رقبای انتخاباتی روحانی این روزها چه می‌کنند؟

سعید نوایی: انتخاباتی که بستر اجرایی آن از اردیبهشت ماه آغاز شد و پس از یک ماراتن نفس گیر بین نامزدهای حاضر در این انتخابات، همای سعادت بر دوش نامزد اعتدال‌گرایان نشست. علی اکبر ولایتی، محمدرضا عارف، غلامعلی حداد عادل، محمدباقر قالیباف، سعید جلیلی، محسن رضایی، سید محمد غرضی و حسن روحانی 8 کاندیدایی بودند که پا به عرصه رقابت‌های انتخاباتی گذاشتند تا در میدانی که محمود احمدی‌نژاد از حضور فرد مورد حمایت خود در آن ناکام مانده بود داشته‌های خود را بر مردم آشکار کنند و خود را در معرض رای و قضاوت مردم بگذارند. حال با وجود 9 ماه از پایان این رقابت‌ها و در حالی که دولت تقریبا مستقر شده و بر اوضاع مسلط شده است، نگاهی به جایگاه امروز رقبای حسن روحانی خالی از لطف نیست.
محمدباقر قالیباف، حرکت بر لبه تیغ
محمدباقر قالیباف که در کوران رقابت‌های انتخاباتی مسوولیت شهرداری تهران را بر عهده داشت، تلاش بسیاری از خود نشان داد تا ضمن درس گرفتن از تجربه ناکام انتخابات ریاست جمهوری نهم، حضوری گسترده‌تر در این رقابت‌ها داشته باشد. قالیباف از همان سال 84 که بر صندلی شهردار تهران تکیه زد، سودای حضور در پاستور را همچنان در سر داشت. اقدامات او در دوران حضور 8 ساله در شهرداری تهران، ذهنیت نظامی موجود از او را در جامعه تا حدی کمرنگ کرد تا حدی که برخی از منتقدان او، اقداماتش را در شهرداری تبلیغاتی و نمایشی و تلاش برای فراهم کردن فرصتی برای رسیدن به صندلی ریاست جمهوری می‌دانستند. قالیباف در سال 92 فرصت را برای حضور مجدد در انتخابات ریاست جمهوری مناسب دید و سعی کرد تا به جلب نظر اصولگرایان و اصلاح‌طلبان و آرای خاموش بپردازد که البته در این زمینه موفق نبود.
او با وجود اینکه جدی‌ترین رقیب روحانی به شمار می‌رفت در یک مناظره تلویزیونی همه چیز را واگذار کرد تا بازنده بزرگ انتخابات لقب بگیرد. با این وجود شورای شهر تهران که این بار ترکیبی اصولگرا - اصلاح‌طلب به خود می‌دید پس از کش و قوس‌های فراوان مجددا او را به عنوان شهردار تهران انتخاب کرد. وجود همین ترکیب در شورا باعث شد تا قالیباف در انجام وظایفش محتاط‌تر عمل کند چراکه سایه انتقاد اصلاح‌طلبان شورای شهر بر فعالیت‌ها و برنامه‌های او سنگینی می‌کند. قالیباف این روزها ضمن اینکه کمتر در فضای عمومی ظاهر می‌شود، سیاست جدیدی را در پیش گرفته تا با ائتلافی نانوشته با رقبای اصولگرای خود در انتخابات یازدهم و واگذاری برخی امتیازها و پست‌های سازمانی به آنها، جای پای خود را در شهرداری و شورای شهر محکم کند و چه بسا سودای حضور مجدد در انتخابات ریاست جمهوری را در سر بپروراند.
محسن رضایی در انتظار بهشت
محسن رضایی هم همچون قالیباف تجربه تلخ ناکامی در انتخابات ریاست جمهوری را حس کرده است. او که به نظر می‌رسید در انتخابات یازدهم با برنامه‌تر از دیگران به صحنه آمده است، نتوانست آرای مردم را به خود جلب کند. محسن رضایی پس از استعفا از فرماندهی کل سپاه، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام شد و از سال 76 تاکنون این سنگر را حفظ کرده است. او که همواره سعی کرده است چهره‌ای میانه‌رو از خود به نمایش بگذارد، پس از انتخابات ریاست جمهوری نیز این رویه را حفظ کرد. حمایت‌های او از برخی تصمیمات دولت حاکی از این است که رضایی قصد ندارد همچون رقبای اصولگرای دیگر دولت را به باد انتقاد بگیرد. البته برخی تغییرات در مدیریت ستادی شهرداری نشان از آن دارد که او نیم نگاهی هم به شهرداری تهران دارد. حضور شهرام گیل آبادی، از نزدیکان رضایی و رییس کمیته تبلیغات ستاد انتخاباتی او در شهرداری تهران به عنوان رئیس مرکز ارتباطات‌، روابط عمومی و امور بین‌الملل نشان از این دارد که دامنه نفوذ رضایی در شهرداری تهران گسترش خواهد یافت و شاید بتوان این حضور در راستای همان ائتلاف نانوشته‌ قالیباف با رقبایش ارزیابی کرد.
محمدرضا عارف،‌ سودای حضور در مجلس
نزدیک‌ترین فرد به حسن روحانی در انتخابات از لحاظ گرایش سیاسی، محمدرضا عارف بود. او که تا پیش از آغاز ساز و کار اجرایی انتخابات کمتر مورد اقبال گروههای اصلاح‌طلب قرار گرفته بود، با آغاز رقابت‌های انتخاباتی و مواضعی که در مناظره‌ها اعلام کرد، شاهد افزایش رو به رشد آراء خود در اصلاح‌طلبان و حتی آرای خاموش بود هرچند که در همان روزهای انتخابات هم کنار کشیدن او به نفع روحانی قابل پیش‌بینی بود که این امر در روز پایانی رقابت‌ها رخ داد و او با نظر شورای مشورتی اصلاح‌طلبان و در پی نامه سید محمد خاتمی از حضور در انتخابات انصراف داد. این اقدام عارف چندان به مذاق اصولگرایان خوش نیامد و فرصت هر گونه واکنش را از آنان گرفت و به این ترتیب آرای عارف به سبد روحانی ریخته شد تا او با جهشی معنادار پیروز انتخابات شود. گفته می‌شود که عارف این روزها به دنبال تاسیس حزب برای ساماندهی هوادارانش است تا با بهره‌گیری از ظرفیت اجتماعی موجود اصلاح‌طلبان، وارد رقابت‌های انتخاباتی مجلس شورای اسلامی شود. او این بار انتظار دارد طرفداران روحانی از او حمایت کنند تا با رایی بالا به مجلس راه پیدا کند. فعالیت چراغ خاموش عارف این روزها معطوف به جلب حمایت اصلاح‌طلبان و حتی اصولگرایان معتدل است تا با دستی پر در انتخابات مجلس حضور پیدا کند.
غلامعلی حدادعادل و رسانه ملی
حدادعادل یکی از منتقدان جدی حسن روحانی در انتخابات و حتی پس از آن به شمار می‌رود. او همانند عارف از ادامه حضور در رقابت‌های انتخاباتی انصراف داد تا بلکه ائتلاف اصولگرایان رنگ و روی واقعیت به خود بگیرد، اما جاه طلبی اصولگرایان مانع از تحقق خواسته حداد عادل شد و سایر کاندیداها بدون توجه به این اقدام او به کار خود ادامه دادند تا آرای اصولگرایان همچنان متکثر بماند. حدادعادل نقش موثری در رای عدم اعتماد به برخی از وزرای پیشنهادی روحانی ایفا کرد تا به این ترتیب ثابت کند همچنان وزنه‌ای اساسی در مجلس به شمار می‌رود.
او این روزها که دوران مدیریت عزت‌الله ضرغامی در صدا و سیما رو به پایان است، یکی از گزینه‌های جدی برای تصدی ریاست این سازمان عریض و طویل به شمار می‌رود. سابقه او در فرهنگستان ادب و زبان فارسی و فرصت‌هایی که صدا و سیما برای حضور در برنامه‌های تحلیلی و کارشناسی به او می‌دهد این گمانه را تقویت می‌کند که حدادعادل جدی‌ترین گزینه برای جانشینی ضرغامی باشد.
سعید جلیلی، از صدا و سیما تا مجلس
حضور سعید جلیلی در انتخابات ریاست جمهوری و تکرار سناریوی تبلیغاتی محمود احمدی‌ن‍ژاد از سوی او باعث شد تا این گمانه تقویت شود که او نامزد خاکستری دولت در انتخابات است. اما او و نزدیکانش بارها این مساله را رد کردند اما اشتباه جلیلی در رویکردهای تبلیغاتی که خاطره احمدی‌نژاد را نزد افکار عمومی تداعی می‌کرد باعث شد که از اقبال مناسب برای رسیدن به پاستور برخوردار نباشد. جلیلی بعد از انتخابات به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمد و از این جایگاه در مجامع عمومی مختلف به ایراد سخنرانی پرداخت. سخنرانی او در روز دانشجو در جمع دانشجویان دانشگاه تهران به همراه قالیباف و صفار هرندی،‌ خبر از اشتراک مواضع آنها می‌داد. جلیلی اکنون علاوه بر عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام، نماینده رهبری در شورای عالی امنیت ملی هم هست. ضمن اینکه او هم یکی از گزینه‌های احتمالی برای تکیه زدن بر صندلی ریاست سازمان صدا و سیما به شمار می‌رود. هر چند که نمی‌توان از یارگیری او برای انتخابات مجلس نیز غافل شد. جلیلی در انتخابات ریاست جمهوری نامزد مورد حمایت جبهه پایداری بود و دور از ذهن نیست که فعالیت‌های انتخاباتی این گروه برای حضور در مجلس شورای اسلامی حول محور جلیلی شکل بگیرد.
علی‌اکبر ولایتی، تکیه بر صندلی روحانی
علی اکبر ولایتی به زعم بسیاری از تحلیل‌گران سیاسی نقش موثری در پیروزی حسن روحانی در انتخابات بر عهده داشت، شاهد این ادعا هم حمایت‌های او از روحانی در جدال کلامی با سعید جلیلی در خصوص پرونده هسته‌ای بود. آنجا که ولایتی از نقش خود در حل موضوع سخن گفت و به انتقاد از جلیلی و متهم کردن او به بیانیه خواندن در مذاکرات ایران و 1 + 5 پرداخت و از دیپلماسی هسته‌ای روحانی در زمان خاتمی دفاع کرد. از سوی دیگر با توجه به نزدیکی ولایتی به آیت الله هاشمی رفسنجانی و حمایت رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام از روحانی از یک سو و حضور تا آخرین لحظات رقابت‌های انتخاباتی و کنار نکشیدن به نفع سایر اصولگرایان از سوی دیگر، موجب شد تا ائتلاف نهایی اصولگرایان شکل نگیرد و حتی بخشی از آرای ولایتی به روحانی اختصاص یابد. ولایتی بعد از انتخابات و پیروزی روحانی، یکی از گزینه‌های مطرح و جدی برای حضور در کابینه بود اما بالاخره بر صندلی روحانی در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام تکیه زد. او به واسطه سالها حضور در رأس وزارت امور خارجه و تجربیاتی که از این مسیر اندوخته است، به دفاع از برنامه‌ها و سیاست‌های دولت به ویژه در سیاست خارجی و مساله هسته‌ای پرداخته و در این راه همراه خوبی برای دولت بوده است. دولت نیز سعی دارد از ظرفیت‌های ولایتی در لابی‌های پشت پرده استفاده کند تا از مسیرهای غیر رسمی نیز بتواند مسیر دیپلماسی را برای پرونده هسته‌ای و سایر موضوعات هموار کند.
سید محمد غرضی و حضور رسانه‌ای
سید محمد غرضی که تجربه استانداری استانهای خوزستان و کردستان،‌ نمایندگی مجلس، وزارت نفت و پست و تلگراف و تلفن و عضویت در شورای شهر تهران را در کارنامه خود دارد، یکی از نامزدهایی بود که پا به عرصه رقابت‌های انتخاباتی ریاست جمهوری گذاشت و با شعار دولت ضد تورم با کسب پانصد هزار رای رتبه ششم را به خود اختصاص داد. سالها دوری او از عرصه مدیریت کلان اجرایی کشور موجب شده بود تا نسل جوان شناخت کمی نسبت به او داشته باشند و لذا ارتباط مناسبی بین او و جوانان برقرار نشد. غرضی تا یک ماه پیش ریاست سازمان نظام مهندسی کشور را بر عهده داشت و هم اکنون نیز ریاست هیات مدیره شرکت مشانیر، بزرگترین شرکت مشاور وزارت نیرو را بر عهده دارد. حضور غرضی بعد از انتخابات ریاست جمهوری در محافل و مجامع عمومی بیشتر به چشم می‌خورد تا جایی که فرزند وی از راه‌اندازی سایتی خبری - تحلیلی منتسب به پدرش خبر داده تا افکار او بیشتر در جامعه تبیین و توضیح داده شود.

/2727