روسیه به دنبال رهایی از بحران اوکراین است/ اوکراین هیچ‌وقت دغدغه آمریکا نبوده است

جهانگیر کرمی در گفتگو با خبرآنلاین از دلایل بازگشت زودهنگام پوتین به روسیه و ترک استرالیا پیش از پایان نشست G20 می‌گوید.

سعید جعفری

ظاهرا جامعه جهانی قصد ندارد با رئیس جمهور روسیه آشتی کنند. ولادیمیر پوتین پیش از پایان رسمی و قرائت بیانیه پایانی G20 ترجیح داد استرالیا را ترک کند. گفته می شود پوتین به دلیل کم محلی سران کشورهای جهان در استرالیا پیش از موعد مقرر به مسکو بازگشته است. اتفاقی که مورد توجه رسانه های خبری جهان قرار گرفت. مسکو از زمان آغاز مناقشه اوکراین به دلیل نوع رفتارش در قبال این منازعه در مقابل برخورد قهرآمیز کشورهای غربی قرار گرفته و هر روز تحریم های تازه تری علیه کرملین به تصویب می رسد. دکتر جهانگیر کرمی معتقد است روسیه هم از قرار گرفتن در وضعیت کنونی خسته شده و به دنبال راهی میانه برای خروج از اوضاع تنش آلود کنونی است. در ادامه مشروح گفتگوی خبرآنلاین با استاد دانشگاه تهران و کارشناس مسائل اوراسیا را می خوانید:

ولادیمیر پوتین پیش از پایان رسمی اجلاس سران G20 استرالیا را ترک کرد و به بهانه در پیش داشتن سفری طولانی ترجیح داد زودتر به کشورش باز گردد. این امر گمانه های زیادی را در خصوص عدم رفتار مناسب با رئیس جمهور روسیه مطرح کرد. آیا پوتین به دلیل بی محلی دیگر کشورها زودتر استرالیا را ترک کرد؟

 در اجلاس اخیر G20 در استرالیا ولادمیر پوتین نتوانست تاثیری روی فضای عمومی کنفرانس داشته باشد و همچنین برخی از سران کشورهای مختلف به ویژه کانادا و استرالیا اظهاراتی را بر زبان آورندند که برای روسیه سنگین بود و این کشور را به دخالت، تجاوز و تهدید امنیت بین الملل متهم کردند و ضرورت خروج نیروهای نظامی روسیه از اوکراین را خواستار شدند. این موارد باعث شد تا در مجموع فضای سنگینی بر نشست و به ویژه برای روسیه حکمفرما شود. البته به یاد داشته باشید از قبل هم رسانه ها و افکار عمومی غرب سعی کرده بودند چهره ای از پوتین را ترسیم کنند که دنبال ماجراجویی و اقدامات جنجالی است.

از سوی دیگر وضعیت تحریم ها هم که به شکل روزافزونی شخصیت‌های سیاسی روسیه و شرکت ها و بعد هم بانک های این کشور را تحت فشار قرار داده. در کنار اینها باید اخراج روسیه از G8 را هم مورد توجه قرار داد. چون روسها بیش از دو دهه سعی کردند وارد G7 شوند و بعد از یکسال از پذیرش از این سازمان اخراج شدند. مجموعه این اقدامات و آنچه که در صحن کنفرانس وجود داشت فشار سنگینی را بر دولت روسیه ایجاد کرد. لذا آقای پوتین پیش از پایان کنفرانس و قبل از قرائت بیانیه پایانی ترجیح داد نشست را ترک کرد.

رئیس جمهور روسیه دیدار نسبتا طولاتی با خانم مرکل داشته اما جزئیات زیادی از این دیدار به بیرون درز نکرده. آیا آلمان با توجه به حجم مبادلات بالایی که با روسیه دارد می تواند کرملین را به اتخاذ سیاست های منعطف تر در بحران اوکراین وادارد؟

آلمان برخلاف نقشی که در خود بحران اوکراین و قبل از سقوط یانوکوویچ داشت و سیاست تندی را نسبت به اوکراین اتخاذ می کرد پس از شکل گیری بحران میانجیگری کند و تلاش نمود موضوع را از طریق مذاکره حل و فصل کند. قدم هایی را هم در این زمینه برداشت و در نشست هم موضع معتدل تری را نسبت به روسیه اتخاذ کرد. ضمن اینکه در خود مذاکرات هم بحث این بود که گفتگوهای قبلی تداوم یابد تا بلکه راه حلی برای بحران اوکراین مطرح شود. چون از دید آلمان بحران اوکراین به شدت به نگاه روسیه وابسته است و اگر دولت روسیه اراده کند امکان خاتمه این بحران وجود دارد. بر این اساس طبیعی است که آلمان تلاش بیشتری برای تغییر باور و رفتار روسیه انجام دهد.

اوباما در سخنرانی خود اعلام کردند علاقه مند نیستند تحریم های بیشتری را علیه روسیه به تصویب برسانند و حتی اظهار داشتند اگر مسکو قدری سیاست های خود را در قبال اوکراین تعدیل کند و تعامل خود را با جهان افزایش دهد، تحریم های وضع شده هم علیه این کشور برداشته می شود. این اظهارات رئیس جمهور آمریکا که برخی آنرا از موضع ضعف دانستند چگونه تحلیل می کنید؟

اساسا بحران اوکراین خیلی موضوع آمریکا نبوده است. آمریکایی ها انتظار این بحران شدید نظیر آنچه در اوکراین اتفاق افتاد را نداشتند. نه انتظار داشتند روسیه اینگونه واکنش نشان دهد و شرایط تا این اندازه پیچیده شود و نه خیلی منافع مستقیمی در این شکل از منازعه داشتند. آمریکایی ها در گذشته هزینه هایی در اوکراین کرده بودند که هم سیاسی و هم اقتصادی بود و این تلاشها برای ترویج آزادی های سیاسی و مدنی، بهبود حقوق شهروندی آزادی رسانه ها و مسائلی از این دست رخ داده بود ولی به این معنا نبود که آمریکایی ها حاضر باشند سر بحران اوکراین با روسیه بجنگند و یا خود را درگیر یک چالش اساسی و جدی کنند. بحران اوکراین اساسا موضوع کشورهایی مانند لهستان و لیتوانی و مجارستان و شرق اروپا بود. اما آمریکایی ها هم که از قبل سیاست های نرم تری در قبال اوکراین داشتند و تلاش می کردند از طریق تاثیرگذاری بر افکار عمومی اهداف خود را دنبال کنند مجبور شدند وارد بحران شوند.

اما نباید از یاد برد اوباما درگیر بحران های متعددی شده. موضوع سوریه، داعش مسائل مربوط به عراق، مسائل مربوط به چین و تلاش هایی که پکن برای نقش آفرینی در شرق آسیا داشته، موضوع طرح امنیت آسیایی که چین مطرح کرده و بحث منطقه پروازی، آمریکا را در سه منطقه ژئواستراتژیک جهانی خاورمیانه، اوراسیای مرکزی و شرق آسیا درگیر کرده و این مقدار زیادی از ظرفیت و توان آمریکا را گرفته که بتواند در هر سه منطقه نقش موثری داشته باشد. به ویژه اینکه در خاورمیانه که آمریکایی ها همیشه نقش مهمی داشتند این بار سیاست های روشنی ندارند. ساختارها و معادلات قبلی بر هم ریخته و معادله جدیدی شکل گرفته است. لیبی وضعیت وخیمی دارد، مالی هم همچنین. در مصر هیچ چیز معلوم نیست و شرایطش برای آمریکا گیج کننده شده، به هر حال همه اینها باعث شده آمریکایی ها خیلی از ورود به یک درگیری جدید و رقابت در حوزه پیرامونی روسیه استقبال نکنند.

اما نظر به اینکه متحدین آمریکا در ناتو و کسانی که در منطقه قبلا از حمایت های امریکا برخوردار بوده اند در پیشبرد سیاست های مجموعه غرب از آمریکا انتظار حمایت دارند. این کشور هم در حد لفاظی و انجام یک نمایش قدرت از طریق ناتو سعی می کند دوستان خود را راضی کند، ولی حقیقت این است که موضوع اوکراین خیلی در اولویت آمریکا نبوده و این کشور انتظار نداشته موضوع شدیدا و به این زودی به یک بحران نظامی تبدیل شود. لذا آمریکایی ها در یک فضای مبهمی گیر افتاده اند که هم باید از متحدین خود دفاع کنند و هم اینکه خیلی راغب نیستند وارد رقابت شدید با روسیه شوند. این اظهارات نسبتا دوپهلوی رئیس جمهور آمریکا را هم باید در این قالب مورد بررسی قرار داد.

پوتین گفته بود هنوز هم بحران اوکراین راه حل سیاسی و مسالمت آمیز دارد و هرچند کشورهای غربی چنین فکر نمی کنند اما او بر این باور است که این مهم قابل دستیابی است. رئیس جمهور روسیه از چه راهکاری سخن می گوید؟

اتفاقا طی روزهای اخیر بحث فدرالیسم اوکراین بسیار و به صورت جدی مطرح شده و اعلام کرده اند تنها راه حل بحران اوکراین فدرالیزم این کشور و به رسمیت شناختن تنوعات قومی و زبانی در این کشور است. واقعیت این است دولت روسیه در شرایط وخیمی گیر کرده و اگر بتواند راه حلی پیدا کند که حائلی را در اوکراین فدرال حفظ کند که به طرف غرب و ناتو نرود و هزینه کمتری برایش داشته باشد، مطمئنا شرایط مطلوبی را برای مسکو فراهم می آورد و این کشور را از اوضاع بغرنجی که در آن گرفتار آمده خارج می سازد. چراکه فشاری که برای منزوی کردن روسیه صورت می گیرد می تواند این کشور را وارد فضای ناخواسته رقابتی و مسابقه تسلیحاتی با غرب کند و خود این هزینه زیادی برای روسیه به همراه خواهد داشت.

روسیه خیلی تلاش می کند وارد چنین فضایی نشود و تلاش می کند از طریق یک راه حل میانه موضوع را خاتمه دهد چون هرچند روسیه کریمه را گرفته و حتی بخشی از شرق اوکراین را هم در اختیار نیروهای طرفدار روس است ولی در مجموع کل داستان یک هزینه گزافی برای موقعیت منطقه ای و بین المللی روسیه و شکستن طرح های همکاری و همگرایی اقتصادی در حوزه CIS به همراه داشته و اگر هم ادامه یابد می تواند هزینه های بیشتری برای روسیه داشته باشد. روسها همچنان امیدوارند بتوانند به توافقی دست یابند تا از تداوم بحران و استمرار تحریم ها و فشارها رهایی یابند. اما در عین حال همیشه این نکته را هم مد نظر دارند که ممکن است راه حلی وجود نداشته باشد و خود را آماده کرده اند با همکاری با سایر کشورها مانند شرق آسیا و چین و هند و ایران و حتی مصر و عراق ...  بتوانند تا حدی از فشار تحریم ها و محدودیت های کشورهای غربی بکاهند. 

49308

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 385918

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
4 + 10 =