جایگاه مسجد الاقصی در سیاست خارجی ترکیه

محمود فاضلی:

در سال‌های اخیر بحران خاورمیانه یکی از سرفصل‌های اصلی سیاست خارجی ترکیه قرار داشته و آنکارا تلاش نموده است از تمامی ظرفیت‌های خود در این زمینه بهره ببرد. حملات رژیم صهیونیستی به شهر غزهدر تابستان گذشته در صدر موضوعات سیاست خارجی این کشور و نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری این کشور از جمله شعارهای تبلیغاتی اردوغان نامزد این انتخابات،قرار گرفت. اردوغان در جریان بمباران‌های غزه با تکرار این جملات که جنایاتی که اسرائیل در غزه مرتکب می‌شود، از فاشیسم و نازیسم هیتلر عبور کرده ودر شرایط فعلی تمامی نگرانی ما فلسطین است و این قتل عام مرا بطور جدی ناراحت می‌کند، در کنار مردم فلسطین قرار گرفت. به اعتقاد وی این حملات در جریان مذاکرات در خصوص عادی سازی روابط ترکیه با اسرائیل آغاز شد.اگر اسرائیل در آتش بس صمیمی باشد، ما می‌توانیم حماس را به آتش بس متقاعد کنیم.اردوغان، در موضع‌گیری صریح‌تری تاکید کرد «اسرائیل در دادگاه بین‌المللی محاکمه خواهد شد و ما نیز این محاکمه را دنبال خواهیم کرد».همچنین در جریان درگیری‌های غزه،رییس جمهوری وقت ترکیه نیز تاکید کرده بود در غزه زنان، مردان، کودکان و سالمندان با بیرحمی به قتل ‌رسیده و شرف و عزت انسانی پایمال شده و سکوت جهانی و سازمان‌های بین‌المللی در مورد رخدادهای غزه مایه نگرانی گردیده است. ویدر حوادث غزه از جامعه جهانی و جهان اسلام خواسته بود به مسئولیت‌های خود در مورد غزه و پایان حملات رژیم صهیونیستی به این منطقه عمل کنند.

بدنبال ممانعت رژیم صهیونیستی از ورود نمازگزاران زیر 50 سال به داخل مسجد الاقصی در روزهای گذشته و تدابیر امنیتی شدید در اطراف این مسجد و درگیری‌های اخیر میان نیروهای رژیم صهیونیستی با نمازگزاران در داخل مسجد الاقصی،بار دیگر سیاست خارجی ترکیه در خصوص خاورمیانه وارد مرحله جدیدی شد. رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در گفتگوی تلفنی خود با محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و خالد مشعل رهبر حماس به آنها اطمینان داد آنکارا به فوریت برای پایان دادن به تهاجم صهیونیست‌ها به مسجد الاقصی، در شورای امنیت سازمان ملل متحد اقدام خواهد کرد.از دیدگاه وی،از سال 1967 چنین حادثه‌ای در مسجدالاقصی مشاهده نشده است. این اقدام کاملاً تحریک‌آمیز است، مسجدالاقصی یکی از دو قبله ماست. این اقدام وحشیانه دولت اسرائیل، بخشودنی نیست. اسرائیل می بایستی هر چه سریعتر به این رسوایی و وحشی‌گری پایان دهد. باید تمامی اقدامات ضروری در سطح بین‌المللی برداشته شود. در غیر این صورت این تحریک‌ها می‌تواند موجب انتفاضه جدیدی شود و مشکلاتی در نقاط مختلف جهان درپی داشته باشد. اگر جهان و سازمان ملل نمی‌تواند از حمله جنایتکاران به کودکان و مساجد جلوگیری کند، پس فلسفه وجودی آن چیست؟».

اردوغان همچنین در سفر اخیر خود به ترکمنستان و در سخنرانی در انستیتوی روابط خارجی وزارت امور خارجه این کشور، طی اظهارات شدیدالحنی اسرائیل را مورد انتقاد قرار داد و اعلام داشت«رژیم اسرائیل می‌بایستی این اقدام وحشیانه را متوقف کند. مسجد الاقصی تنها معبد فلسطینی‌ها نبوده بلکه معبد و قبلگاه تمام مسلمانان جهان است. از اسرائیل می‌پرسم آیا چنین اقدامی نسبت به معبد یهودی‌ها انجام می‌گرفت شما این اقدام وحشیانه را چگونه ارزیابی می‌کردید؟ اقدامات اخیر رژیم اسرائیل در مسجد الاقصی غیر قابل قبول و بخشش است رژیم اسرائیل می‌بایستی این اقدام وحشیانه را متوقف کند. هر اقدامی که علیه مسجد الاقصی صورت گیرد در واقع علیه کعبه صورت گرفته است و اینگونه اقدامات خطرناک است. وی در جریان این سفر از سازمان ملل نیز انتقاد و تاکید کرد«اگر کشورهای جهان و سازمان ملل جهت متوقف کردن حملات جنایتکاران علیه کودکان و مسجدها اقدامی نکنند، اعتبار آنها زیرسئوال خواهد رفت.

احمد داود اوغلو نخست وزیر ترکیه نیز در واکنشی تند به تجاوز صهیونیست‎ها به مسجدالاقصی اعلام داشت ورود نیروهای اسراییلی به مسجد الاقصی شدیدترین نوع وحشی گری است و ترکیه به شدت این اقدام ددمنشانه را محکوم می‌کند.درحالی‌ که قدس می‌بایستی مرکز صلح باشد، به دلیل اقدامات اسرائیل به شهری که درگیری‌ها و وحشیگری به معرض تماشا گذاشته می‌شود، تبدیل‌شده است. از تمامی کشورهای جهان و مسلمانان می‌خواهیم از مسجدالاقصی و قدس حمایت کنند. تلاش اسرائیل گام جدیدی در سیاست تغییر هویت این شهر است.وی همچنین در یک نشست حزب عدالت و توسعه تاکید داشت:«ما خدمتگزار خاک قدس هستیم. کسانی که درصدد تخریب قدس و مسجدالاقصی به‌عنوان اولین قبله ما هستند، بدانند که از دیدگاه ما فرقی میان کعبه و مسجدالاقصی وجود ندارد. حراست از این مکان‌ها یک وظیفه الهی است. ترکیه همه را به صلح دعوت می‌کند، قدس نیز شهر صلح است».

وی سپس با بکارگیری ادبیات تندتری، اسرائیل را وحشی توصیف کرد و اعلام داشت:«به اسرائیل هشدار می‌دهم که خیال نکند مردم مظلوم فلسطین کسی را ندارند، اسرائیل باید بداند که مردم مظلوم سوریه و هم مردم مظلوم فلسطین صاحب دارد و صاحب و حامی آنها جمهوری ترکیه است. جمهوری ترکیه همیشه در کنار مظلومین بوده و خواهد بود. قدس اولین قبله گاه ما است. قدس امانتی تاریخی است که به ما سپرده شده است. قدس آرمان ما است و برای آن و مسجد الاقصی هرچه لازم است انجام خواهیم داد. اگر همه جهان آنرا فراموش کند ما آنرا فراموش نخواهیم کرد. گروهی اعتقاد دارندترکیه نباید خود را گرفتار باتلاق خاورمیانه می‌کرد هیچ کس حق ندارد منطقه‌ای که در آن قدس شریف، مکه، مدینه، بغداد، دمشق و قاهره وجود دارد، باتلاق بخواند. کسانی که این منطقه را به باتلاق تبدیل کرده‌اند حکومت‌های ظالم و رژیم اسرائیل اند. امیدواریم روزی برسد مسجد الاقصی آزاد شود. هیچ کس نمی‌تواند مانع ازاین کار باشد. اشغالگران هر کاری که کنند مسجد الاقصی در قلب تمامی مسلمانان زنده خواهد ماند».

به اعتقاد نخست‌وزیر ترکیه هیچ چیز نمی‌تواند مانع حمایت ترکیه از بیت المقدس و مسجدالاقصی گردد. از اسرائیل می‌خواهم تا حملات خودشان را علیه بیت المقدس و مسجدالاقصی ازسر نگیرند. حتی اگر همه جهان در قبال این حملات خاموش بماند، دولت ترکیه در مقابل آن ساکت نمی‌ایستد. ترکیه به شدیدترین شکل ممکن چنین حملاتی را محکوم می‌کند.ترکیه مسائلی را درباره اسرائیل و حملات اخیرش به اماکن مقدس در سرزمین‌های اشغالی به شورای امنیت سازمان ملل ارایه کرده و ازتمام دیپلمات‌های ترکیه در سراسر جهان می‌خواهد تا در وضعیت آماده باش قرار گرفته و کشورهای میزبان را درخصوص مساله اسرائیل و حملات اخیر آنها در سرزمین‌های اشغالی هشیار کنند.

نومان کورتولموش معاون نخست‌وزیر ترکیه نیز در نشست گروه «تماس قدس» سازمان همکاری اسلامی در مغرب،در رابطه با اقدام اخیر رژیم صهیونیستی در مسجدالاقصی اظهار داشت: " تمامی جهان طبق عادت گذشته در مقابل این حادثه سکوت خواهد کرد و در سازمان ملل نیز در این خصوص هیچ اقدامی صورت نخواهد گرفت. چرا که اسرائیل دارای حامیانی است.جهان اسلام باید این پیام را به گوش جهانیان برساند که مسجد الاقصی خط قرمز همه مسلمانان است.این اقدامات نشان دهنده بی‌احترامی اسراییل به ارزش‌های مسلمانان و نشانگر نقض آشکار تعهداتش در قبال قوانین بین‌المللی است.وی تاسیس بنیاد بین‌المللی قدس مستقر در استانبول را برای حافظت از هویت اسلامی قدس و میراث تاریخی و فرهنگی آن را پیشنهاد کرد.
وزارت خارجه ترکیه نیز در اطلاعیه‌خود تاکید کرده است ترکیه اقدامات صهیونیست‌ها در مسجدالاقصی و پلیس رژیم اسراییل در اهانت و بی‌حرمتی به ارزش‌های این مکان مقدس را به شدت محکوم می‌کند. این اقدام زشت اسرائیل که حقوق اساسی انسان‌ها و در رأس آن تقدس حرم شریف و به‌ویژه آزادی عبادت و اعتقادات مسلمانان در مسجدالاقصی را زیر پا گذاشته است، به‌هیچ‌وجه قابل‌قبول نیست. نادیده گرفتن ارزش‌های معنوی مسجدالاقصی از سوی پلیس اسرائیل را بشدت محکوم می‌کنیم.
فصیح بوزان، عضو حزب سعادت ترکیه نیز با محکوم کردن حمله سربازان اسرائیلی به مسجدالاقصی اعلام داشت دولت ترکیه باید روابط دیپلماتیک و تجاری با اسرائیل را قطع کند. سیاست‌های توسعه‌طلبانه اسرائیل که از 1948 تاکنون ادامه دارد با ورود سربازان به اولین قبله‌گاه مسلمانان از حد خود فراتر رفته است. در چنین شرایطی مهم‌ترین وظیفه مسئولین کشورهای اسلامی این است که فوراً اتحادیه اسلامی را به همراه نیروی صلح اسلامی تشکیل داده و اسرائیل را تحریم کنند. اگر کشورهای اسلامی غیر از محکوم کردن دست به اقدام دیگری نزنند، فردا ترکیه، مصر، عراق و سوریه و کشورهای دیگر به شکل کنونی باقی نخواهند ماند. کشورهای اسلامی باید همه اختلافات موجود را کنار گذاشته بدون ائتلاف وقت همکاری خود را آغاز کنند. حزب عدالت و توسعه باید فوراً فعالیت‌های دی-8 را سرعت بخشیده و در چارچوب دی-8 اتحادیه اسلامی تشکیل شود. همه کشورهایی که در اطراف اسرائیل قرار دارند و می‌توانستند در برابر این رژیم ایستادگی کنند، گرفتار مشکلات داخلی خود شده‌اند. آنکارا علی‌رغم همه چیز باید دی-8 را تأسیس کند و نیروی صلح فلسطین به رهبری ترکیه ایجاد شود. به گفته وی «همه کشورهای اسلامی از جمله ترکیه و ایران باید سرباز در اختیار نیروی صلح قرار دهند. این نیروی صلح باید طوری مجهز شود که بتواند به همه حملات اسرائیل پاسخ دهد. این نیروی صلح باید در مسجدالاقصی و غزه مستقر شود». وی از شهروندان ترکیه خواست کالاهای اسرائیل را تحریم کنند.

روسای فراکسیون احزاب عدالت و توسعه، جمهوری خلق، دمکراتیک خلق‌ها و حرکت ملی‌گرا ترکیه در پارلمان، رئیس گروه دوستی پارلمانی ترکیه و اسرائیل و سندیکاها و نهادهای مدنی مختلف ترکیه نیز ورود سربازان اسرائیلی به مسجدالاقصی را محکوم کردند.

4949