مناطق معدن خیز کشور چرا محروم هستند؟

در حالی که براساس قانون 15 درصد حقوق دولتی (درآمد دولت) در مناطقی که معدن وجود دارد باید به همان استان ها اختصاص یابد این موضع تاکنون تحقق پیدا نکرده است و به همین دلیل شاهد محرومیت در بیشتر مناطق معدن خیز کشور همچون کرمان، کردستان، خراستان جنوبی، یزد، سمنان، آذربایجان غربی و... هستیم. براساس اعلام مرکز پژوهش های مجلس تاکنون دولت تنها 3.5 درصد حقوق دولتی را به استان های معدنی پرداخت کرده است. 

اگر به مناطق مهم معدنی کشور همچون اطراف معدن مس سرچشمه، گل گهر، چادرملو، زرشوران، انگوران و... سفر کنید چیزی که بیش از همه خود را نشان می دهد و محرومیت و فقر اهالی منطقه است در شرایطی که به گفته خود «روی پول زندگی» می کنند. عارف مرزعی یکی از اهالی روستای الوچلی اولیا که در بین دو معدن آنگوران ( بزرگ ترین معدن روی و سرب خاورمیانه ) و زرشوران ( بزرگ ترین معدن طلای خاورمیانه) قرار گرفته است از پایین جاده با نشان دادن راه خاکر روستایشان تا بالای کوه می گوید:« چیزی که از معدن گیر ما آمده فقط بیل زدن و حمالی است، بیشتر روستاهای اطراف حتی راه دسترسی درست ندارند، یک درمانگاه درست و یک پزشک خوب اینجا نیست و برای درمان باید 35 کیلیومتر تا تکاب برویم.»

اما این شرایط را با سفر به اطراف شهر بابک و روستاهای مناطق حاشیه ای معدن مس سرچشمه هم می تواند دید؛ باوجود اینکه بیش از 40 سال از برداشت معدن مس سرچشمه به عنوان بزرگ ترین معدن مس کشور و خاورمیانه می گذرد اما نمی توان تاثیر برداشت از این معدن و درآمد سالانه میلیاردی آن را در منطقه دید. هنوز بسیاری از روستاهای اطراف در محرومیت به سر می برند و استان کرمان جزو استان های محروم کشور محسوب می شود. در شرایطی که مثلا در سال گذشته در آمد معدن مس سرچشمه حدود 200 میلیارد تومان بوده است که 15 درصد آن مبلغ 30 میلیارد تومان می شود؛ مبلغی که اگر به شهربابک و حتی کرمان اختصاص پیدا می کرد الان شاهد محرومیت شدید و بیکاری در منطقه نبودیم.

این موضوع به وضوح در بخش های شمالی استان کرمان مانند زرند که بزرگ ترین معادن زغال سنگ کشور در آن وجود دارد نیز به خوبی دیده می شود. زمانی کارگر یکی از معادن می گوید:« بسیاری از روستاهای منطقه حتی مدرسه ندارند و بچه ها باید چندکیلیومتر تا مدرسه بروند، بیشتر روستاییان کارگران ساده معدن هستند و با درآمد کم معدن زندگی می کنند و امکانات خاصر در این مناطق وجود ندارد.»

داستانی که عارف مزرعی و زمانی می گویند، سرگذشت بسیاری از اهالی شهرستان ها، شهرها و روستاهای اطراف معدن است در شرایطی که اگر قانون اجرا می شد و 15 درصد درآمد معادن به این مناطق اختصاص پیدا می کرد به جای فقر و محرومیت باید شاهد توسعه یافتگی در مناطق و استان های معدنی کشور می بودیم. البته این اتفاقی تازه در کشور نیست زیرا شاهد هستیم که مناطق نفت خیز و گازی کشور همچون بوشهر، عسلویه، خوزستان، ایلام و... نیز در محرومیت به سر می برند.

اما در آن سوی مرزها و در کشورهایی همچون آلمان و سوئیس که سالانه بخش مهمی از درآمد خود را با برداشت از معادنی همچون زغال سنگ به دست می آورند اتفاقی دیگر می افتد؛ در این کشورها رسیدگی به نیروهای محلی و بومی در اولویت دولت قرار دارد. البته به اعتقاد کارشناسان در شرایط کنونی مشکل کشور نه نبود قوانین مناسب که عدم اجرای قوانین است.

3535