بشار اسد همچنان سرِپا است

سرکیس نعوم

بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه می گوید که ارتشش در نبرد با مخالفان پیروز خواهد شد. اما پژوهشگران امریکایی - که از نزدیک بحران را دنبال می کنند - می گویند که جنگ سوریه بازتاب و ابعاد گسترده و گوناگونی دارد، با این وجود اعتراف می کنند که بیش از شش ماه است که ارتش سوریه توانسته پیروزی های کوچکی به دست آورد و در صورتی که حمایت های خارجی از آن بیشتر شود و به خصوص از جمهوری اسلامی ایران نیرو در اختیارش قرار بگیرد یا به ترتیبی ایران بتواند نیروی تازه نقس در اختیارش قرار دهد، می تواند پیروزی های بیشتری هم به دست آورد. آنها می گویند که عوامل بسیاری باعث ورود نیروهای نظامی خارجی به سوریه شده که شق مذهبی یکی از مهمترین آنها است. در عین حال بارزترین آنها دینامیکی بودن جنگ است که باعث می شود احساس نیاز بیشتری برای استفاده از نیروهای ذخیره به وجود آید.

به استناد گزارش هایی که نزد بسیاری از طرف های خارجی و مسئول وجود دارد به دلایل متعدد شمار نیروهای ارتش سوریه از 300 هزار سرباز به یکصد هزار سرباز کاهش یافته که از جمله عوامل آن کشته شدن بسیاری از این افراد در درگیری ها است، همچنین فرارهای بسیاری از نهادهای نظامی صورت می گیرد و حالت های بسیاری از انشقاق و جدایی مشاهده می شود و بسیاری نیز به جمع مخالفان می پیوندند.

به استناد آمار "دیده بان حقوق بشر" نزدیک به سی و هفت هزار نظامی تا کنون کشته شده اند. شاید این رقم در درگیری های اخیر باز هم افزایش یافته باشد.

به استناد گزارش ها ناتوانی حکومت به اعتماد مطلق به نیروهای سنی در درگیری هایی که در مناطق سنی نشین صورت می گیرد سبب شده تا حکومت به فکر تاسیس مجموعه های مختلف از نیروهای نظامی به غیر از ارتش با نام های گوناگون مثل کمیته های مردمی، گروه های شبه نظامی موسوم به "شبیحه"، گروه های شبه نظامی محلی و میلیشیای حزب بعث بیفتد. همه آنها را تحت عنوان نیروهای دفاع ملی به وجود آورده است. شمار این نیروها در ابتدا نزدیک به 50 هزار نفر بود که بنا بود تا 150 هزار نفر افزایش یابند که در حال حاضر عملا افزایش یافته است. 

به دلیل وجود همین نیاز بود که نیروهای حزب الله لبنان به طور رسمی وارد خاک سوریه شده و در کنار نیروهای نظامی با مخالفان جنگیدند، کما این که مبارزان شیعه عراق نیز به جمع آنها اضافه شدند. همه آنها طی تصمیمی از سوی جمهوری اسلامی ایران تصمیم به جنگ در کنار بشار اسد گرفتند. مشارکت ایران در این درگیری ها، منظور در این جا مشارکت نظامی است، خیلی محدود بوده و همچنان هم محدود است. ایرانی ها تنها تعدادی کارشناس و نیروی آموزشی و تعدادی از درجه داران رده بالا را برای آموزش به سوریه فرستاده اند.

ماموریت حزب الله و ایرانی ها در این درگیری ها اداره استراتژیک جنگ و عملیات نظامی آن بود. کما این که فرماندهی مشترکی نیز با حکومت سوریه ایجاد کردند. برای همین مطابق با همین دیدگاه امریکایی ها خودشان به این اعتقاد رسیده اند که تصمیم بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه به طلب کمک از هم پیمانان خارجی اش کاملا به جا بوده چرا که به این ترتیب توانسته است نقش اساسی را در برتری میدانی در مبارزه با مخالفانش به دست آورد اگر چه شمار نیروهای خارجی ای که به کمک او آمدند واقعا کم بوده است. آنها توانستند به او در آموزش نیروهای نظامی و غیر نظامی برای رویارویی معکوس با مخالفان و همچنین چگونگی غلبه بر سرپیچی های مدنی در داخل سوریه کمک کنند.

همچنین حکومت سوریه توانسته است به این ترتیب از هزینه های انسانی اش بکاهد و نیروهای نظامی اش را در مبارزه با مخالفان مسلح و افراد متمرد به خوبی و با موفقیت بازسازی کند. اگر این کمک خارجی به بشار نمی شد چه بسا تا پایان سال 2013 حکومت او به شکل دراماتیکی ضعیف می شد و مقاومت خود را از دست می داد. نیروهای مذکور اگر چه متحمل هزینه های مهمی شدند اما در آخر توانسته اند به استناد معیارهای شناخته شده به سرعت و به اندازه قابل قبولی خود را بازسازی کنند. برای همین است که این افراد معتقدند در صورتی که نیروهای نظامی "خارجی" بخواهند از سوریه خارج شوند ضربه ای قوی به حکومت اسد وارد خواهد آمد که چه بسا بسیار بیشتر از ضربه ای باشد که نیروهای سنی ای که از ارتش فرار کردند و به جمع مخالفان پیوستند، به ارتش زدند.

این به چه معنا است؟

به این معنا است که اسد همچنان ایستادگی و پایداری خود را دارد. او تنها نیست بلکه دو شریک اساسی دارد که در حقیقت این دو ایران و حزب الله هستند که شاید نتواند بدون وجود آنها تصمیمی را بگیرد. و این مساله شاید تاثیر سلبی بر او بگذارد به این معنا که اگر بنا باشد روزی امریکا و ایران یا امریکا و روسیه یا هر سه کشور با هم به توافقی بر سر سوریه برسند، ممکن است در این صورت منافع بشار اسد لحاظ نشود.

بنابر این توافق یا توافقاتی که این روزها به  آن اشاره می شود احتمالا به سود نظام نخواهد بود. چرا که هم ایران و هم امریکا و هم روسیه مصالح خاص خود را دنبال می کنند و اسد بخشی از این مصالح را تشکیل می دهد. با توجه به این که روسیه به صراحت به اطلاع امریکا رسانده است که "به هیچ وجه به دوران جنگ سرد باز نمی گردد" و همچنان در مواضعش در مورد سوریه حداقل "قواعد بین المللی و نظام بین المللی" را رعایت می کند.

منبع: النهار/ترجمه: سید علی موسوی خلخالی

49262