چرا کوبانی تنها مانده است؟/ مدیرکل اسبق خاورمیانه وزارت خارجه پاسخ می‌دهد

سعید جعفری پویا: منطقه ای که از ابتدای بحران داعش به صورت ویژه ای مورد توجه عمومی جهان بود، حالا به مرز سقوط رسیده است و حتی برخی کوبانی را هم به لیست مناطق تحت کنترل داعش افزوده اند. کوبانی درگیری های تمام عیاری را با گروه موسوم به دولت اسلامی پشت سر می گذارد و شواهد و قرائن حاکی است عموم بازیگران منطقه ای و بین المللی هم از سقوط این منطقه ناراحت نیستند. 

قاسم محبعلی، مدیرکل اسبق خاورمیانه وزارت خارجه می گوید: آمریکا و متحدین عربش ترجیح می دهند داعش کوبانی را فتح کند تا از این طریق ضربه دیگری به اسد وارد آید و پس از شکست دولت اسلامی در عراق اعضای ائتلاف به سمت کوبانی و کردستان سوریه رهسپار شوند. در ادامه مشروح گفتگوی خبرآنلاین با دیپلمات پیشین وزارت خارجه را می خوانید:

به نظر می رسد مطابق پیش بینی ها ائتلاف جهانی علیه داعش نتوانسته توفیقی کسب کند و گروه موسوم به حکومت اسلامی همچنان به پیشروی خود ادامه می دهد. شرایط برای مقابله با داعش را چگونه می بینید؟
طبیعی و قابل پیش بینی بود که این ائتلاف و اینگونه اقدامات محدود هوایی نتواند گروهی مانند داعش را محدود کند. گروهی که منظم و متمرکز نیست و در مناطق شهری و پرجمعیت پخش شده اند. در نتیجه وقتی حمله هوایی صورت می گیرد آنها در زیر زمین ها و نقاط امن دیگر پنهان می شوند. در نتیجه ما شاهدیم که عملیات هوایی خیلی کارگر نبوده و تنها محدود به ضربه زدن به منابع مالی این گروه شده است.

با توجه به اینکه امروز داعش با چند ماه قبل تفاوت های زیادی داشته است و زمین هایی که تصاحب کرده است فضای مانور بیشتری به این گروه داده، کار را برای مقابله و محدود کردن این جریان دشوارتر نکرده است؟
همینطور است. اساسا حمله هوایی برای این مقابله با این جریان مثمرثمر نیست. باید راه زمینی تعریف کرد. شما اگر معادلات در عراق را رصد کنید می بینید که جز در جاهایی که درگیری های نظامی زمینی با داعش صورت گرفته موفقیتی حاصل نشده است. بر همین اساس غرب عراق از زمان مجادله با دولت اسلامی همیشه ناآرام بوده است. در حال حاضر هم غرب رود دجله و شرق فرات اگر نگوییم به صورت کامل تا اندازه بسیار زیادی در دست داعش است. در نتیجه این سرزمین های گسترده که اکثرا هم به صورت صحرا و کوهستان هستند فضای مساعدی را در اختیار این گروه قرار داده که انجام هرگونه عملیات علیه آنها را دشوار کرده است.

اوضاع در کوبانی به شدت خطرناک است و داعش جنایات فراوانی در این منطقه صورت می دهد اما نکته ای که به نظر مورد توجه قرار نگرفته، پیچیدگی های این منطقه است. مسائلی از قبلی رقابت میان گروه های کردی (از قبیل دولت اقلیم و پ.ک.ک) شرایط در کوبانی را بغرنج تر نکرده است؟
مسئله کوبانی در هم تنیدگی خاصی دارد که باعث پیچیده شدن این منطقه گشته است. کردهایی که در کوبانی هستند هم پیمانی نزدیکی با پ.ک.ک دارند و این اتحاد سبب می شود به صورت بالقوه مقابل ترکیه قرار گیرند. بنابراین ترکیه علاقه مند است کوبانی تضعیف شود. این روزها این امر به خوبی توسط داعش صورت می پذیرد. اساسا پیش از این هم قابل پیش بینی بود که ترکیه از این روند استقبال کند چراکه با توجه به موقعیت ژئوپلتیکی کوبانی تنها از طریق ترکیه می توان به این منطقه کمک کرد امری که محقق نشده است و ترک ها یا مرز خود را بسته اند و یا شرایط را به نحوی مدیریت کرده اند که امکان کمک رسانی به کردها وجود نداشته باشد.
از سوی دیگر اعراب و جریان های سنی هم از اتفاقاتی که برای کوبانی رخ داده ناراضی نیستند چرا که نمی خواهند کردها به یک سرزمین مستقل دست یابند. این پیچیدگی ها باعث شده وضعیت این منطقه چنین بحرانی شود. ضمن اینکه راه خروجی برایش متصور نیست و فقط ترکیه می تواند اوضاع را بهبود دهد که آن هم بعید به نظر می رسد. نهایتا ترکیه پس از اینکه کردهای کوبانی نابود شدند و منطقه به صورت کامل به دست داعش افتاد احتمالا با فشار جامعه بین المللی وارد عمل خواهد شد و با داعش مبارزه خواهد کرد.

در خصوص سیاست دولت اقلیم در قبال کوبانی هم حرف و حدیث های زیادی مطرح است. پیش از اینکه داعش در عراق با اقلیم درگیر شود، کردهای عراق هیچ حمایتی از کردهای کوبانی به عمل نیاوردند و گفته شد چون آنها گرایش به پ.ک.ک دارند دولت اقلیم حاضر نیست کمکی به آنها بکند. سیاست های حزب دموکرات کردستان را در قبال بحران کوبانی چگونه می بینید؟
مسئله دولت اقلیم هم با پیچیدگی هایی همراه است. دولت اقلیم نیک می داند که یکی از مهمترین راه های ارتباطی اش با جهان و صدور منابع انرژی اش ترکیه است. بنابراین و با عنایت به جریان داشتن گرایش به پ.ک.ک در کوبانی از ابتدا نخواسته اقدامی انجام دهد که آنکارا را ناراحت کند. در نتیجه در این خصوص بسیار با احتیاط عمل کرده است و اقدام قابل توجهی برای نجات کوبانی از ابتدای امر انجام نداده است. ضمن اینکه اساسا گرایش ها در میان جریان های کردی متنوع و متکثر است و هر یک از این گروه ها کشور خاصی را مقصر می دانند و هیچ همخوانی و همراهی در خصوص گرایش داشتن به کشور دیگر میان آنها وجود ندارد. این چند دستگی هم خود بر شدت بحران افزوده است.

با تمام آنچه ذکر شد آینده کوبانی را چطور می بینید؟ آیا باید منتظر سقوط این منطقه در آینده نزدیک باشیم؟
هرچند به دلیل شرایط ویژه ای که اکنون در کوبانی جریان دارد اطلاعاتی که از این منطقه می آید چندان دقیق نیست اما به نظر می رسد کوبانی سقوط کرده است و از نظر نظامی داعش توانسته تفوق خود را بر این منطقه ایجاد کند و درگیریها تنها در سطح محدود و شهری و پراکنده است. ضمن اینکه آمریکا و اعراب هم دغدغه سقوط نکردن کوبانی را نداشته اند. آنها ضمن اینکه می خواهند با داعش مبارزه کنند اما در عین حال نمی خواهند اقداماتی را انجام دهند که به سود اسد باشد. در نتیجه بی تمایل نیستند که داعش کوبانی را در دست بگیرد و با حضورش در منطقه اسد را تحت فشار قرار دهد و بعد از اینکه ائتلاف توانست داعش را در عراق شکست دهد تمرکز خود را بر کوبانی قرار دهد.

52308