دیپلماسی پارلمانی در دنیا به موازات میزان قدرت پارلمانها در سیاست داخلی در سیاست خارجی هم نمود پیدا می کند. دیپلماسی پارلمانی چند ویژگی دارد. مهمترین ویژگی این دیپلماسی این است که می تواند فارغ از ملاحظات، مقتضیات و پروتکلهای بین دولت ها می تواند عمل کند. در ایران از آنجایی که مجلس شورای اسلامی ناظر بر همه دستگاههای اجرایی کشور و از جمله وزارت امورخارجه است، در سیاست خارجی حضور جدی دارد. به همین دلیل دیپلماسی پارلمانی در ایران وابسته به دیپلماسی رسمی شکل گرفته است و ما می بینیم که نوسانات در روابط میان دولت ها نخستین جایی که خود را نشان می دهد در پارلمان ایران است. این در حالی است که در پارلمان دیدگاه های مختلفی وجود دارد و در زمانهایی که دولتها نمی توانند به خاطر ملاحظاتشان در دیپلماسی حرکتی انجام دهند این اقلیت ها می توانند راهگشا باشند.
مجلس شورای اسلامی چند ساختار و نهاد دارد که می تواند به وسیله آن ها در عرصه دیپلماسی عمومی عمل کند. یکی از مهمترین این ساختارها شورای بین المجالس است که در دو دسته اجلاسیهها ثابت و متغیر برگزار می شود. اجلاس جهانی بین المجالس در دو دوره پاییزه و تابستانه برگزار می شود هیات های پارلمانی از همه کشورها در آن شرکت می کنند و فرصت خوبی برای تعامل مستقیم پارلمان های جهان است است.
ساختار دیگری که می تواند در جهت دیپلماسی پارلمانی بسیار فعال باشد گروههای دوستی پارلمانی است. ما در مجلس شورای اسلامی در حدود 80 گروه دوستی پارلمانی داریم اما اکثر این گروه ها غیرفعال هستند و دیداری انجام نمی دهند. در طول یک دهه گذشته به دلیل روابط سرد ایران و غرب اکثر گروه های دوستی پارلمانی این کشورها در مجلس شورای اسلامی غیرفعال بودند اما با توجه به رویکرد جدیدی ایران و گشایش روابط با غرب این گروه ها نیز فعال شوند.
ساختار دیگری هم که در زمینه دیپلماسی پارلمانی می تواند فعال باشد کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی است. کمیسیون امنیت ملی ،کمیسیونی است که به صورت تخصصی در حوزه سیاست خارجی فعال است و به تبع می تواند در این زمینه به صورت فعال عمل کند. بالاتر از همه این ساختارها هم می تواند دیپلماسی هیات رئیسه مجلس باشد. رئیس مجلس شورای اسلامی می تواند به عنوان نماینده ملت و یک عضو شورای عالی امنیت ملی به صورت فعال در عرصه دیپلماسی فعال باشد.
اما در دیپلماسی پارلمانی باید یک جنبه را به صورت جدی لحاظ کرد و آن اینکه این سفرها باید از صورت لوکس و تشریفاتی خارج شود و درباره مسایل مهم راه کار ارائه دهد. گروه های دوستی پارلمانی هم در مذاکراتشان با مسئولین داخلی و هم با نمایندگان کشورهای دیگر باید جدی باشند و به دنبال حل مسایل بین کشورها باشند.
یک موضوعی که به کمک این دیپلماسی آمده است این است که بعد از روی کار آمدن دولت جدید در ایران و به خصوص پس از توافق هستهای ژنو فضای مساعدی در محیط بین المللی در ارتباط با ایران به وجود آمده است. ما می بینیم که در هفتههای اخیر گروههای دوستی دولت های غربی برای حضور در ایران تقاضا دادهاند. گروه دوستی پارلمانی ایتالیا و اتحادیه اروپا پیش از این آمدند ، الآن گروه دوستی انگلیس در تهران است و گروههای دوستی ایرلند و کانادا هم برای حضور در ایران ابراز تمایل کرده اند. مسلما مجلس شورای اسلامی با همه این گروههای دوستی دیدار و گفت و گو خواهد کرد. نکته ای که باید به آن توجه کنیم این است که هیات های پارلمانی ای که به ایران می آیند هرکدام موضع و هدف خاص خود را دارند. به عنوان مثال هیات پارلمانی کانادا اگر به تهران بیاید یک نگاه حقوق بشری دارد چراکه کانادا در 10 سال گذشته همواره خود را به عنوان مسئول و مدعی پروندههای حقوق بشری ایران معرفی کرده است. اگر از کشورهای جنوب اروپا هیات پارلمانی به ایران بیاید نمایندگانی از کمیسیون صنایع باید به دیدار آنها بروند چراکه این کشورها برای توسعه تجارت و سرمایه گذاری صنعتی به ایران می آیند. اکنون هم که یک گروه دوستی پارلمانی از انگلستان به ایران آمده است باید توجه داشته باشیم که این گروه نگاه سیاسی خواهد داشت.
نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی
27219
نظر شما