وزارت علوم در سودای افزایش سهم ایران در جذب دانشجویان خارجی است. اما نتیجه تلاش ها در سال های گذشته، آمار ناچیزی از حضور دانشجویان خارجی در کشور است.

محمدحسین نجاتی: وزارت علوم در دولت تدبیر و امید، سعی دارد با انجام تدابیری زمینه افزایش جذب دانشجویان خارجی در کشور را فراهم کند. دراین باره مدیرکل اموردانشجویان غیرایرانی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری می‌گوید: در حال حاضر برنامه ما جذب سالانه پنج‌هزارنفر دانشجوی غیرایرانی است که دوهزار نفر آنها بورسیه و سه‌هزار نفر آنها آزاد هستند. آمار‌های رسمی از سوی موسسه آموزش بین‌المللی در قالب گزارش «درهای باز» نشان می‌دهد ایران در زمینه جذب دانشجویان خارجی در منطقه خاورمیانه نیز جایگاه مناسبی ندارد. بر اساس آخرین اطلاعات مربوط به تعداد دانشجویان خارجی که به سال 2012 برمی‌گردد، در ایران تنها دو هزار و 500 دانشجوی بین‌المللی در حال تحصیل بوده‌اند که نسبت آنان به دانشجویان خارجی کمتر از 0/08 بوده است.

با این حال صمد حاج‌جباری در مورد اهداف پذیرش دانشجویان غیرایرانی گفت: یکی از مهم‌ترین اهداف وزارت علوم در این زمینه ترویج فرهنگ و زبان فارسی است و هنگامی که این دانشجویان برای تحصیل به ایران می‌آیند، باید زبان فارسی را فرا بگیرند. همین باعث آشنایی با فرهنگ و رسوم ایران می‌شود. این افراد با فرهنگ ما آشنا شده و توانمندی کشور ایران را می‌بینند، هنگامی که به کشور خود بازمی‌گردند به صورت غیرمستقیم سفیر فرهنگی ایران در کشورهای خود می‌شوند.

سهم ناچیز ایران در جذب دانشجویان خارجی در شرایطی است که هم اکنون هر روز بازار گردشگري علمي رونق بيشتري مي‌گيرد و پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهد كه تا سال 2024 ميلادي شمار دانشجويان بين‌المللي در سراسر جهان به ۳.۸ ميليون نفر خواهد رسيد. اما امار دانشجویان خارجی در ایران نزدیک به صفر است؛ جمعاً آمار بورسیه‌ها در ایران ۲ هزار و ۵۰۰ نفر است که بیشتر آنها از کشورهای افغانستان، سوریه، پاکستان و هند هستند. این یعنی چیزی حدود یک دهم درصد در حالی که در اروپا این نسبت نزدیک به 10 درصد است.

اما سئوال این است که رقبای کشور هایی همچون ترکیه، امارات، مالزی سنگاپور و.. چه کارهایی انجام می دهند تا بتوانند به تاجری تاثیر گذار در بازار گردشگري علمي تبدیل شوند؟ این گزارش تا حدی می تواند پاسخی به این سوال باشد.

 

راهبردهای کشورهای رقیب ایران برای جذب دانشجوی خارجی

برخی کشور های دانشجو پذیر جهان در این زمینه دارای تجارب ارزشمندی هستند. در استرالیا به منظور تشویق دانشجویان به شرکت در طرح های مبادله دانشجویان بین المللی طرحی حت عنوان " سفر به فرهنگ های دیگر" تسوط دانشگاه ملبورن در دست اجراست.

در نیوزلند فشار تقاضا برای پذیرش دانشجی خارجی موجب تعیین سهمیه برای دانشگاه ها شده است. یافته های یک مطالعه در این کشور نشان داد اگرچه دانشاه های دولتی نیوزلند از اهمیت نقش دانشجویان بین المللی در جریان درآمدزایی و بین المللی کردن موسساتشان آگاهی دارند، کنترل تعداد دانشجویان بین المللی و در نظر گرفتن اهداف دیگر را نیز حایز اهمیت می دانند.

هم اکنون بیشتر کشور های جهان به خصوص کشور های در حال توسعه چون مالزی، ترکیه ، سنگاپور، امارات متحده عربی، جمهوری آذربایجان و ارمنستان و... برنامه های مدون و بلند پروازانه ای برای توسعه جذب دانشجویان خارجی تدارک دیده اند. به طوریکه دولت سنگاپور به عنوان یک راهبرد، برای تحقق هدف بلند مدت سال 2015 برای جذب استعداد های درخشان به دانشگاه ها یارانه پرداخت می کنند.

اما راهبرد امارات تبدیل شدن به قطب علمی و فرهنگی در خاورمیانه است. در این کشور فستیوال سالانه متفکرین خاورمانه با هدف توعه بین المللی شدن برگزارمی شود. مرکزیت اجرای این طرح با حمایت دانشگاه ام ای تی، استنفورد و تحت مدیریت کلان انگلیسی هاست. اماراتی ها برای پیشبرد اهداف خود همچنین اقدام به احداث قریه المعرفه کردند که هم اکنون حدود 30 هزار دانشجو جذب کرده اند.

از سوی دیگر کشور ترکیه حرکت خود را در این زمینه دیرتر از سایر کشور های آسیایی و رقیب آغاز کرده است. به طوریکه این کشور در سال دو هزار چهار دانشگاه خود را به نام های (اوتادغو، غازی، آنکارا، حاجت تپه) را به عنوان طرحی برای جذب دانشجویان خارجی مسلمان به نخست وزیر این کشور ارائه داد. اما راهبرد مالزی در این زمینه بالا بردن کیفیت و پایین آوردن هزینه است. در این کشور براساس آمار فوق تعداد دانشجویان خارجی در سه سال گذشته جهشی بیش از صد درصد را تجربه کرده است.


سهم ایران از جذب دانشجوی خارجی

در این میان سهم ایران از تحرک دانشجویان خارجی بین المللی بسیار اندک است. چنانچه تعداد دانشجویان شاغل به تحصیل در ایران 4 میلیون و نیم باشد، تنها حدود یک دهم درصد از این تعداد خارجی هستند.

براساس گزارش مرکزپژوهش های مجلس این سهم اندک با اهداف مندرج در سند چشم انداز یعنی تبدیل شدن به قدرت اول منطقه در عرصه علم و فناوری هم خوانی ندارد. در حال حاضر براساس گزارش اداره کل دانشجویان وزارت علوم، ترکیب دانشجویان خارجی در ایران نشان می دهد، 50.8 درصد آنها از کشور های خاورمیانه هستند. به طوریکه 41.5 درصد از کشور افغانستان، 20 درصد از کشور سوریه، 21.3 درصد آنان از کشورهای آسیای میانه و 8.7 درصد از هند و پاکستان هستند.
فارغ از آمار های مطرح شده، پيش‌بيني‌هاي اعلام شده نشان مي‌دهند تا سال 2024 ميلادي، كشورهاي هندوستان، چين، اندونزي و ايالات متحده، ميزبان بيش از نيمي از جمعيت 18 تا 22 ساله جهان خواهند.

هم اکنون شرایط به شکلی است که هر روز بازار گردشگري علمي رونق بيشتري مي‌گيرد و پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهد كه تا سال 2024 ميلادي شمار دانشجويان بين‌المللي در سراسر جهان به ۳.۸ ميليون نفر خواهد رسيد. با اين حال آموزش عالي ایران بدون توجه به اهميت گردش مالي و اطلاعاتي موجود در اين بازار همچنان به حداقل سهم در آن بسنده كرده است.

بر اساس سند آمايش آموزش عالي در سال 1404، 25 هزار دانشجوي خارجي بايد در دانشگاه‌هاي كشورمان مشغول به تحصيل باشند. يعني چيزي حدود 65 صدم درصد از كل دانشجويان بين‌المللي سهم دانشگاه‌هاي ايراني خواهد بود.


چرا دانشگاه‌هاي غربي مقصدند؟

در جريان جذب دانشجويان بين‌المللي، دانشگاه‌هاي غربي همواره توانسته‌اند بيشترين سهم را از آن خود كنند. به طوري كه امريكا، انگليس، استراليا، آلمان و كانادا تا سال 2024 همچنان مقصد اصلي دانشجويان بين‌المللي خواهند بود. اولين دليل براي اين امر سعي در تحقق جريان آزاد اطلاعات علمي در دانشگاه‌هاي مغرب زمين است. اين كار كمك بزرگي به غرب و مراكز علمي و آموزشي آن ديار براي جذب سرمايه‌هاي انساني و ظرفيت‌هاي بزرگ علمي و پژوهشي كرد.

شاهد اين مدعا هم كلوني نخبگان برتر دنيا در مراكز علمي و پژوهشي غرب است. همچنين به موازات اين امر غرب با دنبال كردن عمليات رواني توانسته است از دانشگاه‌هاي خود مدينه فاضله‌اي در ذهن دانشجويان كشورهاي در حال توسعه يا كمتر توسعه يافته بسازد و با تغيير زبان بين‌المللي علم از فارسي به انگليسي مسير را براي خود هموار كند.

در جدول زیر سهم کشورهای برتر در زمینه جذب دانشجویان خارجی را بخوانید؛

ردیف

کشور های برتر

تعداد دانشجویان خارجی

درصد دانشجویان خارجی

1

امریکا

723277

20

2

انگلستان

455600

12

3

فرانسه

283621

8

4

چین

265090

7

5

استرالیا

258827

7

6

آلمان

252032

7

7

کانادا

174760

5

8

ژاپن

141774

4

 

تعداد دانشجویان خارجی برخی کشور های آسیایی رقیب ایران

 

2002

2007

2008

2009

2010

2015 برآورد

ترکیه

1200

  

  

015000

16000

30000

امارات

500

  

  

30000

30000

40000

سنگاپور

30000

  

  

80000

90000

150000

مالزی

30000

48000

71000

80000

100000

150000

 

۴۷۴۷

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
9 + 6 =

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 15
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • بی نام A1 ۱۱:۰۳ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۰
    12 0
    اگه زمینه ش باشه خودشون میان الان که ایرانیان دارن میرن اونور دیگه چه انتظاری داشته یاشیم
  • آمان IR ۱۱:۳۸ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۰
    18 1
    پول داخلی ها رو که گرفتن و بهشون مدرک دادن . حالا نوبت خارجه
  • خسرو A1 ۱۲:۳۹ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۰
    4 0
    متاسفانه كشور ما در همه زمينه ها داره به شدت افول ميكنه، شايد چند سال پيش تركيه اصلاً در برابر ايران به چشم نمي اومد، ولي امروزه با اين همه تبليغات،رسماً ميگن استانبول و انتاليا قطب اول گردشگري شده،يا حتي تبليغات جراحي پزشكي مي كنند براي ايراني ها، در حالي كه ايران مهد طب و پزشكي در جهان بوده و تا همين امروز هم بخش مهمي از زبده ترين پزشكان جهان ايراني هستند،در زمينه علم و دانش هم به همين ترتيب،سواي مسئله جذب،مشكل مهمتر فرار همون دانشجوهايي هست كه داريم، البته خوب حق هم دارند،وقتي امكانات و تسهيلات بر اساس شايستگي تقسيم نميشه،براي يك جوان راهي جز اين نميمونه،من تو فرانسه ام،اينجا يك بحثي بود،كه چرا فرانسه از آمريكا در زمينه تسهيل جذب ايراني ها عقب مونده و اكثراً آمريكا رو ترجيح ميدند.
  • بی نام A1 ۱۳:۱۲ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۰
    1 11
    آخه امارات از لحاظ علمي چي داره اين همه داره رشد ميكنه؟ برخي بيشتر هدف اقامت يا مهاجرت از كشورشون رو دارن و بيشتر از راه دانشجويي اقدام ميكنند
    • مهران خواجه دادی IR ۱۴:۵۹ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۰
      12 1
      دوست عزیز تو امارات کالج ها و دانشگاههای معتبر امریکایی و کانادایی و اروبایی فعال هستن برا همین.
  • ali A1 ۱۳:۴۳ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۰
    4 15
    بیچاره کسانی که به فرانسه و آلمان برای ادامه تحصیل میروند این دو کشور بیشترین حد نژاد پرستی را دارا هستند
    • بی نام A1 ۲۱:۵۱ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۰
      4 3
      درسته. چون من در یکی از دانشگاههای آلمان تحصیل می کنم. کسی به طور علنی نژادپرستی نمی کند. اما نژادپرستی پنهان دارند. حتی برخی اساتید تبعیض بسیاری قائل می شوند. مخصوصا اگر دانشجو از کشورهای اروپایی و آمریکا نباشد به این چشم به دانشجو نگاه می کنند که آمده است که بتواند اقامت بگیرد. نگاه آنها اینگونه است که دانشجوی آلمانی عالی است، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. دانشجوی خارجی افتضاح است، مگر اینکه خلاف آن واقع شود. و برای اینکه به آنها ثابت کنیم ما هم چیزی از دانشجوهای آلمانی کم نداریم چند ترمی باید تحمل کنیم. از دانشجویان خارجی فقط 30 درصد در آلمان می مانند. بقیه به کانادا و آمریکا می روند. آنها که می مانند یا واقعا آلمان را دوست دارند، یا سن زیادی دارند.
    • بی نام A1 ۰۶:۳۲ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۱
      2 1
      اتفاقا خیلی هم نظرت نادرسته درسته هر جا نژادپرستی وجود داره ولی فکر کنم زیاده روی کردید کشوری مثل المان پر است از اتباع خارجی همین تیم فوتبالشون معلوم هست که بعضی وقتها بدلیل اختلاف فرهنگی به تضاد میخورن حتی ما هم با افغانها با اینکه مسلمان هستن به تضاد خوردیم
  • بی نام A1 ۱۳:۵۲ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۰
    9 0
    ما که یک همکلاسی داشتیم رایگان بود و درآمدزایی هم نداشت و در ضمن ضعیف هم بود و بدون کنکور هم برای دکترای گرفته بودندشانامکانات بیشتری هم به ایشان داده می شد
  • مهران A1 ۱۴:۲۵ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۰
    19 1
    اکثر استادای ایران صلاحیت تدریس کارشناسی ارشد رو هم ندارند و خیلیاشون انگلیسی هم بلد نیستند. متاسفانه اساتید ممتاز ایرانی در دانشگاه های خارجی تدریس میکنند. با این شرایط دانشجوی خارجی بیاد ایران چیکار؟
  • بی نام A1 ۱۴:۵۴ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۰
    16 0
    شما اگه میتونید کاری کنید که دانشجوهای ایرانی مهاجرت نکنن نمی خواد به فکر جذب دانشجوی خارجی باشید
  • بی نام A1 ۱۵:۱۶ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۰
    3 0
    ترو خدا گر گوری وارد ایران نکنید .برای سود خودتون
  • بی نام A1 ۱۵:۲۵ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۰
    6 2
    تغییر زبان بین المللی علم از فارسی به انگلیسی ؟ چی یعنی تمدن های چین روم اون زمان وجود نداشتن که ما قدرت اول بودیم ؟
  • بی نام A1 ۲۱:۲۳ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۰
    3 0
    تقريباً اكثر دانشجو هاى خارجي مخصوصاً توتركيه و مالزي ايرانيند.
  • بی نام A1 ۰۲:۳۲ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۱
    2 0
    تو هم دلت خوشه همينکه پول نفت ملتو به خاذج مننقل نکنن کافيه درامد دانشجوي خارجي پيشکش بنظرم بر عکس به دانشجويان خارجي از کشورهاي سودان وبورکينافاسو پول ميدن دلار ميندند که در دانشگاههاي ايران تحصيل کنند وبعد ادعا کنند ما هم دانشجوي خارجي داريم