مقامات عربستان با خشم و سرخوردگي ميگويند حرف هائي براي گفتن دارند،رهبران روسيه هم پيغام داده اند، خودتان را ناراحت نكنيد،ما گوش شنواي خوبي براي شنيدن داريم!.
ديپلماسي جديد و متفاوتي در منطقه در حال شكل گيري ست؟ بدون شك پاسخ مثبت است. نه صرفا به دليل رويكرد جديد اعراب و خصوصا سعودي ها در نگاه به شرق ،بلكه عمدتا به اين دليل كه نحوه محاسبه و اندازه گيري دو معادله استراتژيكي "ثبات و امنيت" در منطقه تغيير و بازيگران جديدي وارد ميدان شده اند.يك ديپلمات عرب مقيم دوحه كه كشورش داراي روابط بسيار نزديكي با ايالات متحده است ميگويد"بله درست متوجه شده ايد.آمريكا بايد قدري تنگتر روي نيمكت بنشيند و جا را براي ديگران باز كند".
لاروف طي دو روز شنبه و يكشنبه اين هفته ،آنهم دركمتر از دوهفته پس از ملاقات سعود الفيصل با پوتين در سوچي ،به عربستان رفت و ضمن ديدار با وليعهد اين كشور،آنگونه كه خود ميگويد مذاكرات مفصلي با همتاي عربستاني خود در خصوص مسائل منطقه به عمل آورد. روزنامه العرب چاپ لندن به نقل از منابعي كه نامي از آنها نياورده نوشته" الفیصل به سرگئی لاوروف گفته مواضع کشورش در قبال منطقه بازگوکننده مواضع همه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس است"به نوشته اين روزنامه عرب زبان" این سفر پیامي را به جامعه بین المللی مي رساند مبني بر اينکه در غیاب امریکا که این روزها بیش از هر زمانی این گونه وانمود می کند از صحنه های نبرد گریزان است،روسيه آمادگي دارد به عنوان یکی از قدرت های بزرگ جهانی در عراق و ديگر بحران هاي منطقه اي وارد میدان شود".
علت اين رويكرد بسيار متفاوت و مهم چيست؟
رهبران محافظه كار عربستان ضمن انتقاد روز افزون از سياست هاي واشنگتن اكنون ادله هاي متعددي در دست دارند كه با بدبيني آنها را قانع كرده اولا ايالات متحده ديگرنه يك متحد بلافصل استراتژيك، راهبردي قابل اتكا كه به يك شريك استراژيك خوب بيشتر شباهت دارد .ثانيا امروز نه منع اخلاقي ونه ممانعت استراتژيكي براي بازي دادن ديگر قدرت ها در معادلات منطقه اي وجود ندارد.از ديد عربستان، هم واشنگتن و هم رياض، از حالا به بعد حق دارند شركاي جديدي براي خود پيدا كنند. تنوع در ديپلماسي،مانند تنوع در بازارخريد و فروش است.
برخي تحليل گران سياسي سنتي در منطقه خليج فارس و خاورميانه عربي معتقدند وجود اين سرخوردگي و خشم بي سابقه از رفتار ايالات متحده عامل اصلي گرايش روزافزون اعراب خصوصا عربستان به روسيه بوده است،اما اگرهم اينگونه باشد،چنين ديدگاهي پوشش دهنده تمامي واقعيت ديپلماسي سعودي ها و ديگر اعضاي شوراي همكاري خليج فارس در قبال منطقه عربي نيست. متقابلا بسياري از تحليل گران منطقه معتقدند حتي اگرهم ايالات متحده در بحران هاي اخير مانند سوريه،مصر ،لبنان،عراق و يا پرونده اتمي ايران برخورد فعال ترو رضايتمندتري از خود نشان ميداد مانند دوران بوش ،شايد با اندكي تاخير، اما بالاخره اعراب و در راس آنها عربستان مانند امروز به بازنگري و بازسازي در ساختار سياست خارجي خود مبادرت مي ورزيدند وچيزي در نهايت تغييير نمي كرد.لذا اين ارتباط قطعي و مسلمي به سياست هاي كنوني اوباما و بحران هاي منطقه ندارد ،فقط زمان رسيدن به آن را كوتاه كردو به جلو انداخت.
به هر حال به نظر ميرسد رياض و ساير اعضاي شوراي همكاري خليج فارس به اين نتيجه رسيده اند رابطه نزديكتر بامسكو تنها نميتواند به دليل ناراحتي از رفتار هاي ايالات متحده موجه باشد ،بلكه چنين تصميمي بر گرفته از يك آينده نگري استراتژيك است و ميتواند به پايداري و ثبات منطقه كمك كند كه ظاهرا واشنگتن دلبستگي خود را به آن از دست داده است.از ديد مقامات سعودي و شايد ديگر رهبران عرب شوراي همكاري خليج فارس روسيه به 5 دليل ميتواند يك نقطه اتكا قابل اعتمادي براي آنها باشد:
1- توان بالقوه روسيه در رقابت با آمريكا .
2- شناخت نسبتا خوبي كه از منطقه عربي دارد و در كشور هائي مانند عراق،ليبي،كويت،يمن،مصر،سودان، ميان فلسطينيان و حتي ايران داراي اعتبار و نفوذ قابل توجهي است.
3- تمايل و انگيزه خود كرملين براي ارتباط نزديك تر و معنا دار با جامعه عرب خليج فارس.
4 -موقعيت ژئو استراتژيكي روسيه در نزديكي به منطقه خاورميانه و خليج فارس به نسبت آمريكا.(اين موضوعي بسيار مهم است)
5- از همه مهمتر نقش روسيه در تعادل بازار نفت و انرژي كه چالش آينده منطقه خواهد بود.
اينها دلايلي كافي براي آن چيزيست كه موجب تغيير رويكرد سعودي ها و ديگر اعضاي شوراي همكاري درقبال تحولات منطقه و ايالات متحده شده است.اما بي شك اين تغيير رويكرد با تحولاتي سخت وغير قابل پيش بيني نيز همراه خواهد بود. matinmos@gmail.com
نظر شما