مقتدی صدر جوان سهم می‌خواهد/ ایاد علاوی جایگاه گذشته را ندارد

سعید جعفری پویا: مقتدی صدر می آید، مقتدی صدر می رود، خداحافظی می‌کند و باز دوباره سلام می‌دهد. این سیاستمدار جوان عراقی هر روز تصمیم جدیدی در سپهر سیاسی عراق اتخاذ می کند و روند تحولات را متاثر می کند، هرچند برخی از تحلیلگران رفتارهای او را قابل پیش بینی می دانند و وقعی به اعلام نظرات جدید او نمی نهند، اما به هر ترتیب به نظر می رسد رصد انگاره های رفتاری او برای حصول به تحلیلی دقیق از تحولات عراق ضروری به نظر می رسد.
پیرامون تبعات اعلام نظرهای مقتدی صدر و همچنین چشم انداز روندهای آتی عراق خبرگزاری خبرآنلاین گفتگویی با سیامک کاکایی انجام داده است. این کارشناس مسائل عراق معتقد است که جایگاه مقتدی صدر در بین طبقه های متوسط و پایین جامعه عراق قابل توجه است.

دوباره گمانه هایی پیرامون بازگشت مقتدی صدر به عرصه سیاست مطرح شده است. در حالی که چند ماهی از اعلام پیشین او مبنی بر خداحافظی از سیاست نمی گذرد. نظر شما در خصوص تضادهای رفتاری مقتدی چیست؟
مقتدی صدر از جمله بانفوذ ترین شخصیت های سیاسی در عراق است که در بین طرفدران خود جایگاه ویژه ای دارد و به لحاظ سیاسی هم گروه وابسته به او در پارلمان در انتخابات های گذشته جایگاهی قابل توجه داشته و در چینش سیاسی با گروه دولت قانون و نوری مالکی در تشکیل دولت نقش داشته است. تقریبا چند ماه پیش بود که مقتدی صدر اعلام کرده بود از عرصه سیاست کنار می رود و بیشتر به مباحث دینی و دین پژوهی می پردازد. از آن زمان این موضوع بین تحلیلگران مطرح شد که دوری مقتدی صدر از عرصه سیاست قدری دور از ذهن و نامتجانس است چرا که ساختار سیاسی در عراق و چینش فکری رهبران گروه های مختلف عراق، چه مذهبی و چه قومی به نحوی است که نوعی آمیختگی و کاریزما در نگرش آنها نسبت به ساختار سیاسی و اداره گروه خود و نحوه مشارکت در دولت وجود داشته و البته تاثیرگذار هم بوده است.
بنابراین کمتر به ذهن می رسید که مقتدی صدر بتواند از عرصه سیاست به دور باشد. به همین خاطر در هفته های اخیر که به تدریج به انتخابات پارلمانی عراق نزدیک تر می شویم اخباری از مقتدی منتشر شده است که نشان می دهد احتمال بازگشت او در حال افزایش است. ضمن اینکه یکی از مسائلی که مورد انتقاد شیعیان قرار گرفته است سه باره شدن انتخاب مالکی برای نخست وزیری عراق است.

به نظر می رسد رفتارهای مقتدی صدر از پختگی و بلوغ کافی برخوردار نیست. در حالیکه عموم گروه های شیعی از ابتدا از نوری مالکی حمایت کردند، او همواره شمشیر را برای مالکی از رو بسته. از سوی دیگر اظهار نظرهای کاملا متناقض او سبب شده که بسیاری از تحلیلگران اظهارات او را چندان جدی نگیرند. همانطور که در آخرین مورد و خداحافظی از سیاست هم بسیاری بر این باور بودند این تصمیم او تنها یک شوی رسانه ای برای جلب توجهات است. نظر شما در این خصوص چیست؟
البته با تردید باید از نداشتن بلوغ سیاسی صدر سخن گفت چرا که به نظر می رسد مقتدی پیش از اینکه یک فرد مذهبی باشد یک شخصیت سیاسی در عرصه عراق شناخته می شود . اما بحث مواضع او بیشتر به چالش ها و تنش ها در بدنه و ساختاربندی و پیکره عراق مربوط است.
به هر حال نوع دیدگاهی که مقتدی صدر به حکومت دارد با مالکی متفاوت است و به رغم اینکه گروه مقتدی صدر به تشکیل دولت کنونی عراق کمک کرده و رفتن مقتدی صدر به جمع فراکسیون شیعی سبب شد تا مالکی دولت خود را تشکیل دهد، اما راههای آنها با یکدیگر متفاوت است. باید بیشتر بر این موضوع تمرکز کرد که جبهه بندی دیگری در عراق ایجاد شده و اشتراک نظرهایی میان مقتدی، کردها و در مقطعی ایاد علاوی ایجاد شده است. این اتفاق در زمانی رخ داد که این گروهها برای برکناری مالکی هم راستا شده بودند ولی شرایط آنگونه پیش نرفت. مسئله نبودن مقتدی صدر در عرصه سیاست کمتر قابل باورپذیری است چرا که اساسا نگاه سیاسی گروه صدر نگاه سیاسی مشارکت جویانه است اما به هر حال انتقاداتی نسبت به دولت مالکی وارد می شود، اما باید توجه داشت که مقتدی در میان طبقات متوسط و پایین جامعه عراق پایگاه اجتماعی قابل توجهی دارد.

مخالفت های زیادی پیرامون نخست وزیری سه باره نوری مالکی از سوی شیعیان مطرح شده است. شرایط داخلی عراق برای انتخابات آتی را چگونه می بینید؟
عراق در مرحله حساسی قرار دارد. 9 ائتلاف انتخاباتی در این کارزار شرکت کرده اند که شاید مهمترین آنها ائتلاف قانون، گروه کردها، العراقیه، جبهه متحدون و در بین گروه های شیعی گروه المواطن و گروه وابسته به ابراهیم جعفری و همچنین ائتلاف مقتدی صدر مطرح باشد. به نظر می رسد ویژگی این دوره از انتخابات هم در این جبهه بندی تغییراتی است که در برخی از این ائتلاف ها ایجاد شده است. ضمن اینکه از هم اکنون قابل پیش بینی است که دولت بعدی عراق، دولت کم حاشیه و کم تنشی نخواهد بود. گروه ائتلاف قانون تلاش می کند در میان شیعیان آرای قابل توجهی به دست آورد تا از ائتلاف با گروه هایی نظیر مقتدی صدر خودداری نماید. اما از طرفی ساختار و بافت سیاسی و اجتماعی عراق به نحوی است که دولت در این کشور باید ائتلافی باشد و روش و سیستم توافق همچنان کارگر است. اینکه آیا مالکی نخست وزیر خواهد شد یا خیر، هم به میزان آرای ائتلاف قانون دارد و هم به چگونگی چینش گروههای سیاسی مختلف وابسته است. از این حیث که تا چه اندازه بین حکیمی ها، جعفری، صدری ها با دولت قانون ائتلاف ایجاد شود و نوع نگاهشان به چینش و تقسیم بندی پست ها به چه شکل خواهد بود. 

وضعیت گروه های سنی به چه صورت است؟
در بین گروههای سنی هم گروه متحدون به ریاست اسامه النجیفی، ائتلاف العربیه صالح مطلک مطرح هستند. البته فهرست العراقیه به ریاست ایاد علاوی هم جز گروه هایی است که هم شیعیان و اهل تسنن در آن عضویت دارند و هر دو دسته را در خود جای داده است. ولی باید توجه کرد نقش جریان علاوی نسبت به دوره پیش کمرنگ تر شده چراکه گروههای دیگری مطرح شده اند و از یگانگی العراقیه فاصله گرفته ایم. ضمن اینکه هم از سوی شیعیان و هم از سوی اهل سنت جریان هایی از العراقیه جدا شده اند. در مجموع به نظر می رسد در این انتخابات جایگاه العراقیه نسبت به انتخابات پیشین تنزل پیدا کند و علاوی دیگر از جایگاه پیشین خود برخوردار نباشد. اما در خصوص اینکه بحث مربوط به نخست وزیر شدن یا نشدن مالکی را باید به پس از برگزاری انتخابات و مشخص شدن آرای گروه های مختلف موکول کرد.

5252