اندر فواید استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی

در جلسه علنی روز یکشنبه، نهمین روز از نهمین ماه سال جاری هجری شمسی مجلس شورای اسلامی، بررسی یک فوریت طرح استانی شدن حوزه‌های انتخابیه انتخابات مجلس شورای اسلامی با امضای 169 نفر از نمایندگان در دستور کار مجلس قرار گرفت و با 133 رأی موافق، 64 رأی مخالف، 11 رأی ممتنع از مجموع 220 نماینده حاضر در مجلس به تصویب رسید.

در صورت تصویب نهایی این طرح، در انتخابات مجلس شورای اسلامی، محدوده جغرافیایی هر استان به عنوان حوزه انتخابیه اصلی و حوزه‌های انتخابیه موجود تابعه استان، حوزه انتخابیه فرعی محسوب می‌شوند و هر یک از رأی‌دهندگان می‌توانند برای کلیه کرسی‌های استانی، نماینده انتخاب کنند.

فردی که در این انتخابات شرکت می‌کند باید از شهرستان خود نامزد شود و رأی مقبولی هم در آن شهر داشته باشد، زیرا اگر غیر از این باشد، قابل قبول نخواهد بود. تعدا آراء در شهرستانها برای انتخاب شدن دارای سقف مشخص خواهد بود و تعداد آرای کاندیداها در شهر خودشان باید از میزان سقف تعیین شده بیشتر باشد، تا آرای آنها در استان نیز مورد شمارش قرار گیرد. در نهایت نامزدی که بیشترین رأی را در سطح استان داشته باشد، وارد مجلس می شود.
بر اساس این طرح، از تعداد نمایندگان استان کاسته نخواهد شد و طبق روال گذشته همان تعداد نماینده (پس از پیروزی در رقابتها) راهی مجلس خواهند شد.

موافقان این طرح معتقدند با تصویب نهایی این طرح:
1-نمایندگان به بررسی امور ملی خواهند پرداخت و وقت آنها صرف امور جزیی و محلی نخواهد شد. این دسته از وکلای مجلس میگویند در واقع با اجرای مدل انتخاباتی فعلی، نمایندگان آنگونه که باید، فرصت فکر کردن به امور ملی را ندارند زیرا مردم منطقه مطالبات دیگری از آنها دارند.
2-سطح کیفی و کارایی مجلس با انتخاب داوطلبان شاخص‌تر و با صلاحیت برتر، افزایش خواهدیافت.
3-موجب توسعه متوازن در استانهای کشور خواهد شد. حامیان استانی شدن انتخابات مجلس معتقدند براساس مدل کنونی انتخابات، نماینده هایی که قوی عمل می کنند، پروژه های بزرگ را برای حوزه انتخابیه خود می گیرند و نماینده های ضعیف تر کاری از پیش نمی برند و در نتیجه مردم این مناطق دچار آسیب می شوند و همین موضوع مانع از تحقق اصل 48 قانون اساسی است که بر توسعه متوازن استانها تاکید دارد؛ از این رو استانی شدن انتخابات این مشکل را مرتفع خواهد ساخت.

مخالفان این طرح معتقدند با استانی شدن انتخابات مجلس:
1-حلقه ارتباط حاکمیت با مردم منطقه محروم و شهرها، قطع خواهد شد و این فرصت از نظام برای حل مشکلات مردم گرفته می‌شود.
2-هزینه‌های انتخابات چند برابر شده و افرادی رأی خواهند آورد که به لابی‌های قدرت و ثروت متصل باشند.
در اینکه استدلال موافقان استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی منطقی و معطوف به هدف است، تردیدی نیست وچه بسا که این مدل انتخابات مزایایی بیشتر ازآنچه که گفته شده در بر داشته باشد، اما در صورت تصویب این طرح باید زمینه های هرچه بهتر برگزار شدن انتخابات به شکل استانی نیز فراهم شود.

از آنجا که هنوز در ایران سیستم تحزب نهادینه نشده و رأی دهندگان نه احزاب سیاسی و افراد حزبی را می شناسند و احزاب نیز کارآمد نیستند و به دلایلی- که از حوصله این سطور خارج است- نتوانسته اند، کاربرد تخصصی داشته باشند و نقش کابینه سایه را در کشور ایفاکنند، مجلسیان باید در راستای تحقق شایسته سالاری، زمینه های شناخته شدن نامزدهای کارآمد، تحصلیکرده، مدیر و مدبر از سوی مردم استان را از طریق ایجاد فرصتهای تبلیغاتی برای آنها بویژه استفاده از صداوسیما در جریان تبلیغات انتخاباتی را در قانون پیش بینی نموده و مزید بر آن زمان تبلیغات را بیشتر از مدتی که در قانون فعلی انتخابات در نظرگرفته شده، افزایش دهند.

از مزیتهای دیگری که می‌توان برای استانی شدن انتخابات مجلس در نظر گرفت این است که در این مدل، امکان خرید و فروش رأی در حوزه های انتخابیه نیز از میان خواهد رفت. علاوه بر همه موارد مثبت این مدل انتخاباتی میتوان به افزایش ضریب سلامت انتخابات و کاهش تاثیر افراد بر هیئتهای اجرایی و نظارت نیز اشاره کرد.
هرچند که هنوز طرح به تصویب نرسیده و نسبت به سرنوشت نهایی آن به دلیل نگرانی آن دسته از نمایندگان فعلی مجلس از عدم انتخاب خود در شرایط استانی شدن انتخابات تردیدهایی وجود دارد، اما به نظر میرسد تعیین سقف برای آراء نامزدها در شهر خود قدری با ماهیت استانی شدن انتخابات منافات داشته باشد چرا که این احتمال وجود دارد نامزدهایی در شهر خود از آراء حد نصاب برخوردار نشوند، اما آراء آنها در دیگر شهرهای استان بیشتر از آراء نامزدهایی باشد که در شهر اصلی خود به سقف تعیین شده رأی رسیده باشند، در این صورت چه اتفاقی رخ خواهد داد؟

و اما در خصوص دیدگاه مخالفان استانی شدن انتخابات مجلس که معتقدند با استانی شدن انتخابات حلقه ارتباط حاکمیت با مردم منطقه محروم و شهرها، قطع خواهد شد و این فرصت از نظام برای حل مشکلات مردم گرفته می‌شود، باید گفت که اولاً تنها نمایندگان مجلس نیستند که نقش حلقه حاکمیت با مردم را ایفا میکنند. حاکمیت دارای حلقه های زیادی از قبیل استانداران، نمایندگان رهبری، فرمانداران، بخشداران، روسای سازمانها و کل ادارات و نمایندگان شوراهای شهر و... است.
از سویی نمایندگانی که از طریق استانی به مجلس راه یافته اند این امکان را خواهند داشت که با مردم منطقه خود ارتباط داشته باشند و خواهند توانست با تقسیم حوزه های انتخابیه و چرخشی کردن بازدید از مناطق و دیدار با مردم بهترین فرصت را برای در جریان قرار گرفتن امور مردم به دست آورند. مزید بر آن مردم مناطق مختلف نیز این امکان را پیدا خواهند کرد که به جای یک نماینده با چند نماینده از استان خود در تماس باشند و مسایل و نظرات خود را به آنها منتقل نمایند، لذا این ایراد مخالفان طرح استانی شدن انتخابات وارد نیست.

دلیل دیگری که مخالفان استانی شدن انتخابات مجلس مطرح میکنند این است که با استانی شدن انتخابات، هزینه‌های انتخابات چند برابر شده و افرادی رأی خواهند آورد که به لابی‌های قدرت و ثروت متصل باشند. درصورتیکه به نظر میرسد این نقیصه عارضه قانون فعلی انتخابات است که همواره شاهد آن بوده ایم.
بسیاری ازکاندیداها بویژه در شهرستانها با صرف هزینه های کلان درصدد رای آوری بوده اند و از فرصتهای قرابت با مراکز و افراد ذی نفوذ اقتصادی و سیاسی در راستای کسب رأی بهره برده اند. به نظر میرسد با استانی شدن انتخابات مجلس، این نقیصه نیز تاحدود زیادی برطرف گردد؛ زیرا هیچ نامزدی نخواهد توانست در همه شهرهای یک استان هزینه های نجومی کند و از افراد ذی نفوذ سیاسی و اقتصادی به نفع خود استقاده کند.

به امید تبدیل طرح استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی به قانون .