گزارش میدانی از تلاش های مردم برای گرفتن سبد کالایی: سبد رویاها

فریده عنایتی: «شانسیه!» این یک کلمه را خانم نسبتا میانسالی که در صف سبدکالای فروشگاه شهروند ایستاده است به خانم کنار دستی اش می گوید. او می گوید و چند زن و مرد دیگر هم ادامه اش را می گیرند و اضافه می کنند: «اصلا معلوم نیست رو چه حسابی تصمیم گرفتن که این سبدکالا رو به کی بدن، به کی ندن.» بعد خانم جوانی که خودش را حسابی پوشانده است، می گوید: «این سبد به خواهر، شوهر خواهر و مادر شوهرم تعلق نگرفت اما به منو شوهرم دادن.» یکی دیگر هم ادامه می دهد: «خواهر من، وضع مالی اش خیلی خوبه. خونه، ماشین، ملک و پول هم دارن. شوهرش هم مهندس کشاورزیه، اما باز هم سبد کالا بهشون تعلق گرفت.»
توزیع سبد کالایی که دولت قولش را داده بود، از دیروز شروع شد. دیروز شروع شد و به دنبالش هم صف های طولانی شکل گرفت. صف های طولانی که حالا عکس هایش در بیشتر خبرگزاری ها و رسانه ها گذاشته شده است. عکس هایی از آدم هایی که در یک دستشان کیسه زردرنگ برنج قرار دارد و در دست دیگرشان دو پلاستیک حاوی دو بطری روغن مایع، تخم مرغ و دو بسته پنیر و دو عدد مرغ و در حال بازگشت از مراکز توزیع هستند و یا در صف های انتظار ایستاده اند تا سبدهای کالاهای خود را دریافت کنند.
یک ماه پیش اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری تصویب‌نامه ارائه سبدکالا را برای اجرا به دستگاه‌‌های مربوطه ابلاغ کرده بود. سبدی حاوی 10 کیلوگرم برنج هندی 1121 بسته بندی شده، 2 عدد مرغ (به وزن تقریبی 4 کیلوگرم)، 2 بسته پنیر 400 گرمی ، 2 بطری روغن نباتی مایع 810 گرمی و یک شانه 30 عددی تخم مرغ (با وزن حداقل 1.8 کیلوگرم).
کالاهایی که قرار بود اول به 15 میلیون سرپرست خانوار به صورت رایگان داده شود اما یک مرتبه در روز قبل توزیع خبر رسید که 13 میلیون کارگر از لیست دریافت سبد کالا حذف شده اند. این در حالی بود که قبل از توزیع گفته شده بود که این سبدها به تمام کارگران و بازنشستگان تامین اجتماعی تعلق خواهد گرفت اما روز شنبه، دوازدهم بهمن، خط حقوقی 500 هزار تومانی گذاشته شد و به یکباره هر نفری که بالای این مقدار حقوق می گرفت، متمول به حساب آمده و از لیست حذف شد. متمولیانی که دستکم شامل ۸ میلیون کارگر بیمه شده و ۵ میلیون کارگر فاقد شناسه می شود. به این ترتیب تنها ۳.۵ میلیون نفر مشمول قانون کار وجود دارد که با حداقل دستمزد 492 هزار تومانی می توانند از این سبدها استفاده کنند. البته همین افراد هم در صورت داشتن 2فرزند حقوقشان به بالای 500 هزار تومان می‌رسد و عملا از سقف تعیین شده برای دریافت سبد کالا فراتر می‌رود. به این ترتیب به قول علیرضا محجوب، نماینده تهران، هیچ کارگری نمی‌تواند از نظر دولت سبد کالا را دریافت کند.
البته گویا خط کشی حقوقی دولت با تحقیقات کامل نبوده و مسئولان تنها به حساب حقوق بیمه ای افراد اکتفا کرده اند. پسر جوانی که در یکی از پنج صف «صندوق مخصوص سبد کالای دولت» فروشگاه شهروند میدان پونک ایستاده است، می گوید: «والا من باورم نمیشه که سبد کالا به ما تعلق گرفت. چون من درسته که حقوقم در لیست بیمه حداقل حقوقه اما خب به جایش زمین و ملک دارم که درآمد هر ماهم رو به حدود دو میلیون تومن می رسونه. الان هم سبدم رو می گیرم و به خانواده ای که احتیاج داره میدم.»
این پسر جوان در حالی سبدکالا تحویل می گیرد که کمی آن طرف زن میانسالی با دو پسر 10 و 12 ساله سرپرست خانوار و اجاره نشین است و با حقوق بازنشستگی پدر فوت شده است روزگار سپری می کند. حقوق بازنشستگی که چون حدود 600 هزار تومان است باعث شده تا او از لیست سبد کالا خط بخورد.
به هر حال همین گرفتن و نگرفتن سبدکالا منجر شده تا مجلسی که در سال های گذشته زیاد کاری به کار دولت نداشت و در دولت فعلی مدام در حال سوال و جواب از کابینه است بگوید که «به وزرا تذکر می دهیم». ایرج ندیمی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در گفتگویی با فارس گفته: «به وزرا هم تذکر فردی و هم جمعی داده شده است همچنین در صحن تذکر دادیم و در کل مجلس در حال پیگیری مشکلات مربوط به نحوه تخصیص سبد کالاست.» این روند تا جایی پیش رفته که بهارستان نشین ها برای طرحی که تنها یک روز از شروعش گذشته امضای تحقیق و تفحص جمع کنند. به گفته علی علی‌لو، نماینده مردم شبستر، علت تحقیق و تفحص از سبدکالا، عدم توجه دولت به محصولات ایرانی بوده است.
البته در نهایت این مشکلات باعث شد تا علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بگوید، به علت ضعف مبانی اولیه بانک اطلاعات، شناسایی گروه های مشمول مصوبه دولت برای دریافت سبد کالا سخت است. در مرحله بعد که یکی دو هفته آینده آغاز می شود همه مستمری بگیران تامین اجتماعی ، مشمول دریافت سبد خواهند شد و بلافاصله به همه کارگران مشمول کار سبد کالا تحویل می شود.
تحویل داده شدنی که تا درست شدن فرایند بانک اطلاعاتی به تعویق خواهد افتاد. البته همین افرادی که در حال حاضر می توانند سبدهای کالا را تحویل بگیرند هم دچار مشکل هستند. مشکلی که این بار از بانک ها و کارت های عابر بانک افراد است. داخل فروشگاه، هر چند دقیقه یکبار یکی از صندوق داران اعلام می کند که بانک ملی و بانک تجارت کار نمی کند. یکی از صندوقداران به پیرمردی که به آرامی خودش را به صندوق رسانده تا سبدش را تحویل بگیرد، می گوید: «برای گرفتن این سبد 15 روز وقت دارین. کارت عابر بانکتون الان کار نمی کنه. برید، فردا بیاید. دوست دارید پس فردا بیاید ولی الان کار نمی کنه.» پیر مرد که ناامید نمی شود، با همان آرامش، یکی یکی تمام صندوق ها را طی می کند تا بالاخره بتواند با سبدکالایش به خانه برگردد.

3535