تنها برگ برنده روسیه!

مهدی مطهرنیا:

واقعیت رخدادها در اوکراین این است که بحران این کشور از درون اوکراین به نظام منطقه ای و بین المللی منتقل شده است. در اوکراین یک مقوله داخلی به مسئله ای منطقه ای و سپس بین المللی تبدیل شده است. مسئله ای که، نقطه تلاقی جغرافیایی آن کریمه خواهد بود. روسیه به خوبی واقف است که اگر در این بازی ذره ای بیشتر عقب نشینی از خود نشان دهد باید بازی برد - باخت را تجربه کند. به بیان دیگر امروز برای روسیه تاکید بر کریمه یک ضرورت غیر مطلوب است. چراکه آمریکا بازی را چنان مدیریت کرده است که اگر روسیه نتواند در باب کریمه به دست آوردی ملموس دست یابد، کل بازی را باخته است. به عبارت دیگر کریمه برگ برنده روسیه برای گریز از بازی باخت - برد بوده است. اما با عنایت به تحولات و رخدادهای جدیدی که در این منازعه رخ داده است، هم اکنون روس ها باید به کریمه به عنوان برگه ای به عنوان آبروی خود بنگرند. از این منظر ما شاهد افزایش شتاب بحران، از مرحله تولد به مرحله شکوفایی بودیم. به این معنا که اگر بحران اوکراین را از جنبه داخلی جدا و به جنبه منطقه ای و بین المللی بیاوریم، فرار یانوکوویچ، گرفتن کریمه و سقوط دولت وی، مرحله تولد یک بحران بین المللی در باب بحران اوکراین بود که هم اکنون به سرعت به اوج شکوفایی می رسد.

واقع امر این است که این شتاب زیاد نمی تواند برای منطقه و به ویژه نیروهای درگیر با این موضوع در منطقه اهمیت جدی پیدا کند. بدین منظور است که هم اکنون می بینیم کشوری مانند چین در ارتباط با مسئله اوکراین بسیار دست به عصا و محتاطانه موضع گیری می کند، چون پکن به خوبی دریافته است که این بازی می تواند به یک بازی بین المللی برای هدایت به سمت و سوی تحرکات چین در آسیا در آینده نزدیک سوق پیدا کند و ایستگاه بعدی تحرک آمریکا بعد از روسیه، بی تردید به سمت و سوی چین حرکت خواهد کرد. فلذا در وضعیت کنونی و در اوج شکوفایی و ورود این بحران، به منازعه ای بین المللی و منطقه ای هستیم. ضمن اینکه سرعت و شتاب این مسئله نشان می دهد که اگر هرکدام از بازیگران، به ویژه روسیه اندکی بد بازی کنند، باید هزینه های بسیار گزاف تری را در آینده بپردازد.

یانوکویچ هم در کنفرانس مطبوعاتی که سه شنبه در روستوف داشت به نکات قابل تاملی اشاره کرده است. از جمله اینکه آنچه در اوکراین رخ داده را کودتا خوانده، اینکه او به قدرت باز می گردد و اینکه مسئولیت آنچه برای کریمه اتفاق می افتد بر عهده روسیه و یانوکویچ نیست. ضمن اینکه او تاکید کرده بحران عظیمی در انتظار اوکراین خواهد بود. از نظر روانشناسی سیاسی جملات و گذاره هایی که یانوکویچ به کار می برد، در واقع شکل دادن به یک تصویر آبرومند از یک مرد شکست خورده است. اینکه یانوکویچ آنچه در اوکراین صورت پذیرفته را کودتا تلقی کند، امری قابل پیش بینی است. در ضمن اینکه یانوکویچ در نوعی سیاست های آرزومندانه در وضعیت کنونی خواهان بازگشت به قدرت شود و این معنا را مطرح کند، آن هم با سرعتی که در کلام او نهفته است، چندان قابل تصور نیست چراکه در این صورت او باید شگفتی ساز و یا Wild Card ظهور کند. اما این نکته که او تلاش می کند برای اوکراین ایجاد نگرانی نماید، به باور من همان وضعیتی را پیش می گیرد که روسیه در ارتباط با اوکراین اشاره می دارد. چراکه هر دوی آنها می خواهند مردم اوکراین را در التهاب تجزیه قرار دهند. از طرفی دیگر یانوکویچ به این نکته پای می فشارد تا ترس در نیروهای مختلف را بر انگیزد. نیروهایی که با حمایت از سیاست های اروپایی، دولت او را ساقط کرده اند. در واقع یانوکویچ می خواهد بگوید نتیجه آن اقدامات، اکنون سبب جدی شدن خطر تقسیم اوکراین به دو منطقه شرقی و غربی شده است.

چشم انداز اوکراین
باید بپذیریم یکی از سناریوهای محتمل آینده اوکراین تبدیل آن به دو تکه شرقی و غربی خواهد بود، اما من بر این باورم که در شرایط فعلی این مسئله نه به سود روسیه است و نه اینکه این کشور این توان را دارد که دست به چنین اقدامی بزند. به باور من تنها کشوری که می تواند در دراز مدت به عنوان یک حفره امنیتی از این بحران استفاده کند، ایالات متحده آمریکا است. در این چارچوب آمریکا با وجود دولت اوباما که باور بسیطی به حفظ تمامیت ارضی اوکراین دارد، گذاره های امنیتی تولید شده در بطن برخی از محافل امنیتی و آمریکا را که به این تکه شدن اوکراین در دراز مدت را به نفع منافع آمریکا می دانند را بر نمی تابد و نمی پذیرد. لذا آنچه که در سناریو آینده اوکراین وجود دارد، بازگشت کریمه به حوزه روسیه روسی تباران است. در نتیجه آنچه محتمل است، بدین قرار است که کریمه در نهایت می تواند در این زمینه وجه المصالحه ای در نهایت بین آمریکا و روسیه قرار گیرد.

4949