای مذاکره کنندگان کشورمان است. بهمین خاطر، رهبری انقلاب در سخنان مهم اخیرشان، چارچوب نهایی مذاکرات را براساس "حصول توافق در جزییات" و نیز یک مرحله ای بودن توافق هسته ای را تعیین کردند. چه بسا، آمریکاییها در طرح دو مرحله ای، یعنی ابتدا توافق سیاسی و بعد توافق فنی، بدنبال گرفتن حداکثر امتیاز و نیز بازی کهنه فشار و تهدید بوده اند.
راهبرد دیپلماسی غرب، بویژه آمریکایی ها برای توافق و تسلط بیشتر در عرصه بین الملل، بویژه در مسائل پرهزینه، همیشه این بوده است که یک موضوع دوجانبه را چندجانبه و بین المللی کنند تا بتوانند ضمن اعمال فشار بیشتر بر حریف، حداکثرامتیاز گرفته شود. اما غافل از آنکه بین المللی کردن یک موضوع دوجانبه از جمله برنامه هسته ای ایران، همیشه به نفع آنان نبوده است، زیرا بعلت تغییر آرایش تعداد بازیگران و طبیعتا منافع مختلط آنها، امکان رسیدن به توافق میان آنها مشکل تر و طولانی تر می شود.
باید توجه داشت که ایران از همان آغاز مذاکرات هسته ای بر دوجانبه بودن آن تاکید داشته است. اما حال، مذاکرات بصورت چندجانبه و دسته جمعی با 5+1 ادامه دارد. علت این امر، را باید در پایداری و استقامت ایران طی سال های گذشته ونیز تاکید مستمر بر یک سخن حق" استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای" جستجو کرد. در واقع، غرب به این نتیجه رسید که نه خود به تنهایی و نه هیچ کشورغربی منفردا نمی تواند حریف ایران در مذاکرات دوجانبه باشد، لذا چیدمان میزه مذاکره به شش کشور می بایست تغییر کند.
علی رغم این تغییر، ایران توانست از امتیازهای این میزچندجانبه باز هم بهره مند شود. چیدمان طرفین و دستورکار در مذاکرات دیپلماتیک از اهمیت بالایی برخوردار است. در واقع، آمریکایی ها، با استفاده از تجربه کنسرت اروپا (عامل توازن قوا در این قاره در قرن 18 و 19) درصدد بوده اند ایران را مهار کنند. اگر چه موفقیت هایی طی سال های گذشته بدست آوردند، اما در این روزهای سرنوشت ساز، باید میوه این درخت را ناچارا برداشت کنند. میوه ای که برای آنها شیرینی ندارد. بعبارت دیگر، آمریکا و هم پیمانانشان در گفتگوها با معضل سختی روبرو هستند. 5+1 میان خود، قطعا برای ارائه یک پاسخ به ایران با مشکلات پیچیده و تماس های مستمر و خسته کننده ای روبروست. زیرا هرچه زمان به حصول توافق با ایران نزدیکتر می شود اختلاف منافع میان آنها بیشتر می شود. آنها در این فضای زور و قدرت و رقابت برای گرفتن سهم بیشتر، باید به موضع مشترکی برسند تا توافق با ایران حاصل شود.
بخشی از این پیچیدگی، متوجه خود کشورهای 5+1 است، از این منظر آنها همزمان می بایست با افکارعمومی داخل، گروه های فشار و لابی های قدرت نیز هماهنگ شوند زیرا توافق بد به منزله از دست رفتن اعتبار و آبروی آنها در داخل نیز تعبیر می شود. بنظر می رسد آمریکایی ها پشیمان هستند که چرا موضوع هسته ای را به عرصه بین الملل آوردند، زیرا در این روزهای حساس نمی دانند چگونه این بساط گسترده را آبرومندانه جمع کنند.
یکی از این مشکلات، سیاست های فشار و ترغیب آمریکاست که دیگر کارایی لازم را ندارد، ضمن آنکه اجماع میان 5+1 برای بازی آمریکایی goodcop-badcop
پلیس خوب- پلیس بد، در قبال ایران شکسته شده است. این بازی نمی تواند زنگ استراحت و تنفس برای مذاکره کنندگان آمریکایی و 5+1 باشد. سخنان اعتراف آمیز اخیر آقای جک استرا، بعنوان بخشی از این بازی "پلیس خوب" از سوی اروپایی ها می تواند تعبیر شود، اما از آنجا که نوبت بازی 5+1 است نه ایران، دستاوردی برای آنها نخواهد داشت. اما بدون تردید، آمریکایی ها همچنان در راستای، ایجاد یاس و تردید در مذاکره کنندگان ایرانی تلاش می کنند.
در این روزهای داغ گفتگوهای دیپلماتیک، تصور آن بسیار سخت است که در صورت شکست مذاکرات، غیر از آمریکا، کشوردیگری بدنبال اعمال و تشدید تحریم باشد. تا به امروز، آمریکا با ارائه امتیازات، تهدید و نیز وعده و وعید توانسته 5+1 را سرپا و زنده نگه دارد. با فروپاشی این کنسرت هسته ای در برابر ایران، بازگشت به مذاکرات دوجانبه (البته آنهم نه با امریکا) آخرین راه خواهد بود و این یعنی شکست سیستم موجودچندجانبه، یعنی شکست راهبرد بین الملل گرایی آمریکا در قبال ایران.
آمریکا آنقدر مسئله هسته ای ایران را بزرگ کرده است که نرسیدن به توافق با ایران به معنای از دست رفتن اعتبار داخلی و بین المللی دولت آقای اوباما خواهد بود.
رهبری انقلاب که مستمرا روند مذاکرات را هدایت می کنند، با بیان اینکه "من با ادامه و پیشرفت مذاکرات و رسیدن به توافق خوب موافقم و قطعاً ملت ایران هم با هر توافقی که در بر دارنده عزت و احترام او باشد، مخالفتی ندارد" وظیفه مذاکره کنندگان کشورمان را در این روزهای حساس و سرنوشت ساز روشن کردند، که همه موید اجماع، هوشمندی و تجربه 35 سال مواجهه با دیپلماسی غرب بویژه آمریکاست.
برای 5+1 توجه به معیارهای عقلگرایی هنوز می تواند متغیری کارساز باشد. عقل گرایی به این معنا که گزینه های کم هزینه تر و پر منفعت تری برای آنها در توافق با ایران وجود داردکه می بایست لاجرم انتخاب نمایند.
منبع: روزنامه اطلاعات سه شنبه 21 بهمن
49261
نظر شما