با گسترش استفاده افراد از تکنولوژی‌های جدید، به نظر می‌رسد مفهوم حریم خصوصی هم دچار تغییراتی شده است، عکس‌های خصوصی که تا پیش از این تنها در آلبوم‌های شخصی نگه‌داری می‌شد، در معرض دید همگان قرار می‌گیرد و حتی بسیاری از احساسات و لحظات شخصی با دیگران در میان گذاشته می‌شود. نظر کارشناسان و آسیب‌شناسان در این رابطه چیست؟ سوال‌هایمان را در این زمینه از دکتر مصطفی فروتن روان‌شناس و محقق علوم رفتاری پرسیدیم.
شما به عنوان متخصص علوم رفتاری، انتشار عکس‌ها و مطالب شخصی در صفحات اشخاص در فضای مجازی را آسیب می‌دانید یا یک موضوع اجتناب‌ناپذیر؟
از جهاتی می‌توان این قضیه را آسیب دید و از جهاتی می‌توان گفت الزاماتی هستند که باعث این کار می‌شوند. به عنوان مثال گسترش ارتباط‌ها و دور شدن افراد از یکدیگر و زندگی در شهرها و حتی کشورهای مختلف به تکنولوژی‌های جدید ارتباطی نیاز دارد اما این تنها شامل بعضی افراد و آن هم به شکل خصوصی می‌شود. وقتی به این شکل رواج پیدا کند و توسط عده زیادی اتفاق بیفتد و آن هم نه به صورت خصوصی بلکه به صورت عمومی، جنبه آسیب به خودش می‌گیرد.
این آسیب به چه دلایلی اتفاق می‌افتد؟
انتشار تصاویر در صفحات شخصی می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد. یکی از مهمترین دلایل این قضیه انزواست که بهتر است به آن انزوای روانی بگوییم. یکی دیگر از دلایل این قضیه این است که بعضی افراد دچار مشکلات انطباقی هستند و نمی‌توانند با دنیای واقعی خودشان را تطبیق دهند و به فضای مجازی رو می‌آورند. مساله دیگر سبک‌های غلط فرزندپروری والدین است. متاسفانه می‌بینیم که خانواده‌ها تصور می‌کنند اگر فرزندشان در اتاق بماند و با محیط بیرون ارتباط نداشته باشد، از آسیب‌های اجتماعی مصون می‌ماند در حالی که نمی‌دانند خود این فضای مجازی چقدر می‌تواند برای فرزندشان خطرساز باشند و تبعات زیادی داشته باشند.
چه تبعاتی؟
از بزرگترین آسیب‌ها، افزایش فضای خاکستری اجتماع است. منظور از فضای خاکستری این است که وقتی افراد در دنیای واقعی به دنبال رویکردهای منطقی نیستند، رو می‌آورند به سمت صنعتی شدن و لایه‌های سطحی اجتماعی که واقعیت ندارد. آنها در این فضا ارتباط رودررو، عاطفی و واقعی را از دست می‌دهند و دوستی‌ها و احساسات کاذب شکل می‌گیرد. آسیب مهم دیگری که رفته رفته در شهرهای کوچک هم در حال اتفاق افتادن است سوءاستفاده‌های مغرضانه است. در صفحات حوادث روزنامه‌ها می‌خوانیم که چه اتفاق‌هایی ناشی از ارتباط‌های مجازی رخ می‌دهد و حق‌السکوت و آزارها و وادار کردن افراد به خواسته‌هایشان گوشه‌های کوچکی از مشکلاتی است که در اثر انتشار مطالب و عکس‌های خصوصی افراد در فضای اینترنت رخ می‌دهد.
در جواب عده‌ای که می‌گویند این‌ها سختگیری است و باید با تسامح به این مساله نگاه کرد چه می‌گویید؟
بله افرادی هستند که معتقدند دادن این هشدارها سختگیری است و نباید با این اتفاقات مخالفت کرد. این افراد با مشکلاتی که در این رابطه برای قربانیان پیش آمده مواجه نبوده‌اند و نمی‌دانند چه ضربه‌های مالی، روحی و حیثیتی به آنها وارد شده است. عده‌ای می‌گویند این اتفاق‌ها برای دیگران است و برای ما و نزدیکانمان اتفاق نمی‌افتد و متاسفانه هنگامی با چهره خطرناک این اقدامات مواجه می‌شوند که دیر است.
چه راهکارهایی وجود دارد؟
واقعیتی که وجود دارد این است که هیچ انسان عاقلی نیست که دنبال ایجاد آسیب باشد بنابراین وقتی به افراد هشدارها و آگاهی‌های لازم داده شود که چه عواقبی بر سر راهشان قرار دارد خودشان از این کار دوری می‌کنند. مساله اینجاست که آداب تکنولوژی آموزش داده نمی‌شود و افراد نسبت به میزان استفاده و چگونگی استفاده از تکنولوژی‌های جدید آموزش نمی‌بینند. همچنین این که نسبت به عواقب آن اطلاعات کافی ندارند در حالی که اگر با قربانیان این قضیه مواجه می‌شدند احتیاط بیشتری به خرج می‌‌دادند. بنابراین فرهنگ‌سازی مهمترین کاری است که باید درباره این تکنولوژی‌ها و برنامه‌های جدید انجام شود. از سوی دیگر همانطور که گفتم الگوهای فرزندپروری باید اصلاح شود. در کنار آن، نقش نظارت موثر و تشریک مساعی را نباید فراموش کرد.
46234
نظر شما