امیراحمدیان: ایرانیان به جای سرمایه گذاری در کشورهای حاشیه خلیج فارس در تاجیکستان سرمایه گذاری کنند

بهرام امیراحمدیان، استاد دانشگاه تهران و کارشناس و پژوهشگر برجسته مسائل قفقاز در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی دولت با مثبت ارزیابی کردن سفر رئیس جمهور کشورمان به کشورهای تاجیکستان و قزاقستان گفت: برای سفر رئیس جمهور به آسیای میانه، دو کشور تاجیکستان و قزاقستان انتخاب شدند که به نظر من، ارتباط با این کشورها اهمیت زیادی داشته و این سفر به درستی برنامه ریزی شده بود.
وی افزود: ما با کشور تاجیکستان پیوند فرهنگی داشته و دارای سابقه تمدنی مشترک هستیم. زمینه های خوبی برای سرمایه گذاری ایران در تاجیکستان وجود دارد. ایران دو پروژه مهم در تاجیکستان انجام داده است، یکی سد و نیروگاه سنگ توده 2 بر روی رودخانه وخش است که هر کسی از این پروژه بازدید کرده و ببیند که مهندسان ایرانی چگونه یک سد به این بزرگی را در این نقطه محروم ساخته اند، به خودش می بالد.
عضو بازنشسته هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: آقای دکتر روحانی در سفر خود، بخش دیگری از این نیروگاه را راه اندازی کردند. تعدادی از مهندسان ایرانی بر روی این پروژه عظیم کار می کنند و علاقمند هستند که این تکنولوژی را به برادران تاجیک منتقل کنند. این انتقال تکنولوژی و خدمات مهندسی کار بسیار اساسی است.
این مدرس جغرافیای سیاسی اظهار کرد: بخش دیگر سرمایه گذاری ایران در تونل نقب استقلال است که 5 کیلومتر بوده و بخش شمالی تاجیکستان را به جنوب وصل می کند، جایی که گردنه های بسیار برفگیر داشته و در زمستان با مشکلات زیادی مواجه بوده و حتی امنیت و تمامیت ارضی تاجیکستان را به خطر می اندازد. ساخت این تونل هم بسیار مهم و اساسی است، هر چند به خوبی نگهداری نشده و دولت قبل در افتتاح آن عجله کرد و متأسفانه زمانی که بتن ها و تأسیسات روشنایی آن آماده نشده بود، آن را افتتاح کرده و ضرر و زیان بسیار زیادی از نظر حیثیتی به ایران وارد شد. حتما آقای روحانی در سفر به این کشور درباره چگونگی انجام این تعهدات مذاکره کرده است. افتتاح ناقص این تونل، بازتاب خیلی منفی داشته و با این که ایران در تاجیکستان حدود 65 میلیون دلار سرمایه گذاری کرده ولی نتوانسته ایم بهره خوبی ببریم.
این پژوهشگر و کارشناس ارشد مسائل قفقاز با بیان این که ما در تاجیکستان می توانیم در بخش صنعت بویژه صنعت آلومینیوم سرمایه گذاری کنیم، اظهار کرد: تاجیکستان ظرفیت تولید حدود300 هزار تن شمش آلومینیوم در سال را دارد، ولی متأسفانه صنایع آلومینیومی نداشته و آلومینیوم خام صادر می کند. ایران می تواند در آنجا کارخانه های وابسته و زیردستی در حوزه نورد و مصالح مصرفی بسازد که متاسفانه تاکنون در این زمینه کار اساسی انجام نشده اما باید کار اساسی شود.
وی افزود: سفر آقای روحانی به تاجیکستان از جهات دیگر نیز دارای اهمیت بود. احداث سد راگون می تواند به شکوفایی منطقه کمک کرده و تاجیکستان را به بزرگترین صادر کننده برق در منطقه تبدیل کند.

امیراحمدیان تأکید کرد: سرمایه های ایرانیان به جای این که به کشورهای عربی و حاشیه خلیج فارس برود، بهتر است در تاجیکستان سرمایه گذاری شود تا به حوزه نفوذ ایران در منطقه کمک کند.
وی خاطرنشان کرد: اهمیت دیگر سفر دکتر روحانی به تاجیکستان درباره تأمین آب است. وزیر محترم نیرو اعلام کرده است که احتمالا از کشورهای دیگر آب وارد کنیم، یکی از کشورهایی که می تواند آب برای ایران تأمین کند و آب مازاد هم دارد، تاجیکستان است که از طریق افغانستان یا ترکمنستان می شود لوله های انتقال آب را ساماندهی کرد. بنابراین هم از لحاظ استراتژیک و هم از لحاظ فنی، علمی و فرهنگی، تاجیکستان برای ما اهمیت خاصی دارد که سفر اقای روحانی در این زمینه مثبت ارزیابی می شود.

ارزیابی سفر رئیس جمهور به قزاقستان

عضو موسس انجمن ژئوپلیتیک ایران، سفر دکتر روحانی به کشور قزاقستان را نیز حائز اهمیت دانست و گفت: قزاقستان، ثروتمندترین کشور آسیای مرکزی است. برای مثال در شرایطی که تولید ناخالص داخلی تاجیکستان در سال گذشته 8 میلیارد و 500 میلیون دلار و بسیار ناچیز بوده، ولی تولید ناخالص داخلی قزاقستان 224 میلیارد دلار بوده که رقم شگفت انگیزی است. درآمد سرانه قزاقستان حدود 13 هزار دلار است.
وی افزود: به کمک راه آهنی که در حاشیه دریای خزر و بین کشورهای ایران، ترکمنستان و قزاقستان ساخته می شود، ایران می تواند به راحتی با قزاقستان و از آن طریق با روسیه ارتباطات ریلی داشته باشد. یعنی راه آهن ایران به ترکمنستان وصل شده و تا قزاقستان ادامه پیدا می کند. احداث این راه آهن باعث می شود ما بتوانیم از تنگنایی که ازبکستان در ارتباطات ما با کشورهای آسیای میانه ایجاد می کند، عبور کنیم.
این استاد دانشگاه با بیان این که قزاقستان، کشور بزرگی بوده و دو برابر ایران مساحت دارد اما جمعیت آن، 17 میلیون نفر است، اظهار کرد: قزاقستان تولید کننده مواد خام بوده و بسیاری از مواد معدنی و به ویژه اورانیوم در این کشور فراوان بوده و نفت و انرژی زیادی دارد. کشور صنعتی هم هست. اگر بتوانیم در قزاقستان سرمایه گذاری کنیم یا مازاد سرمایه قزاقستان را به سوی خودمان جلب کنیم، کار بزرگی کرده ایم و دکتر روحانی هم به این دلیل به قزاقستان سفر کردند.
وی با تأکید بر این نکته که در شرایط امروز منطقه، ارتباطات درون آسیای مرکزی به گونه ای است که کشورهای منطقه باید به دنبال مسیرهای جدیدی باشند، گفت: مسیر ایران - افغانستان - آسیای مرکزی یکی از این جایگزین هاست.

این پژوهشگر و کارشناس ارشد مسائل قفقاز ادامه داد: در این زمینه، احداث راه آهن چابهار بسیار مهم بوده که هندیها علاقمند به سرمایه گذاری در آن هستند و چند روز دیگر قراردادی که در سال 2003 قرار بوده به امضاء برسد، امضا خواهد شد. این راه آهن، از چابهار به افغانستان رفته و از طریق خاک افغانستان ما را به مرزهای آسیای مرکزی، یعنی کشورهای تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان متصل می کند. بنابراین اهمیت منطقه ای سفر آقای روحانی به قزاقستان از این جهت که می تواند سرمایه گذاری ایران در آن کشور یا برعکس را تقویت کند، بسیار اساسی است.
وی افزود: قزاقستان توان و ظرفیت تولیدی بسیار زیادی در غلات دارد. ما می توانیم گندم از قزاقستان وارد کنیم. قزاقستان به عنوان کشور باثبات و قدرتمند و بزرگ و دارای ظرفیتهای تولیدی، کشاورزی، امکان سرمایه گذاری زیادی را برای ما در این کشور فراهم می کند و این مساله، توجه آقای رئیس جمهور را برای سفر به این کشور جلب کرده است.
امیراحمدیان اظهار کرد: من فکر می کنم اقای روحانی و دولتش بیشتر در زمینه های اقتصادی قصد همکاری با کشورهای آسیای میانه را دارند، بنابراین از طریق روابط اقتصادی و فرهنگی، ایران بیشتر می تواند حوزه نفوذ خود را بالا ببرد. به ویژه در زمینه ادبیات فارسی در دانشگاه های قزاقستان فعالیتهای زیادی صورت گرفته و کرسیهای زبان و ادبیات فارسی در آنجا وجود دارد که ما می توانیم با تقویت مراکز آموزش زبان فارسی، روابط اقتصادی را نیز تقویت کنیم.
وی افزود: کشورها اصولا باید متحدین و شرکای خود را در پیرامون خودشان پیدا کنند. چون که چسبندگی جغرافیایی دارند و همسایه را نمی شود نادیده گرفت. به همین سبب، باید با کشورهای همسایه تعامل مثبت داشته باشیم، این که دولت پیشین،به دنبال یافتن متحدانی در ماوراء بحار و آمریکای جنوبی بود، اصلا به درد ما نمی خورد.
وی تأکید کرد: به نظر من، در دیپلماسی جدید ایران، اگر ما بتوانیم با کشورهای همسایه در ارتباط باشیم و با اینها همکاری کنیم خیلی بهتر است، چرا که عقبه تمدنی ما در اینجاست. فکر می کنم آقای روحانی و تیم بسیار قدرتمندی که در وزارت خارجه حاکم شده، در سیاست خارجی موفق عمل کرده و اگر در داخل کشور، نیروهای داخلی رئیس جمهورمان را آرام گذاشته و برایش تنش ایجاد نکنند، ایران می تواند موفق باشد و به آن جایگاهی که در سند چشم انداز 1404 تعریف شده برسد.
این مدرس جغرافیای سیاسی خاطرنشان کرد: برای پشتیبانی از سیاست خارجی، یک سیاست داخلی منسجم در داخل مورد نیاز است و باید همه نیروها از جمله قوای قضاییه و مقننه از قوه مجریه حمایت کنند. قوه مقننه باید قوانینی تصویب کند که مسیر را تسهیل کرده و امکانات دولت را بیشتر کند و دست دولت را در اعمال سیاستهای خارجی باز بگذارد تا دولت بتواند در منطقه موفق شود.
وی افزود: در شرایطی که کشور ما ممکن است از سوی جریانهایی مثل داعش تهدید شود در داخل نیاز به همدلی و یکدلی داریم و باید وحدت ملی خود را حفظ کنیم. آقای رئیس جمهور در این زمینه کارهای زیادی انجام داده اند و باید از ایشان حمایت کنیم تا ایشان بتوانند ثبات سیاسی را در داخل برقرار کنند تا بتوانیم سرمایه گذاری های خارجی را جذب کنیم به ویژه اکنون که روسیه با اروپا درگیر شده ما می توانیم در بازار انرژی اروپا نقش ایفا کنیم.
امیراحمدیان تأکید کرد: ایران باید بدون در نظر گرفتن نارضایتی روسیه، نسبت به انعقاد قرارداد برای صدور گاز به اروپا اقدام کند، چرا که خود روسیه نیز همیشه منافع ملی خود را در نظر می گیرد. البته وزارت نیرو اعلام کرده که دولت از سرمایه گذاری های مربوط به تأمین انرژی اروپا حمایت می کند و حاضر است برای طولانی مدت گاز اروپا را تأمین کند. این مساله می تواند جایگاه ایران را در منطقه و جهان افزایش دهد به شرطی که نیروهای ملی با هم وحدت و همدلی داشته باشند و برای تأمین سند چشم انداز توسعه، همکاری داشته باشند.

4949