چه‌کار کنیم تا رؤیاهای شبانه‌مان را به خاطر بسپاریم؟

مجید جویا: می‌گویند که به خاطر سپردن رؤیاها کار دشواری است. در حقیقت، اگر پیش از بیدار شدنمان، خوابی که داریم می‌بینیم تمام شود، آن را به خاطر نخواهیم سپرد. فرایندی که امکان حافظه بلندمدت را برای ما فراهم آورده، هم‌زمان با خوابیدن ما خودش نیز به خواب می‌رود و دلیل اصلی این‌که عمده خواب‌هایمان را اندکی پس از بیدار شدن از یاد می‌بریم نیز همین است. برای مثال، در هنگام رؤیا دیدن، نورپینفرین در سطح بسیار پایینی قرار دارد و برای فعالیت الکتریکی در مناطقی از مغز که کلید حافظه بلندمدت است (مثل قشر پیش‌پیشانی) نیز امر مشابهی صادق است.

به گزارش ساینتیفیک‌امریکن، وقتی مغز بیدار می‌شود شروع به روشن کردن فرایندهایی می‌کند که برای حافظه بلندمدت مورد نیاز است. به‌این‌ترتیب، اگر بلافاصله پس از دیدن یک رؤیا از خواب بیدار شویم، بیشتر احتمال دارد که آن را به خاطر بسپاریم. تحقیقی در سال 2011/1390 نشان داد افرادی که پس از بیدار شدن از خواب REM (یکی از مراحل پنج‌گانه خواب افراد معمولی که طی آن، چشم حرکت‌های سریع تصادفی انجام می‌دهد) در قشر پیش‌پیشانی خود فعالیت بیشتری در امواج مغزی تتا دارند، رؤیاها را بهتر به خاطر می‌سپارند. فعالیت تتا نشان از حالت مغزی آهسته و در آرامش دارد و هرچه فعالیت تتا بیشتر باشد، هنگام بیدار شدن حافظه بهتری خواهیم داشت.

محتوای احساسی و سازگاری منطقی رؤیا هم بر یادآوری آن اثر می‌گذارد. پژوهشی نشان داده که یادآوری رؤیاهای غیرمنطقی‌تر، سخت‌تر از یادآوری رؤیاهایی است که روند منظم‌تری داشته و محتوایشان شدیدتر احساس می‌شود. رؤیاهایی که احتمال به خاطر سپردنشان بیشتر است، (کابوس‌ها و دیگر رؤیاهای احساسی و روشن)، مغز و بدن را بیشتر بیدار می‌کنند و درنتیجه بیشتر احتمال دارد که ما را از خواب بپرانند.

برخی شیوه‌های خاص می‌توانند به یادآوری رؤیاها کمک کنند. هر چیزی که توجه شما را بلافاصله پس از بیدار شدن جلب کند، روند یادآوری رؤیا را مختل می‌کند، درنتیجه به‌محض این‌که به خواب می‌روید، به خود یادآوری کنید که می‌خواهید خوابتان را به خاطر بسپارید. بگذارید قبل از خوابیدن این آخرین فکرتان باشد. یک مداد و دفتر در کنار تختتان داشته باشید. وقتی بیدار می‌شوید، اولین کارتان بیرون پریدن از تخت یا توجه به چیز دیگر نباشد، حتی اگر فکر نمی‌کنید که بتوانید رؤیایی را به خاطر بسپارید، یک دقیقه وقت بگذارید تا ببینید که آیا تصویر یا احساسی هست که بتوانید آن را شرح دهید یا خیر؟ شاید با پیروی از این گام‌های ساده بتوانید کل یک رؤیا را به یاد بیاورید.

53271