بازگشت نارنجی ها و سکوت نگران کننده پوتین/ پرونده

محمدرضا نوروزپور:

عمده تحلیلگران غربی بر این باورند که بزرگترین بازنده تحولات اوکراین ولادیمیر پوتین است و معتقدند آنچه در اوکراین رخ داد آمیزه ای از چند عامل قابل امتزاج می دانند. [وال استریت ژورنال: تحولات اوکراین ضربه مهلکی به روسیه زد]

نخست اعتراضات مردمی که نزدیکی به اتحادیه اروپا را دروازه ترقی و رفاه اجتماعی بیشتر می پنداشتند و براین باور بودند که دولت یانوکوویچ به جای لحاظ کردن منافع ملی آنها منافع روسیه را لحاظ کرده است.البته این اعتراضات به مسائل دیگری از قبیل فساد مالی و اداری دولت یانوکوویچ نیز مرتبط می شد که در درجه دوم اهمیت قرار داشت.

دوم دخالت های آمریکایی ها که فرصت را برای ضربه زدن به منافع روسیه در اوکراین مناسب دیدند و فارغ از دلسوزی برای مردم اوکراین اهداف خود را دنبال می کردند که یکی از آنها می تواند فشار آوردن به مسکو برای دادن امتیازاتی در پرونده سوریه باشد.[کری به تصمیمات مسکو درباره اوکراین هشدار داد]

سوم اصرار اتحادیه اروپا برای یارکشی اوکراین و نزدیک کردن این کشور به استانداردهای تجاری، حقوق بشری، بانکی و ... فاصله گرفتن آن از روسیه اما نه به قیمت فروپاشی این کشور.

این عوامل و عوامل دیگری با اهمیت کمتر،  در فرسایش و اصطکاک با مخالفت های روسیه، تفاوت های فرهنگی و مذهبی بخش شرقی با غربی، مشکلات شدید مالی و اقتصادی دولت یانوکوویچ، نبود دورنمای دقیق، شفاف و روشن مالی و اقتصادی دولت اوکراین در صورت امضای پیمان تجاری با اروپا و بالعکس وجود ابهامات گسترده و حتی تردید در این خصوص که وضعیت اقتصادی این کشور بدتر از گذشته شود، وابستگی سیاسی دولت به مسکو، سرانجام این کشور را با تغییر رژیم و ورود به یک بحران سیاسی، اجتماعی و اقتصادی رو برو ساخت. [اوکراین روی آرامش را نخواهد دید]

اکنون با توجه به گذشت زمان، آنگونه که الشرق الاوسط تشبیه کرده، بحران اوکراین به یک گلوله برفی شبیه شده است که آنرا از بالای کوه بلندی رها کرده و به مرور زمان بزرگ و بزرگتر می شود و شاید این بحران به حجم و خطرناکی بحران سوریه برسد.

روس ها همانگونه که در یادداشت گذشته اشاره کردم [گزینه‌های روسیه درباره اوکراین] آمریکایی ها را مسبب این تحولات و مسئول تبعات بازگرداندن نارنجی ها به قدرت می دانند. معاون ولادیمیر پوتین دو هفته قبل از برگزاری نشست ژنو2 حتی آمریکا را به مسلح کردن شورشیان اوکراینی متهم کرد و از دولت اوکراین خواست تلاش ها برای کودتا را ناکام گذارند. [مسکوتایمز: اقدام آمریکا در اوکراین مانند اقدام 1953 آنها در ایران است]

 چند نگرانی مهم غربی ها درباره اوکراین:

- دخالت نظامی روسیه در اوکراین اگرچه تقریبا منتفی است اما حتی به رغم اعلام مسکو مبنی بر نداشتن عزمی در این خصوص، همچنان حائز اهمیت و یکی از نگرانی های اصلی است. [اوکراین به ناوگان روسیه در مورد هرگونه حمله نظامی هشدار داد]

-احتمال بالاگرفتن درگیری های مردمی میان بخش شرقی و غربی اوکراین بر سر تمایل به روسیه یا غرب و پیدایش زمینه های خودکار تجزیه جدی است. [تشدید ناآرامی‌ها در کریمه] روسیه همچنین می تواند جنبش های جدایی طلب در میان جوامع روسی زبان و ارتدوکس مذهب نیمه شرقی اوکراین را به خوبی برای جدا کردن هر بخشی از این کشورو اعلام تجزیه یا الحاق به روسیه و یا حتی برای طرح ادعای فدرال شدن تحریک کند. [تجزیه اوکراین بعید نیست]

-دورنمای ضعیف موفقیت غربگراها در تشکیل دولتی کارآمد، با توجه به سوابق گذشته ای که پس از انقلاب نارنجی موجود است. آنگونه که وب سایت ریل کلیر پالیتیکس می نویسد : انقلاب نارنجی به بن بست رسید زیرا رهبران آن یعنی ویکتور یوشچنکو رئیس جمهور و یولیا تیموشنکو (بانوی نارنجی) نخست وزیر اوکراین در بهبود اوضاع اقتصادی این کشور یا از بین بردن فساد ناکام ماندند و درگیر نزاع با یکدیگر شدند. یوشچنکو - که زمانی فردی محبوب در اوکراین بود - در دور نخست انتخابات ریاست جمهوری سال 2010 تنها بیش از پنج درصد آراء را از آن خود کردو در دور دوم انتخابات تیموشنکو از یانوکوویچ شکست خورد. این بار نیز معلوم نیست غربگراها در صورت پیروزی در انتخابات زود هنگام بتوانند دولتی کار آمد تشکیل دهند. [نامزدهای اصلی برای ریاست جمهوری اوکراین چه کسانی هستند؟]

-قطع همه کمک های مالی وعده داده شده به اوکراین از یکسو و مطالبه بدهی های گذشته از بابت فروش نفت و گاز به دولت جدید غربگرای اوکراین از سوی مسکو که می تواند هم دولت تازه کار و هم اتحادیه اروپا را با بحران مواجه کندچرا که این کشور اکنون هم به اندازه کافی درگیر بحران مالی هست و اتحادیه اروپا نیز قادر به اعطای کمک های مالی گسترده به اوکراین نیست. آمریکا نیز صرفا وعده اعطای یک وام تا سقف سه میلیارد دلار به اوکراین را مطرح کرده است.[وام 2.5 میلیارد دلاری غرب به اوکراین، پاداش جدایی کی یف از روسیه]

-سکوت ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه که تا کنون از اظهار نظر علنی درباره انقلاب در اوکراین خودداری کرده است خود یک عامل نگرانی است. [پوتین در دو راهی برژنف-گورباچف] پوتین به درستی می داند تمام داشته او در این شرایط، سکوت است چرا که ابهام درباره اینکه روسیه ممکن است چه اقدامی انجام دهد را تقویت می کند و باعث گیجی یا به خطا انداختن مخالفان و رقبای سیاسی می شود.[روسها برای حفظ منافع خود در اوکراین تا کجا پیشروی می‌کند؟]

با این حساب جریان غربگرا در اوکراین با وجودیکه دولت روس گرا را ساقط کرده و بار دیگر نارنجی ها را سرکار آورده است [استعفای یانکوویچ وآزادی تیموشنکو] اما بخوبی می داند که روسیه به خوبی قادر است با استفاده ازاهرم های اقتصادی، سیاسی و امنیتی که مجموعه ای از نگرانی ها را بر اردوگاه غرب حاکم کرده است، عیش آنها را منغص سازد.

این تحولات این پیام را القاء می کند که اوکراین بدون روسیه کشوری بی ثبات، نا امن و مضر برای همه خواهد بود[پیام تحولات اکراین به جهان عرب و مصر از نگاه فهمی هویدی] و بعید نیست ارزیابی درست از معضلات و مشکلات پیش روی اوکراین بدون روسیه مخالفان را وادارد تا دوباره به میز مذاکره با روسیه و انجام توافقاتی با همسایه قدرتمند شرقی بازگردند. [کی‌یف مذاکرات با مسکو را از سر می‌گیرد]

4949