سعید جعفری پویا
«زمان آن فرا رسيده است که شکاف داخلي را به صفحات تاريخ بفرستيم و صفحه جديدي در راستاي همبستگي و مبارزه براي احقاق حقوق خود باز کنيم.» این‌ها را نایب‌رئیس دفتر سیاسی حماس می‌گوید. پس از حصول توافق میان حماس و فتح. دو جنبش اصلی فلسطینی که سال‌هاست با اسرائیل می‌جنگند. هر دو هدف مشترکی دارند، اما تاکتیک‌ها متفاوت بوده است، یکی بر اسلحه تاکید دارد و آن یکی بر دیپلماسی. حالا اما می‌گویند که تصمیم گرفته‌اند اختلافات را به تاریخ بسپارند و فصل جدیدی را رقم بزنند. فصلی که البته پیش‌تر هم رقم خورده بود، اما عاقبتی جز جدایی و ناکامی با خود به همراه نخواهد داشت. حسن هانی زاده می‌گوید این ائتلافی استراتژیک است تا اوضاع نابسامان غزه سر و سامانی بیاید و با کنترل امور توسط فتح، جهان کمک‌های خود را به این سرزمین بحران‌زده گسیل سازد تا حماس بتواند دوباره در عرصه مبارزه حضور فعالی داشته باشد. این کارشناس مسائل خاورمیانه در گفتگو با خبر آنلاین البته تاکید می‌کند که این بار هم توافق و تفاهم، محکوم به شکست است و پس از اندک زمانی از هم خواهد پاشید.
توافقنامه میان فتح و حماس را چگونه تفسیر می‌کنید؟ با توجه به اینکه این دو گروه از دیرباز اختلافات اساسی با یکدیگر داشته‌اند، چه عامل و عواملی سبب شده دوباره با یکدیگر متحد شوند؟
همان طور که شما اشاره کردید از گذشته اختلاف نظر شدیدی میان فتح و حماس وجود داشته و حتی تجربیات پیشین هم نشان می‌دهد این اتحادها ناکام بوده است. پیش‌تر هم که قرار شده بود جبهه ملی علیه رژیم صهیونیستی تشکیل شد تا روندها مربوط به مشارکت اراضی مربوط سال 1967 مورد توجه قرار گیرد، جنبش فتح به تعهدات خود عمل نکرد و در نهایت فروپاشی آن دولت مشاهده گردید. بعد از جنگ 51 روزه غزه هم حماس و فتح تصمیم گرفتند که دوباره اتحادی با یکدیگر تشکیل دهند تا فتح به عنوان نماینده گروه‌های فلسطینی در مجامع بین‌المللی پیگیر حقوق آن‌ها باشد و در دادگاه‌های بین‌المللی علیه سران رژیم صهیونیستی طرح دعوا نماید و آن‌ها را به دلیل ارتکاب جنایات جنگی تحت تعقیب قرار دهند. بر این اساس به نظر می‌رسد که هدف اصلی از تشکیل این دولت مشترک اتحاد بر سر پیگیری حقوق فلسطینیان و همچنین بهبود اوضاع نوار غزه است. بنابراین این توافقنامه بیشتر جنبه حقوقی دارد تا تمام گروه‌های فلسطینی مدارک و شواهد خود را به فتح ارائه نمایند تا این گروه به عنوان نماینده قانونی آن‌ها در مجامع بین‌المللی موضوع عدم رعایت حقوق فلسطینیان را پیگیری نماید.
با توجه به اینکه در آتش بس اخیر اسرائیلی‌ها تاکید داشتند که کنترل غزه نباید در دست حماس باشد، این توافقنامه را تا چه اندازه می‌توان متأثر از فشار اسرائیلی‌ها دانست؟
کشورهای منطقه و همچنین جهان فشار زیادی هم روی حماس و هم روی فتح وارد کردند که حماس کنترل نوار غزه را نداشته باشد و غزه هم به سرنوشت کرانه باختری دچار شود. بر این اساس طبیعتاً قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی اصرار دارند که از ادامه فعالیت‌های مسلحانه حماس جلوگیری کنند. اما من بعید می‌دانم چنین تلاشی قرین موفقیت باشد و حماس همچنان همچون گذشته به اقدامات خود ادامه خواهد داد.
مطالعه و بررسی تاریخی روابط میان فتح و حماس نشان می‌دهد که توافقات پیشین میان این جریان عمر چندانی نداشته و پس از اندک زمانی به جدایی انجامیده است. بر این اساس آیا سرنوشتی مشابه در انتظار توافق تازه نخواهد بود؟
قطعاً سرنوشت این توافقنامه محکوم به شکست است. از آنجایی که حماس و فتح اختلاف دیدگاه شدیدی با هم دارند به نظر می‌رسد پس از مدتی این دو گروه در آینده دچار اختلاف خواهند شد و راه خود را از یکدیگر جدا خواهند کرد. به عنوان مثال یکی از پیش‌شرط‌های حماس این است که همچنان سلاح‌های خود را داشته باشد ولی فتح با این مسئله مخالف است. در نتیجه من فکر می‌کنم پس از اندک زمانی این توافقنامه هم به پایان خواهد رسید و تغییری در روندهای جاری در روند تحولات سیاسی فلسطین و به ویژه غزه ایجاد نخواهد کرد.
بر این اساس و با توجه به اینکه حماس در این توافقنامه اختیار را به فتح تفویض کرده است، دست برتر را از دست نمی‌دهد و کنترل امور به دست فتح نمی‌افتد؟
واقعیت این است که حماس به صورت تاکتیکی و برای برون‌رفت از وضعیت بحرانی فعلی ناچار شد این توافقنامه را بپذیرد. اوضاع در غزه مساعد نیست و این سرزمین احتیاج با بازسازی اساسی دارد. بر این اساس حماس برای ادامه مبارزه به حمایت‌ها و کمک‌های بین‌المللی نیازمند است. در نتیجه حماس با تصمیمی تاکتیکی تصمیم گرفته با فتح توافق کند تا در پرتو این صلح کمک‌ها بین‌المللی غزه را از این وضعیت نابسامان خارج کند. هرچند تلاش فتح هم این است که با آرام نگاه‌داشتن غزه، رضایت رژیم صهیونیستی و همچنین قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را کسب نماید. اما در مجموع من اتخاذ این رویکرد از سوی حماس را بیشتر تاکتیکی و کوتاه مدت می‌بینم.
49308
نظر شما