جمهوریخواهان در چند قدمی ریاست‌جمهوری

سید صاحب صادقی

مجلس سنا پس از 8 سال بار دیگر به تصاحب جمهوری خواهان درآمد تا برای اولین بار طی سالیان گذشته هر دو مجلس نمایندگان و سنا مدیریتی غیر دموکرات را تجربه کند. «دیوید پرود»، «کوری گاردنر»، «شلی مور کاپیتو»، «مایک راوندز»، «تام کاتن» و «استیو داینس» به ترتیب در ایالتهای جورجیا، کلورادو، ویرجینای غربی، داکوتای جنوبی، آرکانزاس و مونتانا به پیروزی رسیدند تا 6 ایالت سرنوشت ساز به صورت یکدست قرمز شود و آژیر هشدار برای اوباما به صدا در آید.

البته نشانه های شکست دموکرات ها از چندی پیش آشکار شده بود و آنها تقریبا امیدی به معجزه نداشتند. این رویه تاریخ سیاسی آمریکاست و به خصوص در دوران پس از جنگ سرد کنگره همواره در پایان دوران رئیس جمهور مستقر به تصاحب حزب رقیب درآمده است. اکنون نیز وضع بدین منوال است و اوبامایی که شدید ترین افول محبوبیت خود را سپری می کند در دوسال آینده باید با جمهوری خواهانی سر و کله بزند که گام نخست را برای تصاحب ریاست جمهوری 2016 پیموده اند.

تقابل ها خیلی زود آشکار شد. میچ مک کانل سناتور ایالت کنتاکی که اکنون رهبر اکثریت سنا را عهده دار شد در اولین اظهار نظر خود گفت که مردم تشنه "رهبری جدید" هستند و جان بوهنر سخنگوی مجلس نمایندگان نیز اعلام کرد که جمهوری خواهان برای پیروزی جشنی نخواهند داشت! و البته خطاب به اوباما و دولت دموکراتش گفت که وقت آن است "تصمیمات حساب شده ای" برای چالش های فراروی کشور اتخاذ شود. به این ترتیب اعلان جنگ جمهوری خواهان بسیار زودتر از آن چیزی که اوباما فکر می کرد آغاز شد.

اکنون کسانی در کنگره قدرت را به دست گرفته اند که پیش از این و در جریان بحران های اوکراین و داعش، اوباما را مایه شرم آمریکا دانسته اند. جمهوری خواهانی که تا کنون تعادل قدرت کنگره دست آنها را بسته بود و به قول نشریات آمریکایی، نتوانستند "هر بلایی می خواهند سر اوباما بیاورند". اما دو سال آینده قطعا دوران پر چالشی برای اوباما خواهد بود و بحران های متعدد داخلی و خارجی، وی را با جمهوری خواهان دست به یقه خواهد کرد. ابولا تنها جدید ترین نمونه این موارد است. قانون مهاجرت، لایحه بهداشت عمومی، مساله مالیات، نظام آموزشی، ازدواج همجنس گرایان، بیکاری و رشد اقتصادی مواردی هستند که پیش از این جمهوری خواهان را به شدت آشفته و عصبانی کرده بود. ضمن اینکه در عرصه بین الملل نیز بحران هایی نظیر افراط گرایی در خاورمیانه، تحرکات روسیه در شرق اروپا، مهارناپذیری چین و پرونده هسته ای ایران، جمهوری خواهان را شدیدا منتقد اوباما ساخته است. از نظر آنان اوباما ضعیف ترین رئیس جمهوری است که آمریکا تا به حال به خود دیده است و بی برنامگی او در عرصه سیاست خارجی، تضعیف جایگاه و موقعیت ایالات متحده را موجب شده است.

از نظر جمهوری خواهان مردم آمریکا اکنون در مقابل خود رئیس جمهوری را می بینند که میزان محبوبیت وی به کمترین میزان خود در طول ریاست جمهوری اش رسیده است. اوباما متهم است که نتوانسته است آمریکا را از ورطه اقتصادی نجات دهد، سیاست های اجتماعی و سلامت مناسبی اتخاذ کند و همچنین در فضای بین المللی رئیس جمهور ضعیفی جلوه داده است. بسیاری از رای دهندگان به اوبامای 2012 معتقدند که او در کلاف سر در گم سیاست و اقتصاد آمریکا تنها منتظر سپری شدن دوران ریاست جمهوری اش می باشد. اتهام سنگینی که رمز محاکمه وی در انتخابات 4 نوامبر بود. تنها راهبرد جمهوری خواهان در این انتخابات بازگویی عملکرد ضعیف اوباما بود.

اما این انتخابات نقطه عطفی در سیاست و مناسبات آمریکا محسوب می شود و بدون تردید در مسائل مختلف داخلی و سیاست خارجی، دولت تحت فشار یکپارچه کنگره قرار خواهد گرفت. فارغ از مسائل داخلی، جمهوری خواهان برخوردهای متفاوتی را از اوباما در قبال مسائلی چون پرونده هسته ای ایران و برخورد با روسیه و مساله داعش طلب می کنند. به ویژه در خصوص مساله هسته ای، جمهوری خواهان بر این نکته اصرار دارند که فرآیند مذاکرات با ایران باید به نقطه ای رهنمون شود که عملا تعطیلی فرآیند غنی سازی هسته ای در این کشور را در پی داشته باشد. همچنین آنان خواستارند که توافق احتمالی با ایران در کنگره به تصویب برسد. مساله ای که البته به لحاظ قانونی معتبر نیست و توافق نامه ای که آمریکا و چند کشور دیگر همزمان آن را امضا می کنند، نیازی به تایید کنگره ندارد. با این حال فشارها و البته نقشی که کنگره در ساختار تحریم ها دارد، ابزار قدرت بیشتری در اختیار آن می گذارد.

به نظر می رسد که مسائل دیگر داخلی و بین المللی نیز توسط جمهوری خواهان بازخوانی خواهد شد و حتی اگر آنان قدرت تحمیل موضع خود بر رئیس جمهور را نداشته باشند، از ابزارهای قانون گزاری جهت فشار بر وی استفاده خواهند کرد. آنان به دنبال ریاست جمهوری 2016 می باشند و در این راه می بایست اوباما را در همه ابعاد به چالش بکشند. از نظر جمهوری خواهان هر گونه موفقیت اوباما در مسائل داخلی و یا سیاست خارجی چه بهبود وضعیت اشتغال باشد و چه امضای توافق با ایران، همه به ابقای دموکرات ها کمک خواهد کرد و آنها این را نمی خواهند. اوباما در جریان انتخابات دیروز محاکمه شد و اکنون از نظر جمهوری خواهان نوبت به محاکمه دموکرات ها رسیده است. دقیقا دو سال تا نوامبر 2016 وقت باقی مانده است و از همین امروز برنامه های جمهوری خواهان برای تصاحب ریاست جمهوری به دست "رند پال" و یا "جب بوش" آخرین بازمانده امپراتوری خاندان بوش آغاز خواهد شد. در آن صورت رویارویی جب با هیلاری، تقابل "امپراتوری بوش" با "میراث محبوب کلینتون ها" دیدنی خواهد بود.

52308