پایان ماموریت گربه خانگی!

محمود فاضلی

نام ادوارد اسنودن پیمانکار سابق آژانس امنیت ملی آمریکا بی‌شک یکی از مهمترین اسامی بود که در سال 2013 شنیده شد؛ افشاگری که از طریق روزنامه انگلیسی گاردین در اواخر خرداد ماه 92با پرده‌برداری از اقدام آژانس یاد شده اعلام کرد که این آژانس، اطلاعات مربوط به مکالمات ده‌ها میلیون نفر از اتباع آمریکایی و شهروندان دیگر کشورهای متحدهمچون برزیل، مکزیک، فرانسه، آلمان، اسپانیا، ایتالیا و ژاپن و به ویژه کشورهای اروپایی را ردیابی و جمع آوری کرده است.
اسنودن از برنامه جاسوسی گسترده آمریکا موسوم به «پریزم» پرده برداشت که حکایت از شنود و ثبت میلیون‌ها مکالمه تلفنی و ارتباطات اینترنتی شهروندان عادی و مقامات بلندپایه سیاسی سایر کشورها داشت. آژانس امنیت ملی آمریکا در چارچوب برنامه شنود بطور مستقیم وارد سرورهای 9 شرکت بزرگ اینترنتی از جمله «فیس بوک، گوگل، مایکروسافت و یاهو» می‌شود و ارتباطات آنلاین آنها را ردیابی می‌کند.به دنبال افشاگری اسنودن، بسیاری در اروپا و آمریکای لاتین و آسیا به موضوع جاسوسی آمریکا اعتراض کردند که این اعتراض‌ها در آلمان و برزیل شدیدتر از دیگر نقاط جهان بود.
اسنودن که به روسیه پناهنده شده است می‌گوید پس از افشای اسناد و مدارک محرمانه آژانس امنیت ملی آمریکا که باعث ارزیابی مجدد سیاست‌های برنامه‌های نظارتی آمریکا شده، ماموریتش به پایان رسیده است و از اینکه با افشا‌گری‌های او، حالا خبرنگاران از جزئیات برنامه‌های نظارتی و جمع‌آوری داده‌های تلفنی و اینترنتی دولت آمریکا مطلعند ابراز خرسندی می‌کند.
اسنودن افشاگر اسناد محرمانه و شنودهای الکترونیکی گسترده آمریکا در سراسر جهان در پیام دو دقیقه‌ای خود به مناسبت سال نو مسیحی اعلام داشت:«سال نو مبارک. افتخار دارم سال نو میلادی را از طریق شبکه چهار تلویزیون انگلیس به شما ابلاغ کنم. اخیر متوجه شدیم دولت‌های ما یعنی آمریکا و انگلیس، سامانه جهانی شنود و جاسوسی همگانی ابداع کرده‌اند که همه امور روزانه ما را زیر نظر بگیرند. جرج اورول نویسنده معروف انگلیسی سالها پیش در رمان خود در خصوص خطرات این گونه جاسوسی‌ها به ما هشدار داده بود. در این کتاب، میکروفن، دوربین‌های ویدیویی و تلویزیون که مردم را زیر نظر دارند، به هیچ وجه با ابزار و ادواتی که امروزه از آن برای جاسوسی از مردم استفاده می‌شوند، قابل مقایسه نیست.حس گری‌هایی در جیب لباس‌ها قرار داده می‌شوند که می‌توانند ما را در هر مکانی که تردد می‌کنیم، زیر نظر بگیرند. تصور کنید این چنین اقدام هایی در حریم خصوصی افراد طبقه معمولی جامعه چه معنایی می‌توانند داشته باشند. کودکانی که این روزها به دنیا می‌آیند در حالی رشد می‌کنند که هیچ برداشت و یا تصوری از حریم خصوصی بطور کلی ندارند. این کودکان اطلاعی از معنای حریم خصوصی و لحظاتی که ضبط نشده و یا افکاری که مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته نشده خودشان، ندارند. این در حکم یک مشکل است چرا که در خصوص حریم خصوصی افراد است. حریم خصوصی به ما این امکان را می‌دهد که بفهمیم چه کسی هستیم و قرار است چه کسی باشیم. سخنان امروز من، میزان اعتماد ما به فناوری پیرامون خود و دولت‌هایی که این فناوری‌ها را تعیین می‌کنند ،مشخص خواهد کرد. ما با کمک یکدیگر می‌توانیم توازن بهتری برای پایان دادن به شنود و جاسوسی همگانی بیابیم. ما می‌توانیم به دولت‌های خود یادآور شویم که اگر خواهان اطلاع از احساسات واقعی و درونی ما هستند، باید بدانند پرسش بمراتب از جاسوسی، ارزان‌تر است. از همه کسانی که در حال دیدن این پیام تلویزیونی هستند، تشکر می‌کنم و کریسمس را به آنها تبریک می‌گویم».
شبکه چهار تلویزیون انگلیس Channel 4که هر ساله برای رقابت با پیام سنتی و خشک و رسمی ملکه که 25 دسامبر از بسیاری از شبکه‌های انگلیس پخش می‌شود، پیام تبریک جایگزینی را برای مخاطبانش پخش می‌کند، سال جاری پیام اسنودن را انتخاب کرده است.
ادوارد اسنودن در اواسط سال 2013 میلادی برای نخستین بار دست به افشای اسناد محرمانه NSA زد، افشای این اسناد از سوی وی بزرگترین درز اطلاعات در تاریخ آمریکا به شمار می‌رود.اسنودن در20مارس سال جاری به هنگ‌کنگ گریخت و روزنامه گاردین برای نخستین بار بخشی از اسناد وی را منتشر ساخت.اسنودن از ماه ژوئن سال 2013 در مسکو به سر می‌برد و در ماه سپتامبر از این کشور پناهندگی سیاسی موقت یکساله گرفت.افشاگری‌های وی که از طریق برخی رسانه‌های غربی از جمله روزنامه انگلیسی گاردین صورت گرفت، نشانگر جاسوسی‌های گسترده آمریکا در سطح جهانی بود و مسایل و مشکلات زیادی را در روابط واشنگتن با کشورهای مختلف ازجمله متحدان نزدیک این کشور بوجود آورد.
وی اخیرا در گفتگوی خود با روزنامه واشنگتن پست، مدعی شده است:«نمی‌خواستم جامعه را تغییر بدهم، من می‌خواستم فرصتی در اختیار جامعه بگذارم که اگر خواست خودش را تغییر دهد. راضی و خرسندم چرا که خبرنگاران می‌توانند داستان برنامه‌های نظارتی و جمع‌آوری داده‌های تلفنی و اینترنتی دولت آمریکا را بازگو کنند؛ اقدامی که از حملات تروریستی 11 سپتامبر سال 2001 در دهه اخیر به طور چشمگیری رشد کرده است. از نظر من و از نظر رضایت شخصی ماموریتم انجام شده است. من در حال حاضر برنده هستم. من به آمریکا یا کارفرمای سابقم بی‌وفا نیستم. من قصد ندارم آژانس امنیت ملی آمریکا را سرنگون کنم بلکه من در راستای بهبود این سازمان فعالیت می‌کنم. من در حال حاضر نیز برای آژانس امنیت ملی آمریکا کار می‌کنم، آنها تنها افرادی هستند که این مساله را نمی‌فهمند.
مصاحبه اسنودن که با واکنش تند «کیتلین هایدن» سخنگوی کاخ سفید روبرو شد و تاکید داشت«اسنودن در آمریکا با اتهامات جنایتکارانه روبرو است و باید هر چه زودتر به آمریکا بازگردد». بارتون گلمن، خبرنگار روزنامه واشنگتن پست که تعدادی از اسناد و مدارک محرمانه را از سوی اسنودن دریافت کرده بود، مسئولیت مصاحبه با وی در مسکو را بر عهده داشت.این خبرنگار، اسنودن را در این مصاحبه دو روزه آرام و سر حال توصیف کرد.
اواخر بهار امسال اسنودن برای سه خبرنگار، اطلاعات فوق سری از آژانس امنیت ملی را افشا کرد. چندین افشاگری روی داد و صدها سازمان‌های خبری آن را منتشر کردند. کنگره آمریکا خواستار توضیح شد و دولت اوباما مجبور شد صدها صفحه از اطلاعاتی را که سالها مخفی نگه داشته بود و برای سری ماندن آن مبارزه می‌کرد، از حالت محرمانه خارج کند. افشاگری‌ها در مجموع موجب شد درباره سیستم پایش جهانی روشنگری شود که بسیاری از اینها پس از حملات یازدهم سپتامبر در سال 2001 انجام شد.مقامات این قدرت را به آژانس امنیت ملی آمریکا داده بودند تا به تماس تلفنی،اینترنت و ثبت موقعیت جغرافیایی همه افراد دسترسی داشته باشد.
ادوارد اسنودن شش ماه پس از نخستین افشاگری که در واشنگتن پست و روزنامه گاردین انگلیس روی داد تصمیم گرفت به صورت مفصل افشاگری بیشتری کند.اسنودن در روسیه همه وقت خود را به گفتگو درباره برنامه تجسس و دموکراسی و افشای اسناد،اختصاص داد.به گفته ادوارد اسنودن آژانس امنیت ملی وانمود می کرد که تحت کنترل کنگره و دادگاه نظارت بر جاسوسی‌های خارجی است اما قوانین مربوط به اطلاعات محرمانه موجب شد تا دیواری برای جلوگیری از گفتگوی علنی در این زمینه ساخته شود.برچیدن این دیوار تخلف آشکار علیه هنجارها تلقی می‌شد.
اسنودن هم اینک خود را یک «گربه خانگی» می‌داند که به ندرت خانه‌اش را ترک می‌کند و مدعی است اغلب کارهایی برای انجام دادن دارد، چیزهایی برای دیدن و افرادی را دارد که با آنها ملاقات کند.اسنودن هرگونه وفاداری به روسیه و چین را رد می‌کند«من هیچ رابطه‌ای با دولت روسیه ندارم. من وارد هیچگونه توافقی با آنها نشدم. اگر واقعا به کسی پشت کرده باشم، آن دولت (آمریکا) است که به آن پشت کردم و به سوی مردم رو آوردم». وی که پناهندگی به برزیل را بدون دادن اطلاعاتی درباره برنامه جاسوسی آمریکا می‌پذیرد، تاکید کرده است:«اگر دولت برزیل می‌خواهد از حقوق بشر دفاع کند، برای من افتخاری خواهد بود که در این کار سهیم باشم اما هرگز کسب پناهندگی را با دادن اطلاعات معامله نخواهم کرد».

4949