ظاهرا بحران اوکراین مانع از آن نشده کرملین توجه خود به خاورمیانه را از یاد ببرد. البته از دید منتقدان آقای پوتین او بیش از حد سیاست خارجی روسیه را درگیر با بحران اوکراین کرد در حالی که از همان ابتدا باید می دانست این بحران در نهایت اروپا و ایالات متحده را به متحدانی عملگرا و وفاداربه یکدیگر چون گذشته تبدیل خواهد کرد.آیا آقای ساکن کرملین خواهد توانست برابعاد چنین بحران پیچیده و خود خواسته ای فائق خواهد آید؟.
به اعتقاد بسیاری از آگاهان سیاسی روسیه با این تصورکه هنوز اهرم های زیادی برای ادامه بازی در عرصه بین المللی در دست دارد، قادر به کنترل عرصه دیپلماسی جهانی علیه خود خواهد شد. در اینکه روسیه اهرم های متعددی برای بازی در دست دارد شک ندارم ،اما در موفقیت کنترل تمامی زمین برای 90 دقیقه بازی جای تردید وجود دارد.موضوع پرونده اتمی ایران ، بحران تقریبا 4 ساله سوریه و نیز معضل سیاسی لبنان ناشی از عدم انتخاب ریاست جمهوری، شاید تنها اهرم های کرملین در عرصه بین المللی نباشند اما بی شک مهمترین آنها تلقی می شوند. بیشتر به این دلیل که هر 3 موضوع رابطه تنگانگی با بازی مشابه واشنگتن در عرصه بین المللی دارند و کاخ سفید به خوبی می داند روسیه بنای بی تفاوتی درقبال آنها را ندارد. حال منافع کرملین در موقع موعود و چانه زنی چه خواهد بود؟ بحث دیگری ست که حتما برای تهران،دمشق و بیروت حائز اهمیت فوق العاده ای ست.خاورمیانه عربی طی 3 روز گذشته شاهد 3 خبر بسیار مهم بود. ابتدا سخنان مقامات سوری مبنی بر موافقت آنها با طرح روسیه برای حل بحران کشورشان . دوم انتخاب دیپلمات کارکشته میخائیل بوگودانف از سوی پریدنت پوتین به عنوان نماینده شخصی وی در امور خاورمیانه وسوم تشدید فعالیت روسیه در حل بحران سیاسی ریاست جمهوری لبنان.آنگونه که دیپلمات های مقیم مسکو گفته اند تبحر ویژه بوگودانف بر مسائل خاورمیانه ویک تربیت شده مکتب یوگنی پریماکف نشان می دهد کرملین با اهرم خاورمیانه در صدد خروج از محاصره سیاسی ست.تا آنجا که به روسیه مربوط می شود جدای از موضوع ایران ،موفقیت دیپلماسی آقای پوتین در خاورمیانه به دو عامل وابسته است. نخست مواضع ایالات متحده و متحدان عرب آن و نیز ترکیه در قبال تصمیم مخالفان بشار اسد برای پذیرش طرح روسیه.دوم مقبولیت مصالحه سیاسی حل بحران ریاست جمهوری لبنان از سوی طرفين منازعه یعنی حزب الله و جریان 8 مارس و متقابلا جریان المستقبل یا همان جریان 14 مارس.در موضوع سوریه پذیرش طرح روسیه از سوی دولت این کشور ونیزاز طرف یکی از شناخته شده ترین مخالفان بشار اسد یعنی معاذ الخطیب، به خودی خود اتفاق بسیار مهمی ست که در نگاه اولیه و شاید ساده انگارانه نوعی موفقیت برای کرملین تلقی شود. اما چنین نگاهی می تواند دچار ضعف در زاویه دید هم باشد چراکه اولا جناح الخطیب جبهه عمومی مخالفان مورد حمایت ایالات متحده و خصوصا اعراب مخالف اسد را نمایندگی نمی کند ثانیا با توجه به نگاهی که اعراب خصوصا عربستان به روسیه پیدا کرده اند به باور من بسیار بعید است آنها حاضر به دادن چنین امتیازی بزرگی به مسکو شوند. در بحران لبنان نیزاستانداردها متفاوت نیست. روزنامه النهار بر اساس گزارشی که از مرکز مطالعات آمریکا به دست آورده مدعی ست روسیه حزب الله را برای کوتاه آمدن و پذیرش کاندیدای 14 مارس در قبال در یافت کمک های نظامی و حمایت های سیاسی تحت فشار گذاشته است. اما منابع نزدیک به محافل سیاسی لبنان می گویند بحث ریاست جمهوری بیش از آنکه اختلاف بر سر جعجع یا میشل عون باشد ، به سرنوشت سیاسی گروه های در گیر وآینده سیاسی و امنیتی لبنان گره خوره است و ضرورتا تاثیر مستقیمی بر آینده خاورمیانه، نحوه مقابله با اسرائیل، جنگ سوریه و گروه های تندرویی مانند داعش و جبهه النصرخواهد گذاشت. تاثیری که صرف نظر از موضوع نفوذ گسترده و انکار ناپذیر ایران در لبنان، مانع از آن میشود که این کشور نسبت به تحولات لبنان بی تفاوت باقی بماند.
اکنون روسیه مترصد است با باز کردن 2 جبهه دیپلماسی در خاورمیانه ،لشکر های مخالف سیاست خارجی خودرا از شرق اروپا به سمت غرب خاورمیانه عربی بکشاند.موفق خواهد شد؟نمی دانم.این بستگی به این دارد که اولاموفقیت در دیپلماسی را چه بدانیم .ثانيا طرف دوم جبهه و نیز نیروهای موثر سیاسی در خاورمیانه با توجه به شناختی که از سياست خاورميانه اي روسیه دارند تا کجا حاضرند به این کشور امتیاز بدهند.matinmos@gmail.com
نظر شما