انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره آمریکا روز سه شنبه 13 آبان ماه بوقت محلی با هزینه ای بالغ بر 4 میلیارد دلار در این کشور برگزار شد. نتایج شمارش آراء حاکی از آن است که مجالس نمایندگان و سنا و در مجموع کنگره تحت کنترل جمهوریخواهان درآمده است. همچنین 26 مقام فرمانداری نصیب این حزب گردید و حزب دمکرات تنها 13 فرمانداری را به خود اختصاص داد .
این در حالیست که همه رؤسای جمهوری آمریکا پس از رونالد ریگان، در حالی کاخ سفید را ترک کردند که حزب رقیب، اکثریت کرسی‌ها را در کنگره در اختیار داشت.
بسیاری از جمهوریخواهان، مبارزات انتخاباتی خود را بر حمله به رئیس جمهوری و سیاست‌های او نظیر اصلاحات در نظام درمانی کشور استوار کرده بودند، هرچند اوضاع اقتصادی از سال 2008 به این سو، همواره بهبود یافته و فضای عمومی کشور بسیار سیال است. اما بسیاری از رسانه‌هانیز تمرکز خود را بر بحران‌هایی چون ابولا و پیشروی‌های گروه داعش در سوریه و عراق معطوف کرده بودند. نظرسنجی‌های پیش انتخاباتی نشان میداد که افکار عمومی آمریکا از ماه‌ها پیش تصمیم خود را برای گرایش به جمهوریخواهان گرفته است. جمهوریخواهان به صورت موفقیت آمیزی عدم محبوبیت باراک اوباما را به سرمایه خود تبدیل کرده و از این طریق رأی‌دهندگان را به لزوم تغییر در کنگره قانع کردند.
به این ترتیب حزب جمهوریخواه آمریکا با پیروزی در این انتخابات توانست کنترل مجلس سنای این کشور را به دست گیرد تا بتواند برای اولین بار از سال 2006 به این سو، مجلس سنا و مجلس نمایندگان را تحت کنترل خود در آورد. در واقع حزب جمهوریخواه آمریکا در رقابت برای کرسی‌های مجلس سنا توانست با پیروزی در ایالت‌های آرکانزاس، کلرادو، آیوا، مونتانا، کارولینای شمالی، داکوتای جنوبی و ویرجینای غربی، کنترل مجلس سنا را از دموکراتها خارج کند. میچ مک‌کانل، سناتور جمهوریخواه به جای هری رید دموکرات، از این پس رهبری سنا را به عهده خواهد داشت. مک‌کانل توانست رقیب دموکرات خود را شکست دهد و پس از اعلام پیروزی‌اش گفت "مردم دیگر به این دولت، اعتماد ندارند".
حزب جمهوریخواه آمریکا همچنین در انتخابات مجلس نمایندگان نیز توانست به پیروزی‌هایی دست یابد و موقعیت خود را بیش از پیش تحکیم کند. در انتخابات فرمانداری‌ها نیز جمهوریخواهان موفق ظاهر شدند.
به این ترتیب با کنترل کنگره آمریکا توسط حزب جمهوریخواه، این حزب خواهد توانست در دو سال پایانی ریاست‌جمهوری باراک اوباما، نقش بیشتر و پر رنگتری ایفا کند. جمهوریخواهان با پیروزی‌های به دست آورده می‌توانند سیاست‌های مورد نظر خود را در لوایح بودجه اعمال کنند. آنها همچنین می‌توانند مانعی بر سر تائید افراد پیشنهادی اوباما برای مسئولیت‌های قضایی و اجرایی ایجاد کنند. البته نباید فراموش کرد که مشارکت در انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا معمولا پایین است و نتیجه آن غالبا به نفع حزبی که در قدرت نیست تمام میشود.
در این میان محبوبیت باراک اوباما رئیس جمهور دموکرات آمریکا نیز با رسیدن به حدود 40 درصد، به پایین‌ترین سطح خود از ابتدای ریاست جمهوری او رسیده و این امر در شکست دموکراتها بی‌تاثیر نبوده است. جمهوریخواهان در این دوره از انتخابات از این مساله نهایت استفاده را کردند و در تبلیغات انتخاباتی به نارضایتی از آقای اوباما و سیاست‌هایش اشاره کردند و گفتند که این انتخابات، همه‌پرسی برای مقبولیت آقای اوباماست.
هر چند جمهوری خواهان توانستند اکثریت کرسی های این مجلس را به دست آورند، ولی به نظر می رسد این غلبه، پیروزی چندان بزرگی برای آن ها محسوب نمی‌شود.
از سوی دیگر، این به معنای شکست رئیس جمهور آمریکا هم نیست. موفقیت اخیر جمهوریخواهان به معنای به راه افتادن موجی بزرگ برای حزب جمهوری خواه در آمریکا ایجاد نخواهدکرد، هرچند که میتواند موجب بروز امواجی کوتاه در برخی زمینه های داخلی و خارجی گردد. هرچند که در پیروزی حزب جمهوریخواه در انتخابات سنا تردیدی نیست، اما این غلبه چندان هم عظیم نیست. در واقع، دموکرات ها در انتخابات ریاست جمهوری نیز از سال 1996 در ایالت های لوئیزیانا و آرکانزاس و در ایالت جرجیا از سال 1992 و ایالت آلاسکا از سال 1964 به بعد نیز نتوانسته بودند آراء لازم را کسب نمایند. لذا شکست دموکرات ها در انتخابات دو روز گذشته کنگره در این ایالت ها آنگونه که باید تعجب آور و غیرمنتظره نیست. فی الواقع، اعتبار دموکرات ها در ایالت های مذکور اخیراً از سیر نزولی برخوردار بود و جمهوریخواهان نیز تلاش و دلارهای قابل توجهی را به منظور کسب کرسی های ایالات مذکور مصروف داشتند.
از سوی دیگر در ایالت های ویرجینیا و فلوریدا نیز که دموکرات ها در انتخابات فرمانداری در آنها با چالش مواجه شدند، همواره آرایی با نوسان فراوان داشته اند و در انتخابات کنگره نیز همین نوسان تکرار شد.
با توجه به چنین برداشتی از نتیجه انتخابات دو روزگذشته و در نظرگرفتن سبقه تاریخی نتایج انتخابات، میتوان گفت این انتخابات به منزله همه پرسی برای تأیید باراک اوباما نبود و اگر هم بود، بی نتیجه باقی ماند. نظرسنجی ها حاکی از آن است که افکار عمومی در مواردی کلیدی همچون لایحه خدمات درمانی، اصلاحات قانون مهاجرت، افزایش حداقل دستمزدها و شمار دیگری از موضوعات، بیشتر به مواضع اوباما تمایل دارد تا جمهوری خواهان. درعین حال شمار اندکی از آمریکایی ها باور دارند اوباما بتواند واقعاً این مسائل را به سرانجام برساند.
با این وجود، نمی توان سال 2014 را سال تأیید جمهوریخواهان از سوی مردم دانست. اگر به نظرسنجی اخیر شبکه خبری سی‌ان‌ان توجه شود که بر اساس آن 8 نفر از هر 10 آمریکایی از نحوه عملکرد کنگره و 6 نفر از هر 10 نفر از عملکرد اوباما ناراضی هستند و44 درصد از پاسخگویان در نظرسنجی، دیدگاه مثبتی به دموکرات ها ابراز داشته اند، در حالی که نظر مثبت به جمهوری خواهان 40 درصد است، این مفهوم بیشتر قابل درک خواهد بود.
هر چندکه تغییر رهبری سنا به نفع جمهوریخواهات تغییری مهم به شمار می رود، اما از لحاظ تغییرات ماهوی در ساختار قانونگذاری، رخداد خاصی محسوب نمی شود. چرا که اکثریتی که جمهوری خواهان به دست آوردند، اکثریت قاطعی نیست و تجربه کنترل آن ها بر مجلس نمایندگان حکایت از آن دارد که رهبری آنها در سنا آنگونه که باید نمی‌تواند برای حزب جمهوریخواه کارآمد باشد، بویژه آنکه اگر جمهوریخواهان در مورد موضوعی مصر باشند که مطلوب دموکراتها نباشد، رئیس جمهور می تواند با استفاده از حق وتو تلاش آنها را خنثی کند و در چنین شرایطی اتهام دموکرات ها به جمهوریخواهان مبنی بر عدم همراهی مجلس نمایندگان با دولت روی دیگر سکه اتهام جمهوریخواهان به اوباما و حزب دموکرات مبنی بر بی اعتنایی رییس جمهور به کنگره خواهد بود.
باید در نظر داشت که دوره دوم ریاست جمهوری اوباما، بیشتر به صورت حرکت از بحرانی به بحران دیگر جریان داشته است. بسیاری از این بحران ها، همچون مسائل مربوط به آژانس امنیت ملی آمریکا و سرویس امنیتی کاخ سفید، چالشهایی بودند که خود دموکراتها موجد آن بودند و در مواردی همچون لایحه کنترل سلاح پس از واقعه تیراندازی در نیوتاون ایالت کنتیکت هم اوباما نتوانست قوه مقننه را با خود همراه کند. از سوی دیگر، در مواردی مانند اصلاحات قانون مهاجرت هم که اوباما درباره آنها موضعی نگرفت، سبب واکنش منتقدان شد.
نتیجه انتخابات اخیر با توجه به آنکه دو سال از دوره ریاست جمهوری اوباما باقی مانده است و اطلاق اصطلاح "میان دوره ای "به این انتخابات به همین دلیل است که همواره در میان دو انتخابات ریاست جمهوری برگزار میشود هرچند که تاثیراتی در عرصه داخلی و خارجی امریکا میتواند برجای بگذارد اما به دلیل برخورداری امریکا از یک سیستم سیاسی با چارچوب منافع ملی، در عرصه خارجی از تأثیر کمتری نسبت به عرصه داخلی برخوردار خواهد بود .
به نظر میرسد فشار کنگره بر اوباما در حمایت بیشتر ازاسراییل، تحریم بیشتر علیه روسیه، افزایش حملات علیه داعش و مبارزه با تروریسم جهانی (به رغم ایفای نقش در ظهور برخی از این گروهها)، حمایت بیشتر از کره جنوبی در مقابل کره شمالی، نفوذ بیشتر در عراق و افغانستان، افزایش اقدامات علیه دولت سوریه، نزدیکی بیشتر با اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس، تنظیم استراژیهای نوین در راستای مهار چین و اتحادهای غیرهمسو با امریکا در جهان بویژه در منطقه خارج نزدیک خود، جلب بیشتر کشورهای همسو در آسیا بویژه با هند افزایش یابد.
هرچند که باتوجه به زمان اندک باقی مانده از دوره ریاست جمهوری اوباما و برخورداری وی از حق وتو از رهگذر نظام ریاستی حاکم بر امریکا و همینطور پیچیدگیهای فراوان بحرانهای موجود در منطق مختلف جهان، علی الخصوص در خاورمیانه، احتمال بروز تحول قابل توجه، چندان زیاد نیست.
و اما در رابطه با مسایل مرتبط با جمهوری اسلامی ایران و در رأس آن موضوع مذاکرات هسته ای احتمال اتخاذ مواضع تند علیه ایران از سوی کنگره امریکا به رهبری جمهوریخواهان اندک نیست، اما احتمال بازگشت اوضاع به گذشته و اعلام شکست مذاکرات از سوی آمریکا اندک است و در صورت افزایش فشار بر اوباما از سوی جمهوریخواهان و درصورت عدم وتوی مصوبات احتمالی از سوی اوباما و تعلیق 120 روزه تحریمها، این احتمال وجود خواهد داشت که تا سوم آذر پیمان جامع به امضاء طرفها نرسد و زمان مذاکرات با هدف حل چنداختلاف محوری و در رأس آنها حجم غنی سازی اورانیوم زیر 5 درصدی، تعداد سانتریفیوژها، زمان اعمال محدودیتها و چگونگی لغو تحریمها برای دوره ای کوتاه تمدید گردد.
به موازات تلاش کنگره مبنی بر فشار بر ایران، جمهوریخواهان بر تقویت محور ضد ایران با مشارکت کشورهای عربی و غربی از سوی اوباما اصرار خواهند ورزید و در این بازی اسراییل نیز نقش برجسته تری ایفا خواهد کرد.
نهایت اینکه فشارهای حداقل لفظی و تاحدودی اعمال محدودیتها علیه ایران از سوی کنگره امریکا در ارتباط با سوریه، فلسطین، لبنان و مسایل حقوق بشری بیشتر خواهد شد.
نظر شما