کابینۀ جدید لبنان در آستانۀ سزارین سیاسی/ چرایی چرخش سعد حریری به سمت حزب الله

سیدعلی موسوی خلخالی: بیش از سه سال است که پس لرزه های بحران سوریه، دامن لبنان، عروس خاورمیانه را گرفته است. جدای از خودروهای مرگی که امنیت، ثبات و همزیستی مسالمت آمیز طوائف و قومیتهای مختلف این کشور را نشانه می‌گیرند، بی دولتی، چالشی است که از 10 ماه پیش و بعد از استعفای نجیب میقاتی، لبنان بدان گرفتار شده و ماراتن مذاکرات در این میان برای دستیابی به اجماع به جایی نرسیده است.
خوشبختانه طی روزهای اخیر، از مانورهای دیپلماتیک میان احزاب و جریانها، زمزمه ها و خبرهای امیدوارکننده ای برای خروج از بن بست موجود به گوش رسید. سعد حریری، رئیس جریان 14 مارس با چرخش به سمت حزب الله از آمادگی برای ائتلاف با شیعیان خبر داده و از نگاه ناظران این خود مسئلۀ مهمی است.
تمام سلام، نخست وزیر مکلف، قرار است پس از 10 ماه بی دولتی، امروز(چهارشنبه) به کاخ ریاست جمهوری برود و اعضای دولت جدیدش را به میشل سلیمان، رئیس جمهور لبنان معرفی کند. از آنجایی که دولت هنوز در پیچ و خم وزارتخانه‌ها و پذیرش پستها با اما و اگرهای زیادی از سوی رهبران احزاب روبروست و هنوز نمی توان با قاطعیت دربارۀ اقبال دولت آینده سخن گفت، برخی سیاستمداران لبنانی دولت جدید تمام سلام را "دولتی سزارینی" نام نهاده اند.
در واقع تشکیل دولت در شرایط فعلی با توجه به همراهی کمرنگ گروهها و جریانها بیش از همه متأثر از تأثیر تهدیدات منطقه ای و تبعات آن بر لبنان است تا اینکه دولتی برآمده از رضایت همه طرفها و احزاب باشد. اما پرسش اصلی اینجاست که چرا ماراتن مذاکرات پس از 10 ماه به نتیجه رسید؟ و تا کنون مهمترین موانع که سد راه تشکیل دولت می شد، چه بود؟
خلیل فلیحان، ستون نویس روزنامۀ لبنانی النهار در مقاله ای ضمن برشمردن مهمترین موانع تشکیل دولت در این باره می گوید: تأخیر در تشکیل دولت حتی برای 48 ساعت حتی برای چند ساعت به هیچ وجه قابل قبول نیست. این اظهاراتی است که شماری از سفرای کشورهای بزرگی که عضو دائم شورای امنیت هستند و به تشکیل دولت لبنان اهمیت ویژه ای می دهند، بر زبان آوردند. آنها می خواهند دولت همین فردا تشکیل شود چرا که با توجه به نیازهای اساسی کشور، وجود دولتی فعال که بتواند تصمیم های مهم بگیرد، الزامی است.
فلیحان به نقش قدرتهای فرامنطقه ای در روند تشکیل دولت اشاره کرده و می نویسد: دیوید هیل، سفیر امریکا هفته گذشته اعلام کرد تحرکات بیشتری میان کاخ ها و خانه های رهبران سیاسی برای تشکیل دولت صورت گرفته اما اعلام تولد دولت جدید همچنان به تأخیر افتاده است. این در حالی است که همچنان به دور از نور فلاش دوربین ها تلاشها برای تشکیل دولت با همکاری دریک بلامبلی، نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل در لبنان، به موازات توصیه های فرانسویها که از طریق ایمانوئل بون، فرستاده شخصی فرانسوا اولاند به اطلاع مقام های لبنانی می رساند، ادامه دارند.
افراد نزدیک به این سفرا می گویند که پافشاری بسیاری برای تشکیل دولت با شبه اجماعی میان نیروهای متخاصم وجود دارد و اکنون دایره اختلافات بیشتر بر روی ترکیب دولت و چگونگی تشکیل آن باز می گردد. در عین حال برخی تلاشها از دور نگه داشتن نمایندگان "ارتش، ملت و مقاومت" از میز مذاکرات حکایت دارد تا براساس "اعلامیه بعبدا" دولت تشکیل شود.
این کارشناس عرب در ادامه می افزاید: این سفرا از ژنرال میشل عون خواسته اند که از مطالبات خود برای حفظ وزارت خانه های انرژی و ارتباطات کوتاه بیاید. در عین حال سعد حریری نیز از شرط خود که - می توانست تشکیل دولت را تا چند ماه به دیگر به تعویق بیندازد و در همین رابطه انتقادهای تندی را نیز متحمل شد - منصرف گردید. اگر عون رئیس فراکسیون وزین نمایندگان مسیحی محسوب می شود هیچ کس نمی تواند منکر شود که حریری نیز رئیس فراکسیون وزین طایفه اهل تسنن است و به همان اندازه نزد لبنانی ها وزن دارد. با این حال تا کنون مخالفت‌های هم پیمانان سعد حریری، سمیر جعجع، رئیس "حزب نیروهای لبنانی" (فالانژها) نیز به قوت خود باقی مانده است. جعجع همچنان می گوید که با مشارکت جریان هایی که نیروهایشان در سوریه می جنگند، مخالف است.
مشکل عون در حقیقت متوجه رئیس جمهور سلیمان و نخست وزیر مکلف، سلام و هم پیمانان فعلی اش، حزب الله و جنبش امل نیز می شود؛ آنهایی که پذیرفتند با آنچه قبل از این برای تشکیل دولت مخالفت می کردند، موافقت کنند.
ستون نویس النهار پیرامون بهانه های برخی احزاب و جریانها در پذیرش پستها و وزارتخانه‌ها می افزاید: میشل عون تا کنون از پذیرفتن وزارتخانه های خدماتی که پیش از این حزب الله تلاش می کرد او را به قبول آنها راضی کند، خودداری کرده است. او حاضر نیست وزارتخانه های انرژی و ارتباطات را با هیچ وزارتخانه دیگری تغییر دهد. نتیجه پافشاری به این سیاست باعث شده تا حزب الله در تنگنا قرار بگیرد و دولت تشکیل نشود و سلیمان و سلام نیز به سمت تمدید مهلت تشکیل دولت بروند. آنها نمی خواهند دولتی تشکیل دهند که شامل وزرای انرژی و ارتباطات نباشد چرا که در این صورت وزرای میشل عون تهدید کرده اند که به محض اعلام تشکیل چنین دولتی از آن خارج خواهند شد؛ این مساله به تولد دولتی ناقص منجر می شود و مشکل همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند. یا اینکه بخواهند دولتی بی طرف تشکیل دهند که در این صورت نیز نیروهای 8 مارس آن را رد خواهند کرد.
همین سفرا می گویند که ممکن است مهلتی جدید به نیروهای سیاسی موثر داده شود تا بتوانند روسای جریان ها یا فراکسیون های نمایندگان اکثریت مجلس را راضی کنند که دولتی تشکیل شود که "جامع و کامل" باشد تا بتواند در برابر مشکلات کشور که اکثرا در حال حاضر از سوی سوریه و بحران جاری در آن متوجه لبنان شده، بایستد.
فلیحان به تأثیر بحرانهای منطقه ای بر امنیت لبنان اشاره نموده و می افزاید: هیچ کس نمی تواند منکر شود که بحران هایی که در لبنان وجود دارند و از ورای مرزها به کشور وارد می شوند، غیر قابل پیش بینی هستند، شاید خطرناک ترین آنها انجام عملیات تروریستی توسط گروههای انتحاری وابسته به جریان های بنیادگرای افراطی باشد که هر کدام برای تندروی دینی و دفاع از ایده های خود در درون لبنان رقابت می کنند.
شاید بتوان گفت آنچه باعث می شود تا عجله بیشتری برای تشکیل دولت صورت بگیرد، اول از همه مسائل امنیتی است که خطر فعالیت جریانهای بنیادگرا به ویژه علیه حزب الله به دلیل مبارزه اش در سوریه را افزایش داده و به هشدارها نسبت به هر گونه نزدیکی احزاب یا مسئولان لبنانی به این جریان های بنیادگرا افزوده است؛ به گونه ای که حتی حریری در رد تهدید آنها موضع می گیرد. مواضعی که آن را دومین موضع ایجابی از سوی حریری، نخست وزیر سابق به حساب می آورند که می تواند روابط سنی - شیعی را تقویت کرده و فتنه طایفه ای را در کشور ناکام بگذارد.
مسئله دوم مشکلات سیاسی محلی است که به انتخابات ریاست جمهوری جدید که باید در 25 آوریل برگزار شود، باز می گردد. میشل سلیمان تجدید یا تمدید دوره ریاست جمهوری اش در قصر بعبدا را رد کرده است.
سفرای مختلف می گویند که همه تلاش خود را می کنند تا دولت جدید تا پایان هفته تشکیل شود، با علم بر اینکه نه تنها باید جریانها را راضی کنند که از تصدی برخی وزارتخانه ها کوتاه بیایند بلکه باید به دنبال افرادی باشند که بتوانند در تصدی وزارتخانه ها موفق عمل کنند.

52262