تکرار سناریوی «شیمیایی»

سخن از به کارگیری گازهای شیمیایی در نقاط مختلف سوریه توسط دولت یا گروه های مخالف علیه اهداف نظامی یا غیرنظامی، چندین بار به میان آمده است. طی سال گذشته ابتدا در اطراف شهر «حلب» در شمال این کشور آثاری از به کارگیری گاز خردل و سپس در مرکز شهر «حمص» و پس از آن در منطقه «غوطه شرقی» در حومه دمشق، صحبت از استفاده از گاز «سارین» شده بود. روس ها با ارایه مدارکی، قویا معتقد بودند نیروهای مخالف برای به چالش کشیدن دولت سوریه در محافل بین المللی از این گاز بهره برده اند. دقیقا به استناد به کارگیری سلاح شیمیایی در 20 آگوست 2013 و در جریان درگیری ارتش سوریه با مخالفان مسلح بود که دولت این کشور تحت فشارهای سنگین بین المللی از سوی جبهه غرب، از سوی ایالات متحده تهدید به حمله هوایی شد. در شرایطی که حمله آمریکا به مراکز مهم نظامی سوریه قطعی به نظر می رسید، تحرکات سیاسی پشت پرده روس ها با آمریکا طی چند دور مذاکره فشرده میان «لاوروف» و «جان کری» در ژنو، نهایتا به توافقی منجر شد که ماحصل آن پذیرش نابودی سلاح های شیمیایی سوریه در مقابل عدم حمله آمریکایی ها به خاک این کشور بود.
    نتیجه این اقدام، قطعنامه 2118 شورای امنیت در تاریخ 27 سپتامبر 2013 با رای اجماعی بود. بر اساس این قطعنامه، راهکارهای نابودی این سلاح ها یا خروج آنها از سوریه با حضور بازرسان سازمان ملل تعیین شده بود. این بار بحث به کار رفتن گاز شیمیایی در سوریه در اطراف «حماه» و در شرایطی که بارزسان ویژه سازمان ملل در سوریه حضور دارند، می تواند تحقیق در این باره را سرعت بخشد. در دوره گذشته توافق روسیه و آمریکا حاصل بازی «برد- برد» بود که موجب شد حاکمیت در سوریه از تهدیدی جدی بگریزد. در عین حال جمع شدن مخازن و مراکز ذخیره این سلاح ها و انتقال آن به بیرون از سوریه، دستاورد مهمی برای جبهه غرب و مخالفان بشار به شمار می آمد. این بار نیز بدون تردید انگشت اتهام متوجه دولت و ارتش سوریه گرفته خواهد شد. بهره گیری از تجربه گذشته و تکرار سناریوی سابق، احتمال فشار مجدد بر دولت سوریه و به تبع آن دخالت روس ها در صحنه بین الملل برای حمایت از حاکمیت سوریه را در ذهن متبادر می سازد. اما دو نکته را نباید از نظر دور داشت؛ نخست اینکه تفاوت مرحله فعلی با آنچه در سپتامبر 2013 گذشت، این است که اولافشار دولت های عربی به ویژه عربستان سعودی بر ایالات متحده برای انجام «اقدام جدی» علیه بشار اسد و حکومت وی پس از دیدار اخیر پادشاه این کشور با باراک اوباما، دوچندان شده است و بنا بر اخبار منتشره، میزان آموزش و در اختیار گذاشتن سلاح های پیشرفته تر غربی به مخالفان نیز ارتقا یافته است. ثانیا روس ها نیز در جبهه دیگری در شمال شرقی اروپا یعنی در اوکراین و بحران «کریمه» درگیر هستند. این امر امکان مانور آنها به گونه سابق را کاهش خواهد داد. از سال گذشته پس از توافق دوطرف روسی و آمریکایی بر سر خلع سلاح شیمیایی سوریه این ابهام مطرح بود که چنانچه غرب از تعامل مذکور این طور تلقی کند که تهدید جدی کارساز است وسوریه تحت فشار عقب نشینی می کند، آیا همین شیوه را در آینده به کار نخواهد گرفت؟ پاسخ این سوال با رویکرد اخیر غرب در قبال طرح اتهام استفاده دولت بشار از سلاح شیمیایی مشخص خواهد شد.

منبع : روزنامه شرق