معاون عمرانی وزیر آموزش و پرورش: یک سوم مدارس نیاز به مقاوم سازی دارند/سال ۹۴ خداحافظی با بخاری نفتی

مینا افشار: اگر تا همین اوایل دهه هشتاد پشت نیمکت های زهوار در رفته کلاس، نشستن برای بسیاری به مثابه امری عادی تلقی می شد، در حال حاضر حداقل استاندارد برای مدارس مطالبه ای عادی برای خانواده ها به شمار می آید که می خواهند فرزندانشان را ۹ ماه راهی مدرسه کنند. دیگر کلاس های بدترکیب که رنگ دیوارهایشان با دستکاری دانش آموزان رفته است و دلنوشته هایی که بار خاطرات نسل های مختلف را به دوش می کشد چندان با الگوهای مناسب آموزشی همخوانی ندارد.

در کنار این موارد که به شکل ظاهری مدارس ارتباط دارد، ساخت مدرسه هایی با بهره گیری از علم نوین در ساخت سازه ها یک مطالبه عمومی است که بر اساس آن  یک سقف مستحکم، «طاق» بالای سر دانش آموزانی باشد که قرار است آینده این سرزمین را بسازند. از سوی دیگر بهره گیری مدارس از امکانات به روز مانند انواع آزمایشگاه و سالن های آموزشی برای تسهیل فرآیند یادگیری از اصلی ترین نیازهای مدارس است که توسط سازمان نوسازی مدارس دنبال می شود. برآیند برداری تمامی این موارد در کانونی جمع می شود تحت عنوان «نوسازی مدارس» که نبودش می تواند زمینه وقوع اتفاق های تلخی مانند حادثه شین آباد یا مدارس حادثه دیده از زلزله منطقه ارس را به حداقل برساند.

برای کنکاش درباره نوسازی مدارس به سراغ مرتضی رئیسی، معاون عمرانی وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نوسازی مدارس ایران رفتیم. او می گوید: «امسال بیش از ۲۸ هزار مدرسه به سیستم گرمایشی استاندارد مجهز شده و ۹۵۰ پروژه فضای آموزشی به بهره برداری رسید.»

این گفت و گو که در آستانه بازگشایی مدارس انجام شده یک روایتی است از ظرفیت سخت افزاری مدارس کشور که متن  آن را می توانید در ادامه بخوانید: 

رسیدن مهر و به دنبال آن بازگشایی مدارس برای بسیاری از خانواده ها در خرید لوازم التحریر تازه و پوشاک جدید تعریف می شود. قاعدتا یکی از فاکتور هایی که می تواند زمینه تداوم این دلخوشی را فراهم کند ایمن سازی مدارس و در تعریفی وسیعی تر استانداردسازی آن است. این عامل برای آغاز سال تحصیلی جدیدچه وضعیتی دارد؟ آیا دانش آموزان با بازگشایی مدارس استانداردهای قابل تامل تری را مشاهده می کنند؟  

امسال بیش از 160 هزار دانش آموز از فضاهای جدید استفاده می کنند و در مدارس استاندارد مستقر می شوند. برای تجهیز مدارس جدید اقداماتی انجام شده و مشکلی برای تأمین تجهیزات جایگزین برای اول مهر وجود ندارد.

یعنی به لحاظ تجهیزات مشکلی وجود ندارد؟ 

 در سال تحصیلی 93-94 از نظر تجهیزات بهتر از سال های قبل هستیم و مشکلی از نظر کمبود فضای آموزشی در شروع سال تحصیلی نخواهیم داشت. امسال دو سوم دانش آموزان کشور در مدارس کاملاْ مستحکم و استاندارد و کاملاْ مقاوم در مقابل زلزله مشغول تحصیل خواهند بود و یک سوم دانش آموزان در مدارسی هستند که بیشتر نیازمند مقاوم سازی هستند. این مدارس به عبارتی تخریبی نیستند ولی با استانداردها فاصله دارند. یک بخشی از این یک سوم هم در مدارس تخریبی مشغول به تحصیل هستند. این مشکلات بیشتر در تهران و سایر کلانشهرهای کشور و بافت های فرسوده شهری دیده می شود. خوشبختانه در مناطق محروم کشور وضعیت فضای آموزشی از لحاظ سرانه آموزشی و هم از نظر استحکام بسیار بهتر از شهرهایی هستند که جمعیت قابل توجهی دارند و دارای بافت های فرسوده هستند.

سوالی که پیش می آید این است که تکلیف مدارس فرسوده چیست؟ به هر حال یک روی سکه نوسازی و مقاوم سازی برخی مدارس است که اتفاق خوبی است اما روی دیگر همین مدارس فرسوده است. در این رابطه اقدامی شده است؟

در حقیقت عمده فعالیت های وزارت آموزش و پرورش در بخش عمرانی طی سال های اخیر، امسال و سال های آتی افزایش سطح ایمنی مدارس هست. به عبارتی کاهش مدارس تخریبی، کاهش مدارس نیازمند مقاوم سازی و استانداردسازی سیستم گرمایشی مدارس کشور و... کاملاْ در راستای افزایش سطح ایمنی مدارس است. باوجود تمام اقداماتی که انجام شده و توجهی که نظام جمهوری اسلامی ایران به موضوع ایمنی مدارس داشته است، همراه با مساعدت هایی که مجلس داشته هنوز هم یک سوم دانش آموزان در مدارس عمدتاْ نیازمند مقاوم سازی و در درجه دوم مدارسی که نیازمند تخریب و بازسازی هستند مشغول به تحصیل هستند. رویکرد کلی بخش عمرانی آموزش و پرورش کاهش این مدارس است. طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۸۵ که یک اعتبار ۴ میلیارد دلاری برای حذف مدارس تخریبی و مدارس نیازمند به مقاوم سازی مصوب شد. ۴ میلیارد دلار در حقیقت بر اساس برآورد سال ۱۳۸۴ بود و خوشبختانه از محل مصوبه تاکنون ۵ هزار میلیارد تومان به وزارت آموزش و پروش پرداخت شده است و همین موضوع سبب شده در حقیقت تعداد دانش آموزانی که در مدارس تخریبی و نیازمند به مقاوم سازی در سال ۸۵ مشغول تحصیل بودند و طبق آمار این دو سوم دانش آموزان را شامل می شد، در پایان سال ۹۲ این آمار به یک سوم  کاهش پیدا کند.

قاعدتا تا این چنین پروژه های مطرح است بی تردید موضوع تامین بودجه مطرح می شود. به لحاظ تامین هزینه برای این اقدام هایی که اشاره کردید مشکلی ندارید؟ 

خوشبختانه طبق تفاهم نامه ای که با معاونت برنامه ریزی و وزارت راهبردی ریاست جمهوری انجام شده و طبق موافقت نامه ای که مبادله شده است، برای این طرح عظیمی که تصمیم نظام جمهوری اسلامی بوده، قرار است ۸ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان پرداخت شود.

چه قدر از این مقدار را دریافت کردید؟

 از ۸ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان، تا این لحظه ۵ هزار میلیارد تومان پرداخت شده است و انشالله طی سال های آتی با پرداخت ۳ هزار ۳۰۰ میلیارد تومان، بتوانیم به یک نقطه مطلوبی از نظر ایمنی مدارس در مقابل زلزله و سایر حوادث برسیم. تحقیقات نشان می دهد، زمین لرزه و اتفاقاتی که در این یکی دو سال گذشته رخ داد، مدارس کمترین صدمه را دیدند، مخصوصاْ مدارسی که بازسازی شده بودند. این مدارس تخریبی که عملیات بازسازی آنها انجام شده، بدون صدمه اساسی بودند و بعد از زلزله آماده تشکیل کلاس و ورود دانش آموزان بودند. 

اگر قرار باشد کمی تر صحبت کنیم و با عدد و رقم حرف بزنیم امسال چند درصد مدارس در آستانه ساخت و نوسازی هستند؟ 

۶ هزار ۸۰۰ طرح نیمه تمام در سال گذشته داشتیم. عمده سیاستگذاری ما از سال گذشته تکمیل طرح های نیمه تمام بود. این ۶ هزار و ۸۰۰ طرح تاکنون به ۵ هزار و ۴۰۰ طرح کاهش پیدا کرده است. از مهرماه سال گذشته تاکنون حدود یک هزار و ۴۰۰ طرح نیمه تمام در کشور جمع آوری شده که از این تعداد ۹۵۰ طرح طی ۶ ماه گذشته انجام شده است. در مهر امسال ۹۵۰ طرح جدید با ۵ هزار و ۷۰۰ کلاس درس و زیربنای ۷۵۰ هزار مترمربع در نقاط مختلف کشور تحویل می دهیم. برای ساخت و تجهیز این طرح ها بیش از ۷۰۰ میلیارد تومان اعتبار هزینه شده است. با تخفیف خوبی که معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری در بحث اجرای عمرانی مدارس به ما داده است برنامه ما هم در نیمه دوم سال در حقیقت تحویل حداکثری از این ۵ هزار و ۴۰۰ طرح است. البته در این راستا با توجه به بند ب تبصره ۱۳ قانون بودجه سال ۱۳۹۳ که به  وزارت آموزش و پروش اجازه داده شده است طرح های نیمه تمام را  به خیرین  واگذار کند، این اتفاق می افتد و برخی مدارس را خیرین از منابع خود تکمیل می کنند و نامگذاری طرح ها هم به نام خیرین خواهد بود.

استقبال خیرین چطور بوده است؟ 

 یکی از سیاستگذاری های جدی در واقع واگذاری طرح ها به خیرین است. طی این ۶ ماه ۱۶۸ طرح نیمه تمام دولتی را واگذار کردیم به خیرین، یعنی به جای اینکه خیرین طرح های جدید در کشور شروع کنند آنها را ترغیب و تشویق کردیم به صورت مشارکتی طرح های نیمه تمام دولتی را زودتر آماده و تکمیل کنند. البته طرح های مورد نیاز فوری آموزش و پرورش که در مناطقی قرار دارد که جمعیت قابل توجه دانش آموزی بعد از تکمیل خواهند داشت. انشالله این سیاست را ادامه خواهیم داد که با استفاده از منابع دولتی و کمک های خیرین طرح های نیمه تمامی که اشاره کردم (۵ هزار و ۴۰۰ طرح) تحویل حداکثری از این طرح ها داشته باشیم. ضمن اینکه تا تکمیل این طرح برای شروع طرح های جدید خودداری خواهیم کرد.

دولت گذشته زیر بار تعهدی به نام مسکن مهر رفت که عملا در دولت یازدهم به دفعات از سوی وزیر راه و شهرسازی به نقد کشیده شده است. حتی آقای آخوندی در گفت و گوی ویژه خبری به صراحت تاکید کرد به مسکن مهر اعتقادی ندارد. بخش عمده ای از مشکلات مسکن مهر هم به فقدان امکان ارتباط پیدا می کند. مشکلاتی مانند تامین آب، گاز و برق مطرح بوده است اما حالا این سوال پیش می آید مواجه مسکن مهر با مدرسه چگونه است؟ مشکلی در این رابطه وجود دارد؟ 

با برنامه ریزی ها و پیگیری هایی که انجام شده است و شناسایی نقاط بحرانی که عمدتاْ در اطراف شهرتهران وجود داشت مثلاْ در شهر پرند خوشبختانه مشکلی وجود ندارد و مهر امسال از این نقاط هم عبور خواهیم کرد و دانش آموزان از فضای آموزشی کافی برخوردار خواهند بود. منتهی برای سال آینده از همین الان باید تصمیم گرفت. جلساتی در نهاد ریاست جمهوری برای تأمین زیرساخت های مسکن مهر در حال برگزاری است و یکی از زیرساخت های مهم موضوع تأمین فضای آموزشی است و در واقع قرار است اعتبار یا تدبیری اندیشیده شود که انشالله برای مهر ۹۴ مشکلی نداشته باشیم. ولی به عنوان یک واقعیت با توجه به تعداد زیاد مسکن مهر که در دست اجرا است در سراسر کشور باید تدبیری اندیشییده شود که فضای آموزشی مورد نیاز تأمین  شود. برآوردهای مورد نیاز انجام شده و فضا و اعتباری که نیاز است در جلسات با وزارت آموزش و پرورش و وزارت راه و شهرسازی و سایر مراجع  انجام شده و با پیگیری های مکرر سعی بر این است در مهر ۹۴ هیچ گونه مشکلی از نظر تأمین فضای آموزشی نداشته باشیم.

باز هم اگر بخواهم کمی تر صحبت کنیم آمارهایی که از وضعیت مدارس در مسکن مهر دارید چگونه است؟ 

در نقاط مختلف متفاوت هست. مثلاْ در پرند ۷۲ کلاس درس نیاز بود و این نیاز تأمین شده است. در پردیس و مناطق دیگر هم به همین صورت تأمین شده است. ولی در مجموع استان بحرانی در کمبود فضای آموزشی استان تهران بود  که خوشبختانه با پیگیری های انجام شده دیگر مشکلی از نظر تأمین فضای آموزشی وجود نخواهد داشت. البته حرف من مبنی بر این نیست که همه مدارس در طرح مسکن مهر یک نوبته هستند، بخشی از این مدارس دو نوبته اداره می شوند ولی هیچ دانش آموزشی بدون فضای آموزشی و کلاس درس نخواهد بود.

یک طرحی هم که ظرف چند سال گذشته خبرسازی کرده «هوشمندسازی مدارس» است. در این رابطه اتفاقی در حوزه فعالیتی شما تعریف شده است؟ 

هوشمند سازی مدارس اعتبارش در اختیار ما نیست و به عهده وزارتخانه هست. در حقیقت سیاست های مربوط به استفاده از فناوری های نوین باید توسط وزارت آموزش و پروش تعیین شود. اقدامی که ما انجام می دهیم در واقع تکمیل طرح های نیمه تمام و تجهیز طرح های جدید است و تجهیزات مورد نیاز برای طرح های جدید در اول مهرماه انجام شده و از نظر تأمین و تجهیزات هم خوشبختانه مشکلی وجود ندارد، حتی بیش از نیاز تأمین شده است. 

یک موضوع بسیار با اهمیت وجود دارد و آن هم گرمایش مدارس است. حادثه تلخ شین آباد هنوز از خاطر بسیاری از ما پاک نشده است. داغ این اتفاق آنقدر به دل مانده که حتی رئیس دفتر رئیس جمهوری در دولت یازدهم با حادثه دیدگان آن دیدار کرد. آیا راهکاری برای از بین رفتن این نگرانی ناشی از ناکارآمدی سیستم گرمایش مدارس در دستور کار قرار دارد یا خیر؟ 

استاندارد سازی سیستم های گرمایشی مدارس از ابتدای سال در دستور کار قرار گرفت. گرمایش ۱۵۰ هزار کلاس درس در فصل سرما با استفاده از بخاری نفتی و گازی بود که استاندارد مناسبی نداشت و نیازمند سیستم حرارت دائم و استاندارد بودند. 

در دستور کار قرار گرفتن قابل احترام است، اما اتفاقی جدی تا کنون در این رابطه افتاده است؟ 

خوشبختانه دولت و سایر نهادها ۱۴۶ میلیارد تومان برای استانداردسازی سیستم های گرمایشی مدارس در اختیار قرار داد. با اعتبارات مذکور ۲۸ هزار کلاس درس را به سیستم گرمایشی استاندارد مجهز کردیم. در مدارس بزرگتر از رادیاتور و موتورخانه استفاده شد و در مدارس کوچکتر از پکیج و رادیاتور استفاده کردیم. همچنین ۳۰۰ میلیارد تومان از عواید دریافتی بابت گاز مصرفی توسط مجلس تصویب شده است و بیش از ۶۰ میلیارد تومان در اختیارمان قرار گرفت. در این مصوبه بخاری های نفتی و گازی خارج شده اند. طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی، برنامه ریزی شده تا پایان امسال، ۴۷ هزار کلاس درس به سیستم گرمایشی استاندارد مجهز شود. عملاْ اگر این ۳۰۰ میلیارد تومان از سوی معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری تخفیف پیدا کند، می توانیم این امید را داشته باشیم که تا پایان سال نیمی از کلاس های درس کشور که سیستم گرمایشی و گرمای مورد نیاز در فصل سرما به وسیله بخاری تأمین می شود، سیستم های حرارتی کاملاْ استاندارد جایگزین آنها شود. در واقع سال ۹۵ هم با توجه به برنامه ریزی هایی که صورت گرفته، انشالله اگر ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار دیگر در اختیارمان قرار بگیرد تا پایان سال مالی ۹۴ کلاس های درسی که نیازمند سامانه حرارتی دائم هستند با بخاری نفتی و گازی برای همیشه خداحافظی خواهند کرد.

۴۷۲۳۶