آموزش و پرورش کانال چنده؟

روابط عمومی ها سنسورهای حساس ارتباط دوسویه هر سازمان هستندکه با توسعه و گسترش سازمانها و نهادهای اجتماعی در جوامع از زوایای گوناگون خود را با روند موجود وفق داده،در مسیر توسعه گام نهادند.

تولد اصطلاح های روابط عمومی الکترونیک، مدیریت رسانه و روابط عمومی ، روابط عمومی و صنایع چاپ ،روابط عمومی و تبلیغات، نرم خبر و سخت خبر و روابط عمومی وجامعه اطلاعاتی، نشانگر اهمیت بیش از بیش این نهاد در هر سازمانی است.

لذا مسئولین روابط عمومی باید به خوبی وسائل ارتباطی(ارتباط فردی،گروهی و اجتماعی) و کانال های ارتباطی موجود در هر جامعه را شناخته،نقاط قوت و ضعف،میزان و دامنه اثرگذاری و نقش آنها را بدانند تا به بهترین نحو از فرصتهای بدست آمده و ابزار رسانه برای تحقق ارتباطی سازنده، در راستای اهداف سازمان بهره جویند.

وسائل ارتباطی روز به روز در حال توسعه و پیشرفت است چه از نظر فناوری و چه از نظر نقش، وظیفه ، کارکرد و اثرگذاری آنها از بدو تولد، یعنی از دود و آتش،کبوترنامه بر، مطبوعات،تلگراف و تلفن،رادیو و تلویزیون گرفته تاشبکه های اجتماعی.

بنابراین هریک از این وسایل نقش و کارکردی ویژه داشتند که توانستند رضایت کاربران را جلب کنند و زنده و پرکارد بمانند.

ما در اینجا درپی شناخت و بررسی نقش همه وسایل ارتباطی نیستیم بلکه می خواهیم نقش وسایل ارتباط جمعی به خصوص رادیو،تلویزیون را ازدیدگاه اندیشمندان بدانیم و برپایه این شناخت ،رسالت و نقش روابط عمومی را بهتر اجرا نماییم.

به بیانی دیگر می خواهیم نگاهی کاربردی به وسائل ارتباط جمعی به خصوص رادیو،تلویزیون، از دریچه نقش وسائل ارتباط جمعی داشته باشیم و ببینیم به حقیقت آموزش و پرورش در بین نقش های گوناگون صدا و سیما در کانال چندم اهمیت است!

تعریف" نقش و سايل ارتباط جمعي "

اصطلاح" نقش و سايل ارتباط جمعي " را نخستين بار افرادي نظير كوترل1 ، لينتون 2 و پارسونز3 در سال 1932 در سه مقاله جداگانه به كار برده اند . بسياري از دانشمندان ازجمله لينتون معتقدند مفهوم نقش را بايد در رابطه با پايگاه يا منزلت بيان كرد و. پارسونز چنين استنباط كرد كه پايگاه ،موقعيت ويژه اي است كه شخص در جامعه اشغال كرده است و نقش ، رفتاري است كه از چنين شخصي انتظار مي رود . بنابراين وسايل ارتباط جمعي با موقعیت و پايگاهي كه در جامعه دارند بايد تا حد امكان در حوزه هاي سياسي ، اجتماعي آموزشي و تفريحي ، انتظارات مردم را برآورده سازند و به آنها پاسخ دهند . (دادگر ان ، محمد ، 106:1374)

نظریات

عمده ترين نقشي كه وسايل ارتباط جمعي با توجه به ويژگي هاي متفاوتشان بر عهده دارند ، عبارت است از :

1- فرهنگ سازي

2- آموزش

3- اطلاع رساني

4- ايجاد مشاركت اجتماعي 4

براساس جدول طراحی شده ، نظريات گوناگون انديشمندان را در اين عرصه به نمابش مي گذاريم؛ 

حال سئوال اين است :
از ديگاه روابط عمومي وزارت آموزش و پرورش ، وسايل ارتباط جمعي ( راديويي ، تلويريوني ، توليدات فيلمي ، تصويري ، چاپي ، موبايلي ، 5پخش ، پورتالي ، شهري ، خود پخشي ، رايانشي و گوگلي ) چگونه نقش هاي فرهنگ سازي ، آموزش ، اطلاع رساني ، حراست از محيط و ايجاد مشاركت اجتماعي را در برخورد با مسائل آموزش و پرورش ايفا مي كنند ؟

براي پاسخ به اين پرسش ويژگي ، اهميت و ضرورت كاربرد استفاده ، مديريت ، فرصت تجزيه و تحليل محتواي تك تك وسايل ارتباط جمعي را بايد در دستوركار تحقيقات و پژوهش قرارداد تا هريك رابا نظر به خاصيت غالب آن ، مورد بررسي و بهره برداري در آن حوزه قرار گيرد.
به طور مثال : رسانه مكتوب در فرهنگ سازي و آموزش رسمي موثرتر از رسانه هاي ديداري - شنيداري است و شبكه هاي اجتماعي در اطلاع رساني پيشروتر از ديگر رسانه هاست . لذا با اين نگاه ،روابط عمومي آموزش و پرورش مي تواند به طور فعال دست به انتخابي آگاهانه زده و انديشمندانه از وسايل ارتباط جمعي با برنامه ريزي علمي بهره جويد .

البته پاسخ دقيق [‌‌‌‌‌‌‌جامع و مانع] به اين پرسش ، مستلزم تحقيق ، بررسي وفرصت مناسب است كه دراين يادداشت پرداختن به آن، هدف مانيست . مديران رسانه هاي جمعي با علم به نقش ،وظيفه و كاركرد اين رسانه ها سعي دارند :

با انتشار اخبار و اطلاعات در مورد رويدادهاي مربوط به تحولات اقتصادي ، تغيرات آب و هوايي ، مسابقات ورزشي، برخوردهاي نظامي ، دگرگوني هاي سياسي و ... وظيفه نظارتي رسانه تحت امر خود را برمحيط هاي اجتماعي گسترش دهند.

همچنين آنان در صدد هستند با گزينش و تفسير اطلاعات و اخبار از محيط، در فرآيند توليد و پخش اخبار و گزارشات به كنترل و مديريت افكار عمومي پرداخته از تهديدهاي ثبات اجتماعي بكاهند و هرچه بيشتر به همبستگي اجتماعي اهتمام ورزند . (مهدي زاده ، سيد محمد 59:1389)

مديران اين رسانه ها در ايفاي نقش آموزشي وسايل ارتباط جمعي تلاش مي كنند به آموزش در حوزه رسمي و غير رسمي در تمامي سطوح سني جامعه هدف بپردازند.

البته حضور دستگاه ها وسازمانهاي تخصصي دولتی و خصوصي ،كه متوليان امر آموزش در كشور هستند ، از جمله آموزش و پرورش ، وزارت علوم ، موسسات خصوصي آموزشي و... درفرآيند آموزشي مخاطبان جامعه بي تاثير نيستند

به هر ترتیب ما از ديدگاه روابط عمومي ، که شان و منزلت اطلاع رساني آن بيشتر از اهداف آموزشي و تفريحي دانش آموزان است به نقش اطلاع رساني وسايل ارتباط جمعي مي پردازيم. بررسي و تحليل محتواي برنامه هاي وسايل ارتباط جمعي وميزان اثر گذاري آنها در آموزش و گذراندن اوقات فراغت در آموزش و پرورش ،بيشتر به حوزه هاي سازمان تاليف كتب درسي و معاونت پرورشي ،بخصوص سازمان دانش آموزي برمي گردد .

اگربخواهيم درحال حاضر به يك رسانه غالب از بين وسايل ارتباط جمعي اشاره كنيم وآنگاه باتوجه به نقشی که در آموزش و پرورش ایفا می کند آنرا بررسي وتحليل نماییم ، بايد به صدا و سيما اشاره داشته باشيم .

سازمان صداوسيما با اداره كل واحد مركزي خبر، باشگاه خبرنگاران جوان ، شبكه خبر ، واحدهاي خبري ديگر شبكه ها و گروههای تولید برنامه ها در22 شبكه تلويزيوني و 26شبكه راديويي(live.irb.ir )می کوشد تا با انتشار اخبار ، گزارش ها ، برنامه هاي تحليلي _ تفسيري بخصوص در حوزه معاونت سياسي و... در حوزه وزارت آموزش و پرورش با ايجاد همبستگي ميان اجزاء جامعه ،حراست از محيط اجتماعي ، حمايت از هنجارهاي اجتماعي و انتقال ميراث فرهنگي ، وظيفه اطلاع رساني خودرا به نحو احسن جامه عمل بپوشاند .

انجام تحقيفات با روش تحليل محتوايي ؛ ازكل جامعه آماری (كليه برنامه ي خبري - اطلاع رساني تمامي شبكه هاي صدا وسيما يا از نمونه آماري جامعه هدف؛ در شناخت ، بررسي ،برنامه ريزي فعاليتها و اجرای كمپين هاي خبری _ اطلاع رسانی مركز اطلاع رساني آموزش و پرورش بسيار موثر خواهد بود .

دراين بخش ما به عنوان نمونه ، نه به عنوان يك تحقيق با جامعه آماري درست ودقيق ، برنامه های خبري 30/20 شبكه دوم سيما ج .ا.ا را از تاريخ 30/6/1392 تا 2/7/1392یعنی دراثناي بازگشايي مدارس ، با روش تحليل محتوا از نظر " نقش خبر 30/20 در اطلاع رساني در حوزه آموزش و پرورش " مورد بررسي قرارمي دهيم .

گفتنی است این تحلیل بهتر است با استفاده از نرم افزارهای تحلیل محتوا به روش علمی به کل جامعه آماری برنامه های صدا وسیما تسری یافته تا نتایج کاربردی درست و دقیق به دست اید.

از تاریخ 30-6-92 تا تاریخ 2-7-92 چهار مناسبت ملی و بین المللی در جریان بود که در تحلیل خبری باید مد نظر قرار گیرد؛

1. 31-6-92 روز ارتش جمهوری اسلامی ایران

2. 31-6-92 جشن شکوفه ها

3. 1-7-92 آغاز سال تحصیلی جدید مدارس

4. 2-7-92 سفر رییس جمهور ی ایران به نیویورک و سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل

جدول تحلیل محتوای اخبار 20:30 سیمااز تاریخ 30-6-92 تا 2-7-92

جدول پخش اخبار 20:30 سیما از تاریخ 30-6-92 تا 2-7-92 براساس چهار مناسبت ملی و نقش ایفاشده

بنابه اطلاعات داده شده جدول فوق مدت زمانی را که پخش اخبار 20:30 از تاریخ 30-6-92 تا 12-7-92 به مناسبت ملی مرتبط با آموزش و پرورش اختصاص داده است رتبه دوم را داراست پس نتیجه این که عملکرد اخبار 20:30 در این چهارروز در مواجهه با این مناسبت خوب بوده است.

جدول پخش اخبار20:30 سیمااز تاریخ 30-6-92 تا 2-7-92 براساس نقش ایفا شده برای هر وزارتخانه

اخبار 20:30 در این چهارروز در ایفای نقش اطلاع رسانی در برنامه های خود بعد از وزارت خارجه در رتبه دوم به آموزش و پرورش از بین وزارتخانه ها پرداخته است که این عملکرد خوب است.

اخبار 20:30 در این چهارروز در ایفای نقش نظارت بر محیط در برنامه های خود، بعد از وزارت بهداشت و ورزش در رتبه سوم به وزارت آموزش و پرورش از بین دیگر وزارتخانه ها پرداخته است که باتوجه به بعد منفی این نقش ، این عملکرد نیزخوب است.

اخبار 20:30 در این چهارروز در ایفای نقش فرهنگ سازی در برنامه های خود تنها به آموزش و پرورش از بین وزارتخانه ها پرداخته است که این عملکرد نیز درخور است.

اخبار 20:30 در این چهارروز در ایفای نقش آموزشی و ایجاد مشارکت اجتماعی در برنامه های خود توجه کمی داشته است.که شاید به ماهیت خبری و اطلاع رسانی این بخش خبری برمیگردد.

منابع:
1. مبانی ارتباطات جمعی .تألیف دکتر سید محمد دادگران . انتشارات فیروزه . تهران. 1374
2. نظریه های رسانه- اندیشه های رایج و دیدگاه های انتقادی.تألیف سید محمد مهدی زاده. انتشارات همشهری.تهران.1389
3. وسایل ارتباطات جمعی . تألیف دکتر کاظم معتمدنژاد.انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.تهران.1383
4. تئوری و عمل در روابط عمومی و ارتباطات . تألیف :علی میرسعید قاضی. انتشارات مبتکران . تهران . 1370
5. مقدمه ای بر نظریات و مفاهیم ارتباط جمعی . تألیف و ترجمه : دکتر هرمز مهرزاد. انتشارات فاران. تهران.1380
6. جامعه شناسی ارتباطات . تألیف: ساروخانی باقر .انتشارات اطلاعات.چاپ جهارم . تهران. 1372

*  کارشناس ارشد علوم ارتباطات

۴۷۴۷