ظریفیان:جنبش دانشجویی به جنبش اجتماعی تبدیل شده است/عرصه های فعالیت دانشجویی دیگر صرفا سیاسی نیست

 غلامرضا ظریفیان در گفتگو با خبرگزاری خبرآنلاین با اشاره به 16 آذر، روز دانشجو در پاسخ به سئوالی درباره نقش جنبش دانشجویی در جامعه ایران، اظهارکرد: جنبش دانشجویی همواره نقش پیشگامی را در تحولات جامعه داشته و فعالیت خود را از حدود میانه دهه 1320 آغاز کرده است؛ یک سال پس از تاسیس دانشگاه تهران در سال 1313 دانشجویان و اساتید این دانشگاه در اعتراض به برخی سیاست ها دست به تحصن زدند که درواقع همین اتفاق، آغاز فعالیت جنبش دانشجویی را در سال 1314 رقم زد.

این استاد تاریخ دانشگاه با بیان اینکه جنبش دانشجویی با رشد دانشگاه ها در سراسر کشور روز به روز فربه ترشده است، خاطر نشان کرد: به دلیل قوام نیافتن و عدم نقش آفرینی واقعی احزاب در مناسبات سیاسی کشور از پس از سال‌های مشروطه تا به امروز، بار خلا نقش آفرینی احزاب بر دوش جنبش دانشجویی قرار گرفته و این جنبش ازابتدای تاسیس تا کنون نقش مهم، تاثیرگذار و تعیین کننده ای را در تحولات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی کشور ایفا کرده است.

 وی ادامه داد: جنبش دانشجویی همیشه پیشتاز بوده و به دلیل پیشتاز بودن و بر دوش کشیدن بار سنگین تعهد اجتماعی در دوره های تاریخی پیش و پس از انقلاب با فراز و نشیب های بسیاری مواجه شده است و هزینه های بسیاری را در طول این سال ها متحمل شده است.

این فعال سیاسی  در ادامه و در پاسخ به این سئوال که وضعیت  گذشته جنبش دانشجویی را چگونه ارزیابی می کنید؟ یادآور شد:نقطه کانونی که در گذشته مورد توجه این جنبش بود تدبیر امور و سیاست بود و تا دهه قبل گفتمان جنبش دانشجویی بیشتر در این فضا تعریف می شد.

ظریفیان اضافه کرد: تا یک دهه قبل نیز حرکت های جنبش دانشجویی در عین حال که جنبه های فرهنگی، معرفتی و نگرشی داشت عمدتا رویکرد اصلی آن رویکرد سیاسی بود وعموما این جنبش با این رویکرد تعریف می شد و کنش‌های آن معطوف به نقد قدرت بود. در حالی که در در دهه اول انقلاب جنبش دانشجویی نقش اصلی و پر رنگی در دفاع از ارکان انقلاب خصوصا در دفاع مقدس داشت اما از دهه دوم انقلاب، جنبش دانشجویی بیشتر نقش خود را در رویکردی اصلاحی و نقد دولت ها یافت.

این عضو انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه ها خاطرنشان کرد: در یک دهه گذشته تا به امروز، به دلایل عدیده ای که بخشی از آن تحولات فضای الکترونیک است و تحولاتی در مبانی معرفتی جهان کنونی صورت گرفته جامعه ما نیز متاثر از بخشی از این فضا بوده و جنبش دانشجویی عمدتا به سوی فضای بزرگتری از گفتمان سیاسی که اصطلاحا به آن «شیفت پارادایم» می گویند، حرکت کرد و از یک موضع سیاسی صرف به یک موضع وسیع تر و گسترده تری که به آن جنبش اجتماعی می گویند، انتقال موضع داد.

وی ادامه داد:جنبش اجتماعی، هرچند در درون خود گفتمان سیاسی دارد اما کنش آن وسیع تر و گسترده تر از جنبش سیاسی است. یعنی در واقع عرصه های بسیار گسترده تری مثل فعالیت های صنفی، فرهنگی، زیست محیطی، علمی و کانون های ورزشی را نیز شامل می شود.

ظریفیان جنبش دانشجویی را یک جنبش اجتماعی عنوان کرد و افزود: جنبش دانشجویی از یک جنبش سیاسی صرف وارد فعالیت های اجتماعی با دامنه های وسیع تر شده است. یکی از دلایل این اتفاق را می توان توسعه  آموزش عالی  دانست به طوری که 170 هزار دانشجو در ابتدای پیروزی انقلاب در ظرف دو دهه تبدیل به 2میلیون دانشجو شد وامروزبا 4/5 میلیون دانشجو روبرو هستیم که این ظرف وسیع و گسترده دانشگاه را از "دانشگاه نخبگان" تبدیل به "دانشگاه توده"، کرد و طبیعت این محیط را به طبیعت جامعه نزدیک نمود.

وی با بیان اینکه با افزایش تعداد دانشجویان، دانشگاه تبدیل به میزان الحقایق جامعه شده است، خاطرنشان کرد: در حقیقت، ما آنچه که در جامعه با آن روبرو بودیم مینیاتورش را در دانشگاه دیدیم، چراکه در جامعه سلایق بسیار گسترده ، متنوع و متکثری وجود دارد که این سلایق متکثر زمانی که وارد دانشگاه شد، نوع کنش بسیاری از آن به دلیل علاقه و خواست دانشجویان به سمت حرکت های صنفی، فرهنگی، مذهبی ، هنری ، علمی و پژوهشی سوق پیدا کرد.

این فعال سیاسی در پاسخ به این سئوال که آیا در حال حاضر جنبش دانشجویی را منفعل می دانید یا پویا، تاکید کرد: دامنه عرصه های فعالیت جنبش دانشجویی بسیار اجتماعی تر شده است و طبیعی است که این عرصه دیگر صفر و یکی نیست  وطبیعی است که در یک گفتمان سیاسی که بخشی از یک جنبش اجتماعی را نیز تشکیل می دهد، عرصه سیاست و نقد صریح تر است اما در فعالیت های اجتماعی شاهد نوعی رویکرد تعاملی و انعطافی هستیم.

وی تصریح کرد:جنبش واقعی دانشجویی همین جنبشی است که در عرصه های مختلف اجتماعی با سلایق و علایق خود حرکت می کند و تلاش آن برای جامعه پذیر کردن جمعیت جوان است؛ بنابراین  می توان گفت که جنبش دانشجویی دچار انفعال نشده بلکه فعال است اما عرصه های فعالیتش نسبت به گذشته بسیار متنوع و متکثر شده است.

معاون وزارت علوم دولت اصلاحات همچنین در خصوص چشم انداز فعالیت جنبش دانشجویی و مسیری را که باید در آینده طی کند،اظهار کرد: به طورطبیعی خود جنبش دانشجویی راهش را پیدا می کند چراکه در همه جای دنیا دانشگاه نقش ایجاد ظرفیت های جدید و تولید گفتگو و گفتمان‌های جدید را ایفا می کند.

وی افزود: جنبش دانشجویی باید علاوه بر اینکه نسبت به عرصه های مختلف اجتماعی حساس باشد در این عرصه ها حضور فعال داشته باشد. می تواند نقش نظارتی در روند امور داشته باشد و نقاد فعالیت های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی باشد به این معنا که این جنبش بسته به نوع تعهد و پرسشگری ای که در ذاتش وجود دارد، بايد نسبت به توسعه پایدار کشور حساس باشد.

ظریفیان یادآورشد: جنبش دانشجویی به عنوان نماد توسعه علمی باید پیوند عمیقی با توسعه ملی داشته باشد چراکه اگر این اتفاق رخ ندهد، شاهد کاهش فاصله طبقاتی در جامعه، اصلاح امور سیاسی کشور و همچنین شاهد حضور نیروهای کارآمدتر در عرصه مناسبات کشور نخواهیم بود که در این صورت، آسیب آن در مجموع به کل جامعه برمی گردد.

وی با بیان اینکه بخش زیادی از دانش آموختگان کشور به دلیل اینکه فرصت مناسبی را برای فعالیت نمی یابند، روی به مهاجرت به کشورهای دیگر می‌آورند که خسران ملی است افزود: تا سامانه برنامه ریزی کشور متکی بر توسعه علمی جدی نباشد، به توسعه پایدار نمی رسیم و این مهم نیز باید جز مطالبات جدی جنبش دانشجویی قرار گیرد تا با این تحول جامعه از ظرفیت های آن استفاده حداکثری کند.

29215