همه آنهایی که مالیات برارزش افزوده می دهند/ ایرانی ها همچنان معترض

به گزارش خبرگزاري خبرآنلاين، اجراي قانون ماليات برارزش افزوده در ايران با مخالفت هاي دو گروه مواجه شد. اصناف و بازاريان پس از اجراي اين قانون دست به اعتصابات گسترده زدند و حداقل يک هفته بازارهاي طلاي تهران، اصفهان، تبريز و مشهد تعطيل شد. در نهايت وزارت امور اقتصادي و دارايي با عقب نشيني از اجراي اين طرح ادامه کار را به دوراني محول کرد که فضا براي اجراي قانون مهيا شود. مدتي بعد مردم به معترضان اجراي اين قانون بدل شدند چراکه تصور مي کردند، دريافت ماليات برارزش افزوده، هزينه هاي ناحقي را برآنها تحميل مي کند. اما براساس گزارشي که به تازگي از سوي وزارت امور اقتصادي ودارايي منتشر شده، 160 کشور ديگر جهان نيز قانون ماليات برارزش افزوده را اجرايي کرده اند.

کشورهای مجری مالیات بر ارزش افزوده برحسب منطقه

براساس گزارشي که دفتر تحقيقات و سياست هاي مالي وزارت امور اقتصادي و دارايي تهيه کرده مشخص شده که مالیات بر ارزش افزوده بیشترین مقبولیت را در کشورهای اروپایی دارد که مهمترین دلیل آن به سیاست هماهنگ سازي سيستم مالياتي و بهبود جريان كالاها و خدمات تمام كشورهاي عضو اتحادیه اروپا بر می­گردد. به طوریکه اتحادیه اروپا یکی از پيش نيازهاي لازم به منظور عضويت در جامعه اروپا را پذيرش مالیات بر ارزش افزوده توسط کشور مربوط در نظر گرفته است. به علاوه، انتقال از سيستم برنامه ريزي متمركز به سيستم متكي به مكانيزم بازار نيز لزوم تغيير سيستم مالياتي را در كشورهاي اروپايي مركزي و شرقي ايجاب کرد.

براساس آنچه در گزارش دفتر تحقيقات و سياست هاي مالي وزارت امور اقتصادي و دارايي آمده است کشورهای مجری مالیات بر ارزش افزوده دارای ساختارها و سطح درآمدی متفاوت از یکدیگر هستند. این بدان معنا است که  مالیات بر ارزش افزوده نه تنها در کشورهای توسعه یافته قابلیت اجرا دارد، بلکه امکان پیاده سازی آن در کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته نیز وجود دارد. با این وجود اکثر کشورهایی که به عنوان پیشرو در اجرای مالیات بر ارزش افزوده بوده‌اند، کشورهای توسعه یافته و اروپایی هستند و سایر کشورها تدریجا با مشاهده موفقیت کشورهای مذکور و آگاهی از مزایای مالیات بر ارزش افزوده آنرا در نظام مالیاتی خود معرفی کردند. در این ارتباط، مالیات بر ارزش افزوده در چند سال اخیر در کشورهایی مانند کنگو (2012)، لائوس (2009)، نیوئه (2009)، گویان (2007)، تاجیکستان (2007)، ایران (2008) و بوسنی (2006) و ... اجراء شده است. 

کشورهای مجری مالیات بر ارزش افزوده  به تفكيك سال اجراء

دفتر تحقیقات و سیاست های مالی معاون اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی در گزارشی تحقیقی به مقایسه تطبیقی ساختار نرخ گذاری مالیات بر ارزش افزوده در ایران و کشورهای عضو اتحادیه اروپا پرداخته است.

در این گزارش به شیوه آغاز و پیشبرد این نوع مالیات در ایران و کشورهای اروپایی پرداخته شده است. طبق اعلام معاون اقتصادی وزارت اقتصاد، هنگام تدوین و تصویب قانون مالیات بر ارزش افزوده در ایران در سال 1387 نرخ استاندارد به صورت واحد و 3 درصد تعیین شد که در مقایسه با نرخ‌های موجود آن زمان در سایر کشورهای مجری مالیات بر ارزش افزوده در پایین ترین حد قرار داشت. در قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی مقرر شد، نرخ مالیات برارزش افزوده از سال 1390 سالانه 1 واحد درصد افزایش یابد و در سال 1394 به 8 درصد برسد. علیرغم این پیش بینی، در قانون بودجه سال 1393، نرخ مالیات بر ارزش افزوده 8 درصد تعیین شده است. آنطور که در قانون بودجه آمده است از این امسال یک درصد از این مالیات برای بخش سلامت هزینه می شود.

بر اساس گزارش دفتر تحقیقات و سیاست های مالی وزارت اقتصاد، در 27 کشور عضو اتحایه اروپا در زمان معرفی مالیات مذکور، نرخ مالیات استاندارد به صورت واحد انتخاب شده بود. نرخ مالیات بر ارزش افزوده در زمان معرفی در 19 درصد از کشورها (5 کشور از 27 کشور) بیشتر از 20 درصد، 41 درصد از آنها (11 کشور از 27 کشور) بین 15 الی 20 درصد، 19 درصد بین 10 الی 15 درصد و مابقی نرخ‌های 10 و کمتر از 10 درصد را اعمال کردند.

متوسط نرخ مالیات بر ارزش افزوده در اتحادیه اروپا در سال 2014 معادل 21 درصد است. در این ارتباط در 7 کشور، نرخ مالیات بر ارزش افزوده 21 درصد، در 10 کشور نرخ‌ها بالاتر از 21 درصد و در 10 کشور نیز نرخ‌ها پایین‌تر از 21 است.

طبق این گزارش، در نظام مالیات بر ارزش افزوده ایران، نرخ‌های کمتر از نرخ استاندارد تعریف نشده است. این در حالی است که در اکثر کشورهای عضو اتحادیه اروپا (19 کشور از 27)، نرخ‌های کمتر از نرخ استاندارد نیز وجود دارد.

تحقیقات معاونت اقتصادی وزارت اقتصاد نشان می دهد که در سال 2014 از بین 27 کشور فقط دانمارک نرخ‌های کمتر از نرخ استاندارد را بکار نمی‌گیرد. میزان نرخ ترجیحی در کشورهای مذکور بین 5 درصد (قبرس، لیتوانی، لوکزامبورگ، مالت و رومانی) و  18 درصد (مجارستان) قرار دارد. علاوه براین، در برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا شامل استونی، فرانسه، لوکزامبورگ، ایتالیا و ایرلند نرخ های بسیار کمتر از نرخ استاندارد نیز تعریف شده است که ساختار این نرخ ها به صورت واحد و در دامنه 2.1 الی 4.8 قرار دارند. طبق اعلام معاونت اقتصادی وزارت اقتصاد، نرخ‌های کمتر از نرخ استاندارد در کشورهای عضو اتحادیه اروپا براساس ساختار تک نرخی یا چندنرخی وضع می‌شود. به همین دلیل در زمان معرفی مالیات بر ارزش افزوده اکثر کشورها ساختار واحد را برگزیدند و تنها در کشورهای یونان، ایرلند، مجارستان، فنلاند و سوئد ساختار دوگانه معرفی شد. این در حالی است که در سال 2014 ساختارهای چندگانه برای اعمال نرخ‌های مذکور از مقبولیت بیشتری برخوردار شد و در 14 کشور (بیش از50 درصد از کشورها) از نرخ‌های دوگانه و در 3 کشور از نرخهای سه گانه استفاده شده است.

جدول نرخ مالیات بر ارزش افزوده در اتحادیه اروپا (درصد)

3535