قسم اردوغان، اجابت داود اوغلو/ فصلی تازه در تاریخ معاصر ترکیه

روند تحولات آتی ترکیه با افت وخیزهای زیادی روبرو خواهد بود و کابینۀ جدید ترکیه در ماههای آینده با چالشهای قابل توجهی مواجه خواهد بود.

رجب طیب اردوغان به عنوان اولین رییس جمهور مستقیم الانتخاب و دوازدهمین رییس جمهور تاریخ ترکیۀ تأسیس شده توسط مصطفی کمال پاشا ملقب به آتاترک روز پنجشنبه 6 شهریور در مجلس ملی ترکیه قسم یاد کرد تا براساس قانون اساسی کشورش به ملت ترکیه خدمت کند و کشورش را بیش از پیش درمسیر پیشرفت همه جانبه قراردهد. او پس از زیارت مقبره موسس ترکیه به کاخ چانکایا رفت و پس ازاهدای مدال شرف دولتی به عبدالله گل رییس جمهور قبلی با او خداحافظی کرد.

در این میان، حزب جمهوریخواه خلق که از پیروزی اردوغان و دموکراسی صندوق رأی، کامش تلخ و ازعدم استعفای اردوغان در قبل و بعد از انتخابات ریاست جمهوری ناخرسند بود، دراقدامی عصبی با سفارش رهبرش کمال قلیچداراوغلو مانع از حضور نمایندگان این حزب در مجلس ملی در مراسم تحلیف اردوغان شد به گونه ای که دقایقی پس از ورود رجب طیب اردوغان به پارلمان ترکیه تمام نمایندگان این حزب که درمجموع 130 نفرهستند، پارلمان 550 نفری را به نشانه اعتراض ترک کردند.

در واقع، مخالفان اردوغان از این مسئله هراس دارند که صعود وی به مقام ریاست جمهوری آغازگر یک حاکمیت مستبدانه تر باشد. آنها نگرانند که ریشه ها و علقه های وی در سیاست اسلامگرایانه به این معنی خواهد بود که نفوذ مذهبی در زندگی مردم کشور تقویت خواهد شد. پیروزی در اولین انتخابات ریاست جمهوری مستقیم ترکیه به اردوغان این اجازه را می دهد که وی آنچه را که مأموریت تاریخی خود برای تغییر دادن ترکیه از درون و نیز به عنوان یک قدرت منطقه ای در نظر می گیرد، ادامه دهد.

درهمین حال گروهی از مردم استانبول در پی مراسم تحلیف ریاست جمهوری اردوغان در میدان ˈتونلˈ شهر استانبول تجمع کرده و با برگزاری راهپیمایی به سوی میدان مرکزی ˈتقسیمˈ علیه اردوغان شعار دادند. پلیس استانبول با عنوان اینکه تظاهرات غیرقانونی است خواهان متفرق شدن معترضان شد ولی در پی بی اعتنایی تظاهرکنندگان، به استفاده از ماشین های آب پاش و گازاشک آور برای متفرق کردن آنان روی آورد.
در بررسی تحولات اخیر ترکیه به همان میزان که انتخاب اردوغان توسط رأی مستقیم مردم ترکیه مهم بود، انتخاب احمد داود اوغلو" نیز به عنوان رهبر حزب عدالت و توسعه و نخست وزیر جدید ترکیه از اهمیت خاصی برخوردار است. چرا که داود اوغلو یار غار اردوغان است و به نظر میرسد با هدف تحقق آرزوهای استادش بر این پست تکیه زده است.

داود اوغلو که با ایجاد کمترین تغییرات در کابینه و حفظ اکثریت قاطع وزاری اردوغان در دوره نخست وزیری وی نشان داد که سایه اردوغان برغم رییس جمهورشدن و اجبار در تفکر و اقدام فراحزبی او بر سر حزب و کابینه خواهد بود، "مولود چاووش ‎اوغلو" رئیس سابق کمیسیون روابط خارجی پارلمان ترکیه که چندین بار سمت‌های مختلف دیپلماتیک در کشورهای اروپایی را داشته و مرد نام آشنای ترکها در کشورهای اروپایی است را به عنوان جایگزین خود و وزیر امور خارجه ترکیه معرفی کرد تا شاید نشان دهد که پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا برای دولت وی کماکان دارای اهمیت است.

در ترکیب کابینه اوغلو، "ولکان بوزکر"، جایگزین چاووش اوغلو گردید. تیم اقتصادی دولت نیز بدون هیچ تغییری همچنان در جلسات هیئت دولت حضور خواهد داشت و "مهمت شیمشک" به عنوان وزیر دارایی، "نیهات زیبکچی" به عنوان وزیر اقتصاد و "علی باباجان" به عنوان معاون نخست وزیر در امور اقتصادی همچنان در پست های خود باقی می مانند. "تاندر ایلدیز" نیز همچنان به عنوان وزیر انرژی ترکیه و "بکیر بزداگ" وزیر دادگستری، و "افکان اعلا" وزیر کشور ترکیه نیز همچنان در سمت های خود باقی می مانند. در کابینه جدید ترکیه "بشیر آتالای" معاون اردوغان در زمان نخست وزیری که به روند صلح با کردها کمک زیادی کرده بود، حضور نخواهد داشت. به گفته برخی مقامات، "آکدوغان" نقش آتالای را در مسئله کردها بر عهده خواهد گرفت و رابطی میان اردوغان و کابینه خواهد بود. ایلتر توران استاد علوم سیاسی دانشگاه بیلگی معتقد است: آکدوغان کانالی حیاتی برای ایجاد رابطه میان دفتر ریاست جمهوری و دولت خواهد بود زیرا که اردوغان دوست دارد موضع سیاسی فعالی داشته باشد.

دیگر اعضای کابینه داوداوغلو به این شرح است:
بولنت آرینچ: معاون نخست وزیر، یالچین آکدوگان: معاون نخست وزیر، نومان کورتولموش: معاون نخست وزیر، عصمت ییلماز: وزیر دفاع، آیشنور اسلام: وزیر خانواده و امور اجتماعی، فیکری ایشیک وزیر علوم، صنعت و تکنولوژی، فاروق چلیک، وزیر کار و تأمین اجتماعی، و عمر چلیک، وزیر
فرهنگ و گردشگری.

از آنجا که یالچین آکدوغان و نومان کورتولموش، به ترتیب معاون اردوغان در حزب و مشاور سابق وی، به عنوان معاونان نخست وزیر معرفی شده اند احتمال سنگینی سایه اردوغان بر حزب عدالت و توسعه و دولت افزایش می‌یابد.
تغییرات اخیر به این معنی است که هاکان فیدان رئیس دستگاه اطلاعاتی، که به عنوان یکی از نامزدهای سمت وزارت خارجه در نظر گرفته می شد، و نیز بکر بوزداق وزیر دادگستری، و اِفکان آلا وزیر کشور در سمت های خود باقی خواهند ماند. این سه نفر بازیگرانی مهم در عرصه مبارزه اردوغان با پدیده ای هستند که وی از آن با اسم دولت موازی نام می برد.
منظور از دولت موازی شبکه ای است که یکی از هم پیمانان سابق و بانفوذ اردوغان به اسم فتح الله گولن در داخل ترکیه دارد. اردوغان، شبکه طرفداران این روحانی بانفوذ را که در آمریکا زندگی می کند را به تلاش برای نفوذ در نهادهای پلیس و قضائی و کسب قدرت در سطوح بالا متهم کرده است.
ماههای پایانی دوره نخست وزیری اردوغان با این رقابت قدرت عجین شده بود. وی در جریان این رقابت، هزاران نیروی پلیس و صدها قاضی و دادستان را حذف کرد. این اقدامات وی در میان همپیمانان غربی ترکیه و نیز سرمایه گذاران، نگرانی هایی را درباره استقلال قضائی ترکیه ایجاد کرد. اردوغان و داود اوغلو به این مسئله نیز اشاره کرده اند که روند صلح با ستیزه جویان کرد و پایان دادن به سه دهه خشونت در جنوب شرق ترکیه همچنان اولویت دولت جدید نیز خواهد بود.
اردوغان در واکنش به نگرانی هایی که درباره سلطه یافتن وی در دولت جدید بیان شده است، گفت کابینه جدید داود اوغلو دولت موقت نیست. با این حال احتمالاً تغییرات اساسی در کابینه بعد از انتخابات سراسری ماه ژوئن آینده ایجاد شود. برخی از وزرا از قبیل چاووش اوغلو، باباجان و ییلدیز به خاطر محدودیت سه دوره ای که حزب حاکم برای اعضای خود در پارلمان ایجاد کرده است، قادر به حضور مجدد در عرصه قدرت نخواهند بود.
اما داود اوغلو در شرایطی نخست وزیری را برعهده گرفت که رشد اقتصادی ترکیه دردهه گذشته که به عنوان یکی ازعوامل اصلی محبوبیت حزب عدالت و توسعه بوده، کاهش یافته، خاورمیانه آبستن تحولات غیر قابل پیش بینی است و رویکردهای ترکیه در سوریه، مصر و عراق با چالشهای زیادی مواجه شده است.

در ارزیابی ماهیت و چشم انداز کابینه اردوغانگرای داوداوغلو، سینان اولگن رئیس مرکز مطالعات اقتصادی و سیاست خارجی استانبول می گوید: این کابینه، کابینه ای محافظه کار است به این معنی که هیچ تفاوتی با تیم سیاسی قبلی اردوغان به ویژه در زمینه سیاست های اقتصادی ندارد. این امر نشان می‌دهد دولت داود اوغلو از آسیب پذیری اقتصادی ترکیه آگاه است و قصد ندارد ریسک کند. همچنین باباجان شخصیتی است که سرمایه گذاران خارجی احترام زیادی برای وی قائل هستند. آنها امیدوار بودند وی مسئولیت امور اقتصادی دولت را بر عهده داشته باشد. بازارهای مالی ترکیه عمدتا واکنشی به تغییرات سیاسی نشان ندادند. ارزش لیره اندکی بیشتر شد و بازارهای سهام ترکیه نیز در مقایسه با بازارهای مشابه کمی بهتر عمل کرد. این بازارها در روزهای آینده توازن قدرت میان باباجان و کورتولموش را زیر نظر خواهند گرفت. برخی ناظران معتقدند کورتولموش احتمالاً مسئولیت های بیشتری نسبت به باباجان بر عهده بگیرد و همین امر باباجان را به حاشیه براند.

با تعمق بر عوامل درونداد و برونداد در تحولات ترکیه پس از رییس جمهور شدن اردوغان و نخست وزیر شدن داود اوغلو و کناره گیری آرام عبدالله گل و مواضع احزاب مخالف نسبت به ریاست جمهوری اردوغان و ماجراهای برآمده از جماعت خدمت تحت سایه فتح الله گولن می‌توان چنین دریافت که روند تحولات آتی ترکیه با افت وخیزهای زیادی روبرو خواهد بود و داود اوغلو برای رساندن کرسیهای حزب عدالت و توسعه در پارلمان ترکیه در انتخابات 2015 که اردوغان به دنبال آنست با چالشهای قابل توجهی مواجه بود.

 

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 372645

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
9 + 8 =