برترین عمل در شب قدر چیست؟ / شیخ صدوق پاسخ می دهد

شايد اين پرسش براي برخي مطرح باشد كه بهترين عمل يا عبادت در شب قدر از ديدگاه عالمان بزرگ شيعه چيست. اين يادداشت، ديدگاه عالم بزرگ شيعي «شيخ صدوق» را در اين باره بازگو مي‌كند.

«شب قدر به تناسب فصل‌های سال ممکن است کوتاه یا بلند باشد. مجموعه ادعیه و دستورهاي عبادي این شب را اگر بخواهید عمل کنید، ممکن است به زماني بيش از يك شب احتیاج داشته باشید. از آن گذشته، برخی از این دعاها و اعمال ممکن است سندی معتبر نداشته باشند. این را هم باید بدانيد که انجام همة این دعاها و اعمال از شما خواسته نشده است بلکه آن چه در کتاب‌هایی مانند «مفاتیخ الجنان» می‌خوانید، گردآوری احادیث متعددی است که می‌توان گفت هریک از آن احادیث به تنهایی مجموعة اعمال و دعاهایی را بیان کرده‌اند که می‌توان در شب قدر انجام داد. در واقع، دعاها و اعمال دستور داده شده در هر روایت اغلب بدیل و جایگزین دعاها و اعمالِ ذکر شده در روایت دیگر است نه این که مكمل آن باشد.

از این رو در اندیشه‌ آن نباشید که همه آن چه را در صفحات کتاب‌های دعا آمده است، به جا آورید بلکه از میان آن‌ها، آن چه را داراي معاني تازه‌تر و با آرمان‌های متعالی خود سازگارتر مي‌يابيد و قلب شما آن را بیشتر دوست دارد، برگزینید و همان را با عشق و علاقه بخوانید یا عمل کنید. دلایل عقلی، نقلی و تجربی می‌گویند که تأثیر اعمال و دعاهایی که اين گونه به جا آورده شوند، بیشتر است.

اما در این میان عملی هست که برخی عالمان شیعه فضیلت آن را از هر عمل دیگر برای شب های قدر بهتر دانسته‌اند. برای نمونه، عالم نامدار شیعی در قرن چهارم هجري ابوجعفر محمد بن علی بن الحسین بن موسی بن بابویه قمی مشهور به «ابن بابویه» یا «شیخ صدوق»، صاحب یکی از کتب اربعه شیعه به نام «من لایحضر الفقیه»، در یکی از کتاب‌های خود به نام «امالی» سخني درباره پرفضیلت‌ترین عمل در شب قدر دارد. «امالی» به کتاب‌هایی گفته می‌شود که استادي گفته (املا كرده) و شاگردانش نوشته‌اند.

در بخشی از «امالی» شیخ صدوق درباره شب‌های قدر آمده است که احیای شب‌های بیست و یکم و بیست و سوم و اجرای اعمال و دعاهایی در آن از باورهای شیعه است. آن گاه برخی از این اعمال را که شامل نمازهایی می‌شود برمی‌شمرد. جمله جالب این بخش، متن انتهای آن است. شیخ صدوق در انتها می‌گوید:

مَن أحیا هاتَینِ اللَّیلَتَینِ بِمُذاکَرَةِ العِلمِ فَهُوَ أفضلُ
(هرکس این دو شب را با بحث و مذاکره علمی زنده بدارد، فضیلت این کار بیشتر است.)

شیخ صدوق، الامالی، الطبعة الاولی، مؤسسة البعثة، تهران: 1417 هـ .ق.

این سخن شیخ صدوق مستند به آیات و روایاتی است که اهمیت تحصیل علم و گفت‌وگوی علمی را از هر عمل دیگر برتر می‌دانند. امید که در برترین شب‌های سال موفق به برترین اعمال باشید.»

/6262