چرا جان کری در داووس ایران را تهدید کرد؟

جان کری در این باره گفت که کشورش به ایران اجازه راه اندازی و فعالیت راکتور اراک را نخواهد داد. او همچنین عقب نشینی واشنگتن از خاورمیانه را افسانه خواند و با توجه به سخنان دکتر روحانی در اجلاس داووس درباره فعالیتهای صلح امیز هسته ای او را مورد خطاب قرار داد و اعلام کرد که اگر در صحبت های خود جدی هستید اثبات این کار ساده است.

این ادبیات از سوی رئیس دستگاه دیپلماسی آمریکا و آن هم پس توافق ژنو که واکنش های امیدوارانه بسیاری در سطح جهانی از خود بجای گذاشت و سبب انبساط درتعاملات و رویکردهای ارتباطی بین کنشگران نظام بین الملل شد به باور بسیاری نابجا و دور از ملاحظات منطقی عرصه سیاست بوده است.

این اقدام تامل برانگیز وزیرخارجه آمریکا موجب شد تا این سوال در اذهان شکل گیرد که دلایل اصلی این ادبیات قهرامیز از کجا ناشی شده است و یا چه عناصری در شکل گرفتن این گونه گفتار موثر بوده اند.
در پاسخ به این سوال می توان به برخی نکات اشاره کرد تا پاسخی به این مهم منظورشود:

1-برخی تحلیلگران تندی لحن سخنرانی وزیر خارجه آمریکا را با مواضع دکتر روحانی در اجلاس داووس مرتبط می دانند که درآن رئیس جمهور کشورمان تلاش کرد تا در بیانی معقول ضمن دعوت از سرمایه داران دنیا منطق عرصه دیپلماسی و اصول سیاست خارجی ایران را توضیح دهد. این سخنان بگونه ای بود که بسیاری از صاحب نظران تاثیرات آن را بر فضای همکاری بین اللمللی با تهران فوق العاده پیش بینی کردند.
2-در نگاهی دیگر برخی بیان تند جان کری را بخاطر فضای سیاسی- اقتصادی داووس ارزیابی کردند به این معنا که اصولا نشست زمستانی دهکده داووس میزبان چهره های بزرگ اقتصادی و تجاری جهان بوده که داشته های خود را بر دایره تبادلات جهانی می ریزند تا هرکسی سهم خود را ببرد و یا نظام برنامه ریزی را بگونه ای مدیریت می کنند تا سود شرکتهای بزرگ ملاحظه شود و در چنین فضایی کاخ سفید می بایست چنبره قدرت خود را دربرابر رقبا به همه نشان دهد.

3-از زوایه ای دیگر می توان گفت تا چندی دیگر مذاکرات جدید برای تعیین تکلیف گام نهایی برگزار خواهد شد و با توجه به بهره گیری مناسب ایران در اقناع افکار عمومی و استقبال جامعه جهانی از رویکردهای اعتدالگرایانه ایران بنطر می رسد امتیازات مرحله اول این گفتگوها بیشتر به سبد ایران سرازیر شده است و ادبیات تند جان کری با هدف فضا سازی برای مرحله بعدی وحاضر شدن سر میز مذاکره با توپ پر تفسیر می گردد.

4-علاوه بر اینها می توان گفت سخنان تهدید آمیز وزیر خارجه آمریکا در همنوایی با جریانات تندرو در کنگره و مراکز مختلف قدرت این کشور است که از چندماه قبل خواستار تشدید فشارها علیه تهران بوده اند و دولت اوباما اکنون با هدف کم کردن فشار رقبا و امتیاز گیری از آنها در آستانه مذاکرات پیش رو در تلاش است تا ضمن ابراز همراهی با آنان و تعدیل مواضع اینان خود را آماده مرحله بعدی مذاکرات با پشتوانه قوی نماید.

5- همچنین می توان موضوع را از جنبه ای دیگر نگاه کرد که این مواضع سخت را با چینش سیاسی و امنیتی خاورمیانه مرتبط دانست که در این محیط رقابتی نفس گیر در موضوعاتی همچون سوریه، عراق، لبنان و فلسطین در جریان است و واشنگتن با فشار بیانی و اعلام مواضع تند در پی حمایت از هواخواهان خود در منطقه می باشد.

6- در عین حال همزمان با اجلاس داووس نشست مهم دیگری در ژنو بین دولت سوریه و معارضان و 40 کشور موثر و غیر موثر برگزار گردید که ایران غایب بزرگ آن نام گرفت و این سخنان عتاب امیز جان کری می توانست فشاری به دولت سوریه بدلیل عدم حضور یکی از پشتیبانانش و روحیه بخشی به معارضین باشد و بدینوسیله کاخ سفید بر نقش بیطرفانه خود در بحران سوریه تاکید دوچندان ورزد.

سخن اخر اینکه اصولا در شطرنج سیاسی پهنه جهانی میزان قدرت کشورها به عواملی چون شبکه ارتباطات، میزان نفوذ در رقابت های جهانی ، هنر همراهی کردن و رای خواهی از کشورها و نفوذ در آنها، حجم سرمایه گذاری و بده بستانهای مرسوم، قدرت اقناع افکارعمومی و داشتن عناصر مختلف چانه زنی مربوط است و هر کشوری در تلاش است از روشهای گوناگون برای تاثیرگذاری در چنین فضایی بهره گیری کند و در این مسیر ارائه سخنان آتشین می تواند امتیاز بالایی بحساب آید.